Bolesław Śmiały.
Rządy Bolesława Śmiałego
Bolesław II Śmiały (Szczodry, Srogi, Dziki, Wojowniczy) - przydomek Szczodry jest najbardziej potwierdzony źródłowo, zaleca się używanie właśnie jego zamiast Śmiały) - (ur. 1042 - zm. 2 lub 3 kwietnia raczej 1082 niż 1081) książę Polski w latach 1058 - 1076, król Polski 1076-1079, pierworodny syn Kazimierza Odnowiciela i Marii Dobroniegi, córki Włodzimierza Wielkiego, wielkiego księcia kijowskiego.
Nie jest znane imię żony Bolesława Śmiałego ani jej pochodzenie. Obecnie przyjmuje się, że najprawdopodobniej pochodziła z Niemiec lub Rusi. Ślub miał miejsce przed 1069 roku, kiedy urodził się ich jedyny znany potomek - syn Mieszko. Wiadomo, że przeżyła męża i w 1086 roku powróciła do Polski z synem. Uczestniczyła w pogrzebie tego ostatniego w 1089 roku. Jej dalsze losy nie są znane.Żadnego pokrycia w źródłach nie ma twierdzenie jakoby nazywała się Wyszesława i pochodziła z dynastii Rurykowiczów. Tę teorię obalił już w 1895 roku Oswald Balzer.
Głównym celem i zarazem programem politycznym Bolesława Śmiałego było powstrzymanie ekspansji niemieckiej i wzmocnienie państwa polskiego poprzez aktywną politykę zagraniczną. W ramach realizacji tych celów Bolesław Śmiały dążył do utrzymywania na tronach Rusi i Węgier przyjaznych sobie władców, co niejednokrotne wymuszało interwencję zbrojną w tych państwach. W 1060 roku zorganizował on pierwszą wyprawę do Węgier w celu osadzenia na tamtejszym tronie swojego sojusznika Belę I Benina.W Europie zachodniej trwał w tym czasie konflikt pomiędzy papieżem papieżem Grzegorzem VII i cesarzem Henrykiem IV o dominująca rolę w Europie. W sporze tym Polska wraz z Wegrami i Hiszpanią opowiedziała się za papieżem. Celem takiej polityki Bolesława było z jednej strony osłabienie cesarza z drugiej zaś, uzyskanie korony królewskiej. Cel ten został osiągnięty w Boże Narodzenie (25 grudnia) 1076 arcybiskup gnieźnieński Bogumił w obecności legatów papieskich koronował Bolesława w katedrze gnieźnieńskiej na króla Polski.]Następnie próbował osadzić na tronie Kijowskim innego swojego sojusznika. Wg legendy w czasie długoletniej wyprawy, pozostawione w Polsce żony polskich rycerzy zdradzały ich z zarządcami majątków. Rycerze postanowili wrócić do kraju bez zgody króla, który oburzony zakończył wyprawę bez wygranej i postanowił rozprawić się ze zdrajcami i niewiernymi żonami. Wg legendy okrutne kary (przystawianie wilków bądź psów do piersi) spotkały się z krytyką biskupa krakowskiego Stanisława, którego skazał na śmierć. Jednak jak utrzymują historycy i badacze np. Paweł Jasienica biskup ów spiskował przeciw silnej władzy królewskiej. Widocznie bliskie związki biskupa z kołami opozycji możnowładczej ściągnęły nań zarzut zdrady i karę, jaką prawo przewidywało dla łamiących obowiązek wierności królowi. Wg legendy rozszczepienie ciała biskupa spowodowało bunt możnowładców i po przegranej w tym konflikcie król uszedł w 1079 roku z kraju na Węgry, gdzie wg kroniki Galla Anonima nie zsiadł nawet z konia (co było oznaką wyższości, pogardy), przywitany przez króla węgierskiego Władysława. Niektórzy historycy mówią, że Bolesław został otruty. Wg podań poźnośredniowiecznych Bolesław resztę życia spędził jako mnich milczący w miejscowości Ossiach w Karyntii. Znajduje się tam grób z napisem: Boleslaus Poloniae occisor sancri Stanislaviae Cracoviensis (Bolesław z Polski, zabójca Stanisława, biskupa krakowskiego). W 1960 roku przeprowadzono badania grobu, które ujawniły istnienie kości mężczyzny, pozostałości zbroi rycerza i kosztowności pochodzenia polskiego z wieku XI. Z drugiej strony sporą popularnością cieszy się hipoteza, że zwłoki króla w 1086 roku zostały przeniesione do opactwa w Tyńcu. Następcą Bolesława na tronie Polski został jego brat, Władysław I Herman.
Bolesław Śmiały uważany jest za jednego z najbardziej utalentowanych władców z dynastii Piastów.