Wynalazki XIX wieku

Od silnika do sterowca
1801
– interferencja światła (Young, Anglia), lokomotywa drogowa (samochód parowy) (R. Trevithck, Anglia), patent na silnik gazowy z zapłonem elektrycznym (Lebon), pierwszy galwanoskop (P. Simon).

1802
– produkcja cukru z buraków na skalę przemysłową (Achard, Dolessert), prawo Gay–Lussaca (Francja), kuchnia gazowa (Z. Winzer), pierwszy parowiec wyposażony w koło łopatkowe.

1803
– kolej parowa na szynach (R. Trevithck, Anglia), kursują taksówki z napędem parowym (Londyn).

1804
– konserwy (Appert, Francja), mechaniczny warsztat do tkania wzorzystego (J. M. Jacquard, Francja), bębenkowa maszyna do szycia (Anglia).

1805
– odkrycie morfiny (W.A. Serturner, Niemcy), palnik gazowy do cięcia metali (Stone, Anglia), zapałki (L. Chancel, Francja).

1806
– gazowe oświetlenie fabryki (Murdock, Anglia), ekspres do kawy (B. Thompson), maszyna do produkcji wkrętów do drewna (F. Japy).

1807
– pojęcie energii (Young, Anglia), konserwy mięsne (Appert, Francja), praktyczny parostatek (R. Fulton, USA).

1808
– piła taśmowa do obróbki drewna (W. Newberry).

1809
– siewnik do siewu rzędowego (T. Williamson), odkrycie parafiny (J.N. Fusch).

1810
– produkcja konserw w puszkach blaszanych (Dankin, Anglia).

1811
– szybkobieżna parowa maszyna drukarska (Koenig, Anglia), wyjaśnienie zjawiska bąka (gyroskopu) (Poisson, Francja), prawo Avogadro (Włochy), gazownia miejska (Winsor, Clegg, Anglia), skala do określania twardości minerałów (F. Mohs), maszyna do automatycznej produkcji gwoździ (J. White, Anglia).

1812
– teoria powstawania systemów planetarnych (Laplance, Francja), łańcuchowa kolej żelazna (W. i E. Chapman).

1813
– rower biegowy (F.D. Sauevbronn).

1814
– pierwszy wojenny statek parowy (R. Fulton, USA).

1815
– benzynowa lampa wskaźnikowa metanu (Davy, Anglia).

1816
– stetoskop (T.H. Laennee).

1818
– frezarka z samoczynnym przesuwem stołu (E. Whitney, USA), świeca ze stearyny (H. Braconnot, Francja), maszyna do pierwiastkowania, potęgowania, obliczeń trygonometrycznych (Ch. Thomas).

1819
– ożaglowany parostatek “Savannah” przepływa Atlantyk (USA).

1820
– zjawisko elektromagnetyzmu (Oersted, Dania), podstawowe prawa elekromagnetyzmu (Ampere, Francja), metoda wytłaczania rur ołowiowych (T. Burr).

1821
– skonstruowanie stopera (F.J. Arago).

1822
– pierwsza maszyna do składania tekstu (W. Church).

1823
– pierwsze tkaniny nieprzemakalne (Ch. Mackintosh).

1824
– benzen (Faraday, Anglia), cement portlandzki (Aspolin, Anglia), sztuczna skóra (Hancock, Anglia), karabin maszynowy (J. Perkins, USA).

1825
– pierwsza publiczna linia kolejowa Stockton–Darlington (G. Stephenson, Anglia), gąsienice do pojazdów (G. Caulcy, Anglia), pismo dla niewidomych (L. Braille), elektromagnes (W. Sturgeon).

1826
– nadanie kotwicy zegarków kieszonkowych formę obecnie używaną (Leschot), początki fotografii (J. N. Niepce, Francja), otwarto pierwszą polską politechnikę w Warszawie, śruba okrętowa (J. Ressel).

1827
– prawo Ohma (Niemcy), wielostopniowa turbina akcyjna (W. Zahn).

1828
– żniwiarka (Bell, Anglia), karabin z iglicą bezwładnikową (N. Dreyse), blacha falista (R. Walker).

1829
– pierwszy silnik elektryczny (Jedlicka), ścieg łańcuszkowy i maszyna do jego wykonania (B. Thimonier).

1830
– patent na konstrukcję maszyny do szycia (Thimounier, Francja), szkło prasowane (C. Baccarat), frezarka (Stany Zjednoczone), pierwszy termostat (A. Ure).

1831
– jednostki podstawowe: milimetr, miligram i sekunda (Gauss, Niemcy).

1832
– pierwsza prądnica prądu zmiennego (Pixii, Francja), rozjazd z iglicą dla rozgałęzień torów (Ch. Fox, Anglia), ładowana od tyłu strzelba myśliwska (Lefaucheux, Francja).

1833
– fenol, auryna, anilina (Runge, Niemcy), elektryczny zegar kwarcowy (Scheibe, Adelsberger, Niemcy), indukcja elektromagnetyczna (Faraday, Anglia).

1834
– praktyczna żniwiarka mechaniczna (C. Mc Cormick, USA), silnik elektryczny bateryjny (Jacobi, Rosja), kapsułki do konfekcjonowania płynnych leków (M. Mothes), wodoszczelne grodzie okrętowe (Williams, Anglia).

1835
– wytworzenie stali w piecu pudlarskim (P. Tunner).

1836
– kafar parowy (Cowdin, USA), wirowa suszarka do bielizny (Penzoldt, Francja).

1837
– praktyczny telegraf elektromagnetyczny (Morse, USA), wyprodukowanie syntetycznych kamieni szlachetnych (A. Gaudin).

1838
– pierwszy morski parowiec o napędzie śrubowym (Smith, Anglia), śruba okrętowa (Ericsson, USA), telegraf kolejowy (Wheatstone–Cooke, Anglia), maszyna do odlewania czcionek drukarskich (D. Bruce).

1839
– fotografia – dagerotypia (Daguerre, Francja), tokarka karuzelowa (Bodmer, Szwajcaria), galwanoplastyka (Jacobi, Rosja), doki pływające do remontu statków (Gilbert, USA), odkrycie procesu wulkanizacji kauczuku (Ch. Goodear, USA), zbudownaie roweru z pedałami (M. Kirkpatrick, Szkocja).

1840
– nawozy sztuczne w rolnictwie (Liebig, Niemcy), klucz i alfabet telegraficzny (F.B. Morse, USA), otrzymanie z drewna celulozy (A. Payen).

1841
– znormalizowany gwint calowy (J. Whitwoth, Anglia), ustalenie sygnalizacji świetlnej (trzykolorowej) na kolei (Anglia), omomierz (Ch. Poggendorff).

1842
– młot parowy w użyciu (Nasmyth, Anglia), maszyna do zszywania książek (T. Richardson).

1843
– pierwsza fabryka nawozów sztucznych (Lawes, Anglia), koparka ziemna na parę (G. Otis).

1844
– międzymiastowa linia telegraficzna Waszyngton–Baltimore (Morse, USA), cement portlandzki prażony (Johnson, Anglia), elektryczny zegar (A. Bain, Szkocja).

1845
– diamagnetyzm i paramagnetyzm materii (Faraday, Anglia), tokarka rewolwerowa (S. Fitch, USA), w Londynie elektryczne światło żarówkowe – kandelabr (Starr), odkrycie fluorescencji (Brewster).

1846
– maszyna do szycia (E. Howe, USA), drukarska maszyna rotacyjna (E. Howe, USA), pierwsza operacja pod narkozą eterową (USA), lampa łukowa (Staite, Anglia), papierowa taśma perforowana (A. Bain, Szkocja), brzęczący budzik elektryczny (W. Siemens), pneumatyczny kafar (Soutter i Hammond, Anglia), gumowy pierścień do kół napełniony powietrzem (W. Thomson, Szkocja).

1847
– prawo zachowania energii (Helmholte, Niemcy), zasada Dopplera (Austria), lupa z dwóch soczewek (powiększenie do 120 razy) (C. Zeiss, Niemcy).

1848
– elektryczne oświetlenie ulic (Paryż, Francja), mina morska (Siemens, Niemcy).

1849
– chłodziarka mechaniczna (Gorvie, USA), agrafka (W. Hunt, USA).

1850
– pierwsza fotografia Księżyca (C. Bond, USA), palnik gazowy (W. Bunsen, Niemcy), udowodnienie obrotu Ziemi (L. Foucault).

1851
– podmorska linia telegraficzna (Dover–Calais), pierwszy induktor na wysokie napięcie (Ruhmkorff, Niemcy), pierwszy prom kolejowy w Glasgow, teleobiektyw (J. Porro, Włochy).

1852
– prototyp sterowca (Giffard, Francja), strumieniowa pompa wodna (J. Thomson).

1853
– lampa naftowa (Ignacy Łukasiewicz, Polska), skala temperatur bezwzględnych (Kelvin, Anglia).

1854
– wydobycie i przetwarzanie ropy naftowej (Łukasiewicz, Polska), pierwsza żarówka elektryczna (Goebel, Niemcy), pierwsza droga asfaltowa (Merion, Francja), kamizelka ratunkowa (R. Ward, Anglia), jarzeniówka (J. Plcker, Niemcy).

1855
– zapałki (Lundstrm, Szwecja), świeżenie stali w konwertorze (Bessemer, Anglia), telegraf drukujący (Hughes, Anglia), pierwsza maszyna do pisania z taśmą (Ravizza, Włochy).

1856
– masowa produkcja stali (Bessemer, Anglia), barwniki syntetyczne: moweina, fuksyna (Perkin, Natason, Anglia, Polska), fotografia barwna (W. Zenker).

1857
– winda osobowa (Otis, USA), uzyskanie stali narzędziowej (Musket, Szkocja).

1858
– światło elektryczne w latarni morskiej (Foreland, Anglia), pierwszy telegram kablowy z Anglii do USA.

1859
– akumulator ołowiowy (Plante, Francja), walec drogowy (Francja), pierwsze głębokie wiercenia szybów naftowych (G. L. Drake, USA).

1860
– silnik spalinowy, gazowy (Lenoir, Francja), prądnica prądu stałego (Pacinotti, Włochy), kombajn żniwny (USA), torpeda z własnym napędem (R. Whitchead, Anglia), obiektyw szerokokątny (Harrison, Anglia), pojawiła się ręczna wiertarka z wiertłem krętym, patent na dojarkę mechaniczną (L.O. Colvin, USA).

1861
– wielostrzałowe karabiny (Winchester, USA), początki fotografii barwnej (J. C. Maxwell, Anglia).

1862
– fabryka papierosów (Niemcy), frezarka uniwersalna (Brown, USA), pierwsze tworzywo sztuczne (A. Parks, Anglia), pierwsza chłodziarka z obwodem zamkniętym (A.C. Kirk), uzyskanie acetylenu (F. Whler).

1863
– metro (Londyn), wagon pulmanowski (Pullman, USA), wrębiarka węglowa (Harrison, Anglia), most stalowy na Wiśle (Kierbedź, Polska), żelbet (Monier, Francja), drukarska maszyna rotacyjna (W. A. Bullock, USA), odkrycie trotylu (J. Wilbrand, Niemcy).

1864
– karabin maszynowy (Gatling, USA), proces martenowski w hutnictwie (Martin, Francja), dziewiarka mechaniczna (Cotton, Anglia), spalinowy silnik benzynowy (Markus, Wiedeń), obiektyw fotograficzny – aplanat (A. Steinheil, Niemcy).

1865
– działko szybkostrzelne (B.B. Hotchkiss), wynalezienie pasteryzacji (L. Pasteur, Francja), magnezowa lampa błyskowa (T. Taylor, Anglia), maszyna dziewiarska (A. Voigt).

1866
– łączność atlantycka za pomocą kabla (Irlandia–Szwecja), prądnica samowzbudna (E.W. Siemens, Niemcy), metoda wytwarzania celulozy (B. Ch. Tilghman, USA).

1867
– żelbet pierwszy patent (Monier, Francja), dynamit (Nobel, Szwecja), przewiduje istnienie fal elekromagnetycznych (Maxwell, Anglia), ukończono budowę kanału Sueskiego, 4–taktowy gazowy silnik spalinowy (N. A. Otto, E. Langen, Niemcy), zastosowanie rozpuszczających się nici do szwów tkanek (J. Lister, Anglia), odkrycie zasady dynama (W. Siemens), eletryczne spawanie oporowe (E. Thomson, USA).

1868
– margaryna (Francja), konserwy mięsne (USA), stal wolframowo–manganowa (Anglia), odkrycie w widmie słonecznym helu (P.J.C. Janssen, Francja).

1869
– otwarcie kanału Sueskiego, pierwsza transkontynentalna linia kolejowa (USA), celuloid (Hyatt, USA), prawo o okresowym powtarzaniu się cech pierwiastków (Mendelejew, Rosja), promienie katodowe (Hittorf, Niemcy), patent na motocykl (E. i P. Michaux, Francja), rower z napędem na tylne koło (J. Fitrefz).

1870
– kombajn wiercąco–ładujący do wiercenia w tunelu (Chanell, Anglia), naciągane szprychy druciane do kół rowerowych (A. Cowper), wiertarka dentystyczna (Morrison, Anglia), ceramiczne miski klozetowe (T.W. Twyford, Anglia).

1871
– tunel alpejski (pod Mt. Cenis), sucha płyta fotograficzna (Maddox, Anglia), dzieło “O pochodzeniu człowieka” (Darwin, Anglia).

1872
– hamulec kolejowy (USA).

1873
– drut kolczasty (J. Glidden, USA).

1875
– pojazd z silnikiem benzynowym (Austria), bezpiecznik elektryczny (Edison, USA).

1876
– telefon (Bell, USA), transandyjska linia kolejowa (Malinowski, Peru), udoskonalony silnik spalinowy (Niemcy).

1877
– wirówka do mleka (Szwecja), statek chłodnia, fonograf (Edison, USA), zgrzewarka elektryczna (Thomson, USA), mikrofon (Edison, USA).

1878
– mikrofon stykowy (USA), silnik dwusuwowy (D. Clerk, Szkocja).

1879
– lokomotywa elektryczna (Niemcy), żarówka elektryczna (Edison, USA), tankowiec (M. Kaspijskie), elektryczny garnek do gotowania (G. Lane–Fox).

1880
– pierwszy wytop stali w piecu łukowym elektrycznym (Siemens, Niemcy), sacharyna (Fahlberg, Niemcy), turbina akcyjna (L.A. Pelton, USA), pierwsza ciepłownia parowa ogrzewająca budynki (Holly).

1881
– tramwaj elektryczny (Siemens, Niemcy), cysterny kolejowe (Rosja), kongres w Paryżu wprowadza jednostki podstawowe: centymetr, gram i sekundę.

1882
– pierwsza elektrownia miejska (Edison, USA), siatkowa klisza drukarska: autotypia (Meisenbach, Niemcy), transformator elektryczny (K. Peri i C. Zipernowsky), elektryczne żelazko (H. Seely).

1883
– zarazek cholery (Koch, Niemcy), skraplanie powietrza (Wróblewski, Olszewski, Polska), silnik na prąd stały (W. Lahmeyer), drapacz chmur w Chicago (W. Root, USA).

1884
– karabin maszynowy (Maxim, Anglia), reakcyjna turbina parowa (Persons, Anglia), mechaniczna analiza i synteza obrazu (Nipkow, Niemcy), wieczne pióro (E. Watermann), patent na film rolkowy (G. Eastman, USA), ustalono południk zerowy przechodzący przez Greenwich, koło Londynu).

1885
– samochód z silnikiem benzynowym (Benz, Niemcy), tankowiec oceaniczny (Batumi – Londyn), sztuczny jedwab (Francja), szczepionka przeciw wściekliźnie (Pasteur, Francja), elektryczne spawanie łukowe (N. Bernardos).

1886
– produkcja aluminium na skalę przemysłową (Francja), pierwsze użycie linotypu (USA), motocykl (Daimler, Niemcy), spawanie i cięcie elektrodą węglową (Rosja), maszyna do dmuchania szkła (Ashley i Arnell).

1887
– akcyjna turbina parowa (Lavdt, Szwecja), gramofon i produkcja płyt (Berliner, USA), międzynarodowy język Esperanto (Zamenhof, Polska), wielofazowy silnik indukcyjny (N. Tesla, USA), luksusowe wagony kolejowe (G.M. Pullman, USA), zgłoszenie do opatentowania gramofonu (E. Berliner).

1888
– opona pneumatyczna (Dunlop, Anglia), silnik elektryczny trójfazowy (Tesla, USA), ręczne aparaty fotograficzne (Kodak, USA), fale elektromagnetyczne (Hertz, Niemcy).

1889
– tarcza obrotowa telefonu (Strowger, USA), krzesło elektryczne – pierwszy wyrok śmierci (USA), ukończenie budowy wieży Eiffla (Paryż), automatyczna centrala telefoniczna (USA).

1890
– teleautograf do przekazywania obrazów na odległość (E. Gray, USA).

1891
– użycie torpedy w bitwie morskiej (Chile), loty ślizgowe (O. Lilienthal), patent na projektor i kamerę filmową (A. Edison, USA).

1892
– gaźnik z dyszą i pływakiem (W. Maybach, Niemcy), wykonanie termosu (J. Dewar i R. Burger).

1893
– fotokomórka (Geitel, Niemcy), wysokonapięciowe prądy wielkiej częstotliwości (Tesla, USA), włókno szklane (D. Libbey), zamek błyskawiczny (W.L. Judson, USA).

1894
– pierwszy wyścig samochodowy (Paryż – Rouen).

1895
– pierwsza zelektryfikowana linia kolejowa (USA), kinematograf (Lumiere, Francja), krosno automatyczne (Anglia), elektrownia wodna (USA), pierwsze kino (Lumiere, Francja), promienie Roentgena (Niemcy), antena radiowa (Popow, Rosja), ciśnienie światła (Lebiediew, Rosja), pierwsze automaty do gry (Ch. Fey, USA).

1896
– radio (Popow, Rosja, Marconi, Włochy), auto z elektrycznym rozrusznikiem (Anglia).

1897
– wysokoprężny silnik spalinowy (Diesel, Niemcy), turbinowy napęd statków (Persons, Anglia), telegrafia bez drutu (Marconi), monotyp (Lanston), odkrycie elektronu (J.J. Thomson, Anglia).

1898
– magnetyczny zapis dźwięku (Poulsen, Dania), odkrycie pierwszych pierwiastków promieniotwórczych (M. Curie–Skłodowska, Polska), konstrukcja głośnika (O. Lodge, Anglia), nadajnik radiowy (K.F. Braun), gra w tenisa stołowego piłeczkami z celuloidu (J. Gibb, Anglia).

1899
– wolframowa stal narzędziowa szybkotnąca (F. W. Taylor, M. White, USA), “ponieważ wszystko co było do wynalezienia, zostało już wynalezione”, urząd patentowy w Nowym Jorku poprosił o swoje zamknięcie.

1900
– sterowiec o sztywnej konstrukcji (Zeppelin, Niemcy), teoria kwantów (Planck, Niemcy), torpedo rowerowe z piastą wolnobiegową (E. Sachs), wyprodukowanie silikonu (S. Kipping).