Woda w gospodarce człowieka

Pijemy ją, używamy do wytwarzania elektryczności, nawadniania pól uprawnych. I do granic możliwości eksploatujemy jej zasoby. Czy światu wystarczy wody?

Jedną ze sprzeczności tkwiącej w naturze ludzkiej jest to, że cenimy sobie tylko te rzeczy, których nam brakuje. Wodę doceniamy dopiero wtedy, gdy naprawdę jej nam brakuje. A brakuje nie tylko na terenach podatnych na suszę, ale również tam, gdzie zazwyczaj wody było pod dostatkiem. Problem niedoboru wody dobrze rozumieją ci, którzy borykają się z nim na co dzień.


Ta mapa pokazuje gdzie najbardziej brakuje wody.

A zapotrzebowanie na nią wzrastało w tempie ponad dwukrotnie przewyższającym współczynnik przyrostu naturalnego. Z drugiej strony zasoby wodne są w zasadzie stałe. Głębsze studnie i nowe zbiorniki mogą chwilowo pomóc, jednak ilość opadów atmosferycznych i wód podziemnych w istotny sposób się nie zmienia. Dlatego, jak oceniają meteorolodzy, w ciągu 25 lat ilość wody przypadająca na osobę może zmniejszyć się o połowę.


Zastosowania wody:

Woda znajduje szerokie zastosowanie: używana jest do spożycia, do celów gospodarczo-bytowych, w przemyśle itp., stosuje się jako nośnik ciepła (chłodnictwo i ogrzewnictwo), energię mechaniczną wód naturalnych przetwarza się w zakładach hydroenergetycznych na inne rodzaje energii, np. na energię elektryczną, energię w postaci pary wodnej wykorzystuje się do poruszania turbin parowych i parowych silników tłokowych. Jako dobry rozpuszczalnik woda stanowi środowisko wielu reakcji chemicznych, ponadto używana jest do rozdzielania substancji metodą flotacji lub sedymentacji, do przemywania osadów, do oczyszczania substancji przez krystalizację itp. Woda jest również substratem wielu procesów chemicznych, Np. do otrzymywania kwasów, zasad.



Inne zastosowania:
:: Rzeźbotwórcza (akumulacja lub erozja rzeczna i lodowcowa)
:: Skałotwórcza (osady morskie z minionych epok geologicznych)
:: Magazyn ciepła (para wodna w atmosferze)
:: Rozpuszczalnik związków organicznych (woda w glebie)
:: Rozpuszczalnik zabrudzeń
:: Źródło pożywienia dla człowieka (woda pitna)
:: Źródło pożywienia dla człowieka (rybołówstwo)
:: Droga transportowa (żegluga)
:: Źródło energii (hydroelektrownie, urządzenia parowe)
:: Chłodzenie (silniki, elektrownie, komputery)
:: Środek higieniczny
:: Środowisko życia wielu gatunków zwierząt i roślin

Woda jest używana do hydroterapii, stosowana w lecznictwie otwartym lub zamkniętym
(sanatoryjnym, klinicznym) zwykłej wody gosp. Wskazaniem do wody są zmiany pourazowe i pozapalne narządu ruchu,
wymagające - rehabilitacji, zaburzenia neurowegetatywne, zespoły nerwicowe,
niektóre choroby układu nerwowego, niektóre zaburzenia układu oddechowego, pokarmowego i innych.


Należy podkreślić, iż woda, czyli jedna z podstawowych substancji utrzymujących nas przy życiu może także je odbierać, bądź wywoływać ogromne szkody (powodzie, ulewy, śnieżyce, lawiny).


Metody uzyskiwania wody:
Destylarka słoneczna
• wykop dół o głębokości 0,5 m i średnicy 1 m
• na dnie umieść pojemnik
• przykryj dół plastikową płachtą, przymocuj ją do podłoża a środek obciąż kamieniem – dół musi być szczelnie zakryty folią, aby działał jak szklarnia
• słońce nagrzewa powietrze w dołku, tworzy się para wodna, która skrapla się na płachcie i ścieka do pojemnika

Torba transpiracyjna
• załóż duży worek plastikowy na ulistnioną gałąź drzewa, jej otwór zawiąż na gałęzi
• całość obciąż tak, aby wyparowana woda spływała do narożnika
• każdego dnia używaj świeżej gałęzi
• zbieraj wodę pod koniec każdego dnia

Deszczówka
• owiń tkaniną pochyłe drzewo i podstaw pod jej koniec naczynie
• deszczówkę możesz też zbierać do rozłożonej w niewielkim zagłębieniu plastikowej lub brezentowej płachty
Rosa
• zbiera się ją podobnie jak wodę deszczową – na noc, w niezbyt głębokim zagłębieniu kładziesz płachtę foliową, a wodę zbierasz każdego poranka
Lód/śnieg
• bryłę lodu połóż na płachcie porowatego materiału
• utwórz z materiału worek i powieś go na stojącej konstrukcji, pod spodem umieść pojemnik
• rozpal obok ogień – ciepło roztopi lód, a woda będzie spływać do pojemnika

Jak zaoszczędzać wodę?
• Nigdy nie wylewaj niepotrzebnie wody, kiedy można jej użyć np.: do podlewania kwiatów, ogrodu, czy sprzątania
• Sprawdź czy Twoje instalacje wodociągowe nie mają przecieków. Odczytaj swój wodomierz przed i po dwugodzinnym nie korzystaniu z wody. Jeżeli nie wykazuje dokładnie tego samego, masz przeciek.
• Unikaj zbędnego spłukiwania toalety. Chusteczki, owady i inne tego typu śmieci wynieś raczej do kosza na odpadki, niż do toalety.
• Bierz szybki prysznic. Zastąp natrysk wersją oszczędnościową, z małym strumieniem.
• Zmień wszystkie nie oszczędzające wody krany, przez zainstalowanie napowietrzaczy (aeratorów) z ogranicznikiem strumienia.
• Używaj zmywarki i pralki tylko wtedy, kiedy ją uzupełnisz lub ustaw na program oszczędnościowy, zużywający wodę w ilości adekwatnej do wielkości załadunku.
• Kiedy zmywasz ręcznie napełnij jedna komorę zlewu lub miskę wodą z płynem. Spłukuj szybko po niewielkim strumieniem bieżącej wody.
• Dostosowując temperaturę ciepłej wody, zamiast zwiększać strumień spróbuj go zmniejszać.
• Trawnik podlewaj oszczędnie. Ogólną regułą jest to, że trawa potrzebuje podlewania latem co 5 – 7 dni. Obfity deszcz eliminuje konieczność podlewania nawet do 2 tygodni.
• Nie mocz ulicy, podjazdu i chodnika. Ustaw zraszacz tak, aby podlewać tylko trawnik i kwiaty, a nie miejsca wybetonowane.
• Unikaj zbyt dużej ilości nawozów, bo zwiększają zapotrzebowanie trawy na wodę. Stosuj te, które zawierają wolno uwalniające się nierozpuszczalne w wodzie formy azotu.
• Nie myj wężem wjazdu czy chodnika. – używaj szczotki co zaoszczędzi setki litrów wody.
• Myj samochód w myjni, która stosuje recykling wody. Jeżeli myjesz go sam rób to na trawie.
• Nie zostawiaj węża i zraszacza bez obsługi. Używaj kuchennego zegara, aby przypominać sobie i wyłączeniu podlewania trawnika.
• krywaj ziemię korą dla zachowania wilgotności. To pomaga kontrolować chwasty, które konkurują z roślinami o wodę.
• Przechowuj wodę do picia w lodówce, a nie odkręcaj jej za każdym razem, kiedy chcesz się napić zimnej wody.
• Nie używaj bieżącej wody do rozmrażania mięsa lub mrożonek. Odmrażaj jedzenie przez noc w lodówce lub mikrofalówce.

Zasoby wodne:
Człowiek pozbawiony jedzenia może przeżyć ponad miesiąc, bez wody tylko kilka dni. Zasoby wody na naszej planecie wystarczyłyby na zaspokojenie potrzeb całej ziemskiej populacji, jednak ich nierównomierne rozmieszczenie sprawia, że w wielu krajach zaopatrzenie w wodę stanowi ogromny problem. Niedobory wody sprawiają, że plony są niskie, co prowadzi do głodu.
Zapotrzebowanie na wodę dla gospodarstw domowych, fabryk i rolnictwa jest niezwykle wysokie, zwłaszcza w bogatych krajach rozwiniętych. Wykorzystuje się ją w przemyśle. transporcie i gospodarstwach domowych. Jest jednak także groźnym żywiołem

Marnotrawstwo wody:
Zapotrzebowanie na wodę można też zmniejszyć poprzez zmniejszenie ilości wody marnowanej w gospodarstwach domowych. Wielu ludzi wciąż jest przekonanych, że zasoby wody są niewyczerpywalne i w związku z tym zużywa tej wody więcej niż potrzeba.
Jednym ze sposobów jest podniesienie cen dostarczanej wody i zamontowanie u odbiorców wodomierzy. W początkach lat dziewięćdziesiątych w większości gospodarstw domowych na wyspie Wright w Wielkiej Brytanii zostały zainstalowane wodomierze. Po roku okazało się, że zużycie wody na wyspie spadło o 22 procent w porównaniu z rokiem 1988.
Marnotrawstwem można też nazwać ogromne ilości wody wyparowującej ze sztucznych zbiorników, zwłaszcza tych położonych w suchych, gorących obszarach. Prowadzone są eksperymenty mające na celu ograniczenie tego zjawiska za pomocą rozpylania nad powierzchnią zbiornika substancji ograniczających parowanie.
Aby zapewnić sobie wystarczającą ilość słodkiej wody, niektóre bogate kraje arabskie stworzyły specjalne stacje uzdatniania. tj. odsalania wody morskiej. Metoda ta jest jednak niezwykle kosztowna, dlatego stosuje się ją tam, gdzie zasoby słodkiej wody w żaden sposób, przy najoszczędniejszym nawet gospodarowaniu, nie są w stanie zaspokoić potrzeb społeczeństwa. Innym sposobem zaopatrzenia w wodę suchych regionów jest jej transport rurociągami. Również ta metoda jest bardzo kosztowna stosuje się ją więc tam, gdzie żaden inny sposób, nawet odsalanie nie wchodzi w rachubę.
Skażenie środowiska i ocieplenie klimatu może mieć w dalekiej przyszłości katastrofalny wpływ na ziemskie zasoby wody. Nie sposób w tej chwili ocenić jakie skutki mogą mieć globalne zmiany klimatyczne, jednak bez wątpienia już teraz musimy zadbać o to by naszym wnukom nigdy nie zabrakło czystej wody.

Zużycie wody:
Wciągu ostatnich 30 lat zużycie wody niepomiernie wzrosło. Przyczyn tego wzrostu jest wiele, wśród nich na przykład wzrastająca liczba pralek i zmywarek, myjnie samochodowe, popularyzacja urządzeń nawadniających przydomowe ogródki i upowszechnienie spłukiwanych wodą toalet. Jedna trzecia wody wykorzystywanej w przeciętnym gospodarstwie domowym w krajach zachodnich spływa właśnie przez muszlę klozetową.
Całkowite zużycie wody w USA wzrosło od 1900 roku o 1000%. Obecnie przeciętny Amerykanin zużywa aż dziesięciokrotnie więcej wody niż wielu mieszkańców krajów rozwijających się. Tak duży wzrost zużycia związany jest z rozwojem przemysłu, upowszechnieniem systemów irygacyjnych i coraz wyższym standardem życia.

Znaczenie wody w organizmie człowieka:
Woda jest jednym z najważniejszych składników środowiska, w którym żyjemy. Jest ona, oprócz powietrza, podstawowym elementem potrzebnym do życia. Jak ogromne znaczenie ma w naszym życiu niech świadczy fakt, że jej zawartość w organizmie wynosi od 70 do 90% i zmienia się z wiekiem; w trzymiesięcznym płodzie znajduje się około 90%, u noworodka około 80%, a u człowieka dorosłego 70% wody.

-Bez wody nie ma życia
Jest sprawą oczywistą, że przy tak olbrzymim znaczeniu wody dla życia ludzkiego niebagatelną sprawą jest jej odpowiednia jakość. Woda musi być odpowiednio czysta, bo jeśli będzie zawierać jakiekolwiek substancje szkodliwe, dostarczy je natychmiast do najdalszych zakątków naszego organizmu. Nie tylko woda bezpośrednio wypijana musi być pozbawiona szkodliwych składników, wysoka jakość wody jest także niezbędna w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym i medycynie.

Woda wodzie nierówna:
W życiu codziennym bardzo często posługujemy się określeniami, w których występuje wyraz woda. Mówimy Np. o wodzie wodociągowej, mineralnej, morskie, destylowanej, twarda czy nawet o wodzie ciężkiej. Zastanówmy się, czym różnią się te rodzaje wody pod względem chemicznym:
Woda wodociągowa- woda dostarczana do mieszkań, za pośrednictwem komunalnej sieci wodociągowej. Jest to najczęściej uzdatniana woda rzeczna lub z ujęć podziemnych. Jest ona oczyszczona ze szkodliwych substancji, ale zawiera rozpuszczone sole wapnia, magnezu, żelaza i innych pierwiastków.
Woda mineralna- to woda wzbogacona w znacznym stopniu minerałami w postaci jonów. Najczęściej jest to woda głębinowa, która minerały pozyskała ze skał, przez które spływała. Oprócz minerałów może zawierać rozpuszczone gazy pochodzenia naturalnego, najczęściej dwutlenek węgla i siarkowodór.
Woda morska- woda występująca w morzach i oceanach. W wodzie tej jest rozpuszczone tysiące związków chemicznych i prawie wszystkie pierwiastki chemiczne obecne na kuli ziemskiej. Woda morska stanowi ponad 97% wody obecnej w formie ciekłej na powierzchni ziemi, zaś tzw. woda słodka stanowi mniej niż 3%.
Woda destylowana- woda pozbawiona, metodą destylacji, soli mineralnych oraz większości innych substancji ją zanieczyszczających. Zawiera rozpuszczone gazy (głównie dwutlenek węgla, także tlen i azot) oraz zanieczyszczenia lotnymi substancjami organicznymi. Stosowana jest w akumulatorach (jako rozcieńczalnik elektrolitu), w żelazkach parowych, w analizie chemicznej oraz wszędzie tam, gdzie wymagana jest wysoka czystość roztworu.
Niektóre zanieczyszczenia wody można usunąć dokładniej przez:
• utlenianie związków organicznych
• usuwanie twardości na wymieniaczach jonowych (woda demineralizowana)
• odgazowanie termiczne (woda odgazowana)
• korygowanie składu przy odsalaniu.
Woda twarda-jest to określenie wody zawierającej rozpuszczone w niej sole wapnia i magnezu. W takiej wodzie mydło się nie pieni, natomiast powstaje mydlany osad, który wytworzony jest z trudno rozpuszczalnych związków wapnia i magnezu.
Woda stołowa- .to produkt spożywczy w postaci czystej wody, najczęściej gazowanej, konfekcjonowany zazwyczaj w butelkach. Woda stołowa jest naturalnie lub sztucznie mineralizowana. Otrzymuje się ją przez zmieszanie wody źródlanej lub pitnej wody podziemnej z naturalną wodą mineralną, solami naturalnymi lub innymi składnikami mineralnymi.
Podany wyżej przegląd różnych rodzajów wód nie wyczerpuje wszystkich obiegowych pojęć związanych z wodą, ale wystarczająco uświadamia jej powszechność i różnorodność.

..::OCZYSZCZANIE WODY W ZAKŁADACH WODOCIĄGOWYCH::..

Około 50% społeczeństwa polskiego pije z kranów wodę, która pochodzi z zakładów wodociągowych, 48% (!!!) Polaków pije wodę ze studni, a tylko 2% - wodę głębinową. Zakłady wodociągowe zaczęto budować ponad 100 lat temu, niedługo po odkryciu bakterii, którego dokonał francuski uczony Ludwik Pasteur (1822-1895). Zadaniem tych zakładów była dezynfekcja (zapobieganie gwałtownemu rozmnażaniu się) bakterii, które do czasu ich odkrycia były źródłem wielu groźnych chorób i epidemii.
Problem jednak w tym, że wymyślone ponad 100 lat temu zakłady wodociągowe do dziś pracują w ten sam sposób, bowiem technologia oczyszczania wody jest w nich ciągle taka sama. A przecież nie wolno nam zapominać, że od kilkudziesięciu lat mamy w wodzie nowego wroga, również niewidocznego i niemniej groźnego niż bakterie. Tym wrogiem jest otaczająca nas zewsząd i rozpuszczona w wodzie chemia.
Rozwijająca się w ogromnym tempie nauka chemii tworzy każdego dnia nowe związki chemiczne, wśród których nie brakuje związków groźnych, trujących i rakotwórczych. Dzisiejsi chemicy znają ponad 6 milionów związków, a wśród nich jest ponad 2300 takich, które łatwo i szybko rozpuszczają się w wodzie. Zdecydowana większość związków rozpuszczalnych w wodzie, bo ponad 97%, nie ma żadnego wyglądu, smaku lub zapachu, czyli jest niewyczuwalna przez nasze ludzkie zmysły. Nikt nie zna smaku i zapachu ołowiu, rtęci czy pestycydów w wodzie. Nikt nie widzi azotanów, metali ciężkich i promieniotwórczych, detergentów itd. Setki takich związków dostają się do środowiska naturalnego człowieka, którego podstawowym składnikiem jest woda. Wszystkie ścieki komunalne, przemysłowe oraz rolnicze (nawozy sztuczne i pestycydy) dostają się bezpośrednio do naszych rzek. Wszystkie odcieki ze śmietnisk komunalnych i innych, wody deszczowe spłukujące dachy i ulice spływają również do rzek. W ten sposób rzeki stały się swoistym śmietnikiem dla chemii, która płynie dalej, do morza.
Ustawa Ministra Ochrony Środowiska mówi wyraźnie, że tylko rzeki I klasy czystości mogą być źródłem wód dla zakładów wodociągowych celem przerabiania ich na wody pitne. Bowiem tylko z takiego surowca da się zrobić czystą, zdrową i bezpieczną wodę do picia. Problem w tym, że takich wód powierzchniowych już w Polsce nie ma. Z powodu ich braku oraz braku wód II klasy czystości wodę pobiera się najczęściej z rzek III klasy czystości oraz z rzek pozaklasowych.
Przyjrzyjmy się jak wygląda oczyszczanie wody w zakładach wodociągowych, które, powtarzam, nie zmieniło się od ponad 100 lat. Zanim woda rzeczna dostanie się na rozległy teren tych zakładów, musi przejść przez dużą kratę, która posiada niemałe zadanie - zatrzymują się na niej duże konary drzew, pływające deski, a ostatnio w Krakowie... zdechła krowa. Tak wstępnie "oczyszczona" woda będzie poddana jeszcze dokładniejszej obróbce, którą można podzielić na 4 etapy.
ETAP I - SEDYMENTACJA
Wzburzona w rzece woda niesie ze sobą niemało mułu, drobnego piasku, iłów itd. Zatem wszystko to, co się w wodzie nie rozpuszcza i co powoduje tzw. mętność wody. W zakładach wodociągowych taka mętna woda dostaje się w pierwszym etapie do odpowiednio dużych stawów sedymentacyjnych, przez które płynie ona powoli, leniwie. Dzięki temu niemała ilość sedymentów opadnie na dno tych stawów, a woda stanie się bardziej klarowna. Niestety, rozpuszczona w wodzie chemia nie opadnie na dno stawów sedymentacyjnych lecz popłynie dalej.
ETAP II - KOAGULACJA
Nie wszystkie sedymenty opadną na dno stawów, bowiem w wodzie nie brakuje tych lżejszych, które nadal się w niej unoszą. Ale również na nie wynaleziono metodę - jeśli do takiej wody wsypie się siarczanu żelazowo-aluminiowego, to zdoła on te pływające jeszcze części połączyć ze sobą w małe zlepki, kłaczki. W wodzie utworzą się charakterystyczne żele, w których główną zawartością są lżejsze sedymenty. I nic nie przeszkadzałoby nam w takim sposobie oczyszczania wody, gdyby nie to, że ten wspomniany siarczan żelazowo-aluminiowy jest głównym winowajcą w powstawaniu choroby Alzheimera. Choroby, która na całym świecie czyni coraz większe kręgi, bowiem do tej pory nie wymyślono innego, ale równie skutecznego i równie taniego sposobu usuwania z wody mętności.
Podkreślamy, że również koagulacja służy do poprawy wyglądu wody, a nie jej wartości zdrowotnej. Bowiem również tutaj wszystkie związki chemiczne rozpuszczone w wodzie oraz niezużyty siarczan żelazowo-aluminiowy przejdą dalej.
ETAP III - FILTRY ŻWIROWO-PIASKOWE
Woda po sedymentacji i po koagulacji ma już zdecydowanie lepszy wygląd. To już nie jest ta brunatna, szara lub ciemnozielona ciecz jaka płynie w Odrze, Wiśle, Warcie czy Oławce. Jednak nie jest ona jeszcze krystalicznie czysta, bo pływają w niej małe kłaczki i żele powstałe w koagulacji oraz szczątkowe ilości sedymentów. Ostatnim szlifem wyglądu takiej wody jest jej ostateczne oczyszczanie na mechanicznych filtrach żwirowo-piaskowych. Tutaj odbywa się znane od wieków oczyszczanie mechaniczne, po którym woda osiągnie nieskazitelny, kryształowy wygląd (takiej wody nie można ujrzeć w naszych domach, bo zostaje ona ponownie zamulona w rurach wodociągowych). Ale również tutaj nie wolno nam zapominać, że wygląd wody nie jest dowodem jej pełnej czystości. Chemia nadal w niej pozostała, bowiem rozpuszczonych w wodzie związków chemicznych nie usuną żadne filtry mechaniczne, nawet te najbardziej dokładne. Chemia przechodzi przez takie filtry w 100%!!!
ETAP IV - DEZYNFEKCJA
W żadnym z dotąd opisywanych etapów oczyszczania wody nie czyniono nic co miałoby zapobiec rozmnażaniu się bakterii. Taki etap następuje na końcu i polega on na dezynfekcji wody, która od ponad 100 lat również odbywa się tak samo, bowiem do tego celu używa się do dnia dzisiejszego chloru. Chlorowanie wody powoduje wiele chorób jak:
- podrażnienie, suchość i pękanie skóry
- obniżenie odporności skóry na zakażenie drożdżami
- marskość wątroby
- rak wątroby i nerek
- rak pęcherza moczowego i prostnicy
Badania naukowe w USA i w Niemczech dowiodły większą zachorowalność na raka piersi u kobiet, których organizm zawierał więcej chloru. Najbardziej niebezpieczne okazują się jednak nowe związki tworzone przez aktywny chlor, związki często rakotwórcze.

Drogie Koleżanki, drodzy Koledzy, związków chemicznych nie usunie z wody żadna z tradycyjnych metod oczyszczania wody. W obecnej chwili istnieje tylko jeden sposób pozbycia się ich - osmoza odwrócona Tymczasem w Polsce zdecydowana większość społeczeństwa wierzy jeszcze, że w wodzie kranowej są przede wszystkim minerały. Wierzą w to, bo tak grzmi zewsząd propaganda oraz reklamy. A te trujące i chorobotwórcze związki, to owszem, również o tym wie społeczeństwo, ale mało kto zna skalę tego zagrożenia. Bardzo ogólnikowy obraz ilości przeróżnych związków chemicznych w wodach pitnych daje nam treść normy dotyczącej warunkom jakim powinna (wcale nie musi!!!) ona odpowiadać. W ostatniej normie, która weszła w życie 4 września 2000 roku ustawodawca nakazuje badać wodę na zawartość około 70 wybranych substancji chemicznych i pierwiastków. Wybranych nie oznacza wszystkich - bada się tylko te najgroźniejsze, podczas gdy na Zachodzie bada się wodę na zawartość co najmniej 250 związków, bo tyle uznano tam za groźne dla zdrowia obywateli.

…:::Ciekawostki o wodzie:::…

Chełbia modra składa się w ok. 97% z wody! Jamochłon z gromady krążkopławów. Żyje w strefie przybrzeżnej wielu mórz półkuli pn. (pospolita w M. Bałtyckim). Powszechnie znana jest postać meduzy (osiągająca niekiedy do 40 cm średnicy), o ciele galaretowatym z 4 półksiężycowymi gonadami, rozdzielnopłciowa, rozwój złożony z typową przemianą pokoleń.

Szklanka wody o temp. 70oC zamarza szybciej niż taka sama objętość wody o temp. 30oC w tej samej temperaturze mrożenia. Oznacza to, iż woda gorętsza zamarznie szybciej niż taka sama ilość chłodniejszej.

Kropla wody wpadając w płaską powierzchnię tejże cieczy, powoduje, że siła wyrównująca powierzchnię wody wyrzuca na niewielką wysokość idealną kulę wody.

Woda drąży skałę. Woda posiada właściwość rzeźbotwórczą. Tak samo jak może zmieniać bieg i brzeg rzeki tak samo nieustannie, przez wiele lat kapiąc nawet na skałę, spowoduje jej erozję.

…:::korzystałam z::: …
• Bogdan Montana " Pić albo nie pić wodę z naszych kranów”
• Świat Wiedzy: planeta ziemia, nauka i technika, zwierzęta i rośliny,
• Encyklopedia multimedialna PWN: biologia, 1999 rok,
• Wolna Encyklopedia Wikipedia,
• Kompedium Wiedzy Ekologii": wyd. PWN, 1999 rok,
• „Encyklopedia PWN” Warszawa 1969
Internet:
• WWW. portalwiedzy.onet.pl
• WWW.skauting.pl
• www.proekologia.pl
• WWW.wikipedia.pl
• www.wodociagi.ustka.pl