II Wojna Światowa - nazwiska, miejsca, daty, postacie

Westerplatte → 1.IX 1939 Niemcy bez wypowiedzenia wojny dokonały agresji na Polskę. Nad ranem na polską placówkę na Wetreplatte w porcie gdańskim spadły pierwsze pociski z niemieckiego krążownika „Schleswig- Holstein”. Wydarzenie to stało się symbolem początku II WS

Blitzkrieg → termin oznaczający błyskawiczne uderzenie wojskowymi siłami zbrojnymi (powietrznymi, morskimi i lądowymi) na dany kraj.

Bitwa nad Bzurą → Jeden z etapów wojny obronnej Polski, miała miejsce 8-17/18 IX 1939, najbardziej krwawa bitwa kampanii wrześniowej, połączone dywizje Armii „Pomorze” i „Poznań” zatarasowały niemiecką armie zmierzającą w kierunki W-wy. Dzieki temu niemiecki marsz został opóźnio9ny, co dało czas wojsku i ludności na rozbudowę umocnień obronnych stolicy.

Narvik→ miasto, o które toczyły się ciężkie boje. W jego obronie stanęła nie tylko Finlandia, ale tez wojska francuskie, brytyjskie i polskie( Brygada Strzelców Podhalańskich). W Szwecji były rudy żelaza, które potem były transportowane do Narwiku i potem do Niemiec, dlatego Niemcy chcieli zabezpieczyć to miejsce

Vichy → miejscowość w powstałym na południu Francji małym państewku, całkowicie zależnym od Niemiec. Znajdował się tam kolaboracyjny rząd w latach 1940-44

Bitwa o Anglię → bitwa powietrzna w VIII 40r mająca miejsce po tym jak Anglia odrzuciła niemiecką propozycje zawarcia pokoju. Bitwa trwała 3 miesiące i była największą lotnicza bitwą w II WS. Całodobowe naloty niemieckie nie przyniosły spodziewanych rezultatów. Obronę Anglii wspierały urządzenia radarowe. Była to pierwsza przegrana kampanie III Rzeszy.

Tobruk → twierdza w Afryce, o która toczyły się boje w latach 1940-42, wśród jej obrońców wysławiła się Brygada Strzelców Karpackich.

Plan Barbarossa → Niemiecki plan ataku na ZSRR, zakładał błyskawiczne uderzenie lotnictwa i wojsk lądowych na Rosjan w pasie przygranicznym od Morza Barentsa do Morza Czarnego. Plan miał uniemożliwić wycofanie się wojsk radzieckich głąb kraju. Armia niemiecka była podzielona na 3 części: ♦ grupa armii północ( Finowie)- cel Leningrad ♦ grupa armii środek(Niemcy)- cel Moskwa ♦ grupa armii południe( Węgrzy, Rumuni, Włosi, Słowacy)- cel ośrodki przemysłowe.

Zakładał tez opanowanie ważnych ośrodków politycznych i ekonomicznych. Jego realizacja rozpoczęła się 22.VI 1941, w pierwszych miesiącach Armia Czerwona ponosiła klęski, Niemcy zajęły kraje nadbałtyckie, okrążyły Leningrad, dzieliło ich od Moskwy 25 km jednak plan błyskawicznego zdobycia się nie powiódł. Leningrad bronił się przez 900 dni dzięki wojsku i ludności cywilnej.

Karta Atlantycka → dokument podpisany w VIII 1941r przez Franklina Roosvelta i Winstona Churchila, w którym określono zasady polityki obu krajów- zobowiązały się do nie zawierania żadnych porozumień z Niemcami, miały nie zgodzić się na zamiany terytorialne po wojnie. Zasady karty zaakceptował ZSRR, oraz Polska i w ten sposób powstała antyniemiecka koalicja 52 krajów.

Perl Harbor → 7 XII 1941 Japonia zaatakowała amerykańska Flotę Pacyfiku stacjonującą właśnie w Perl Harbor na Hawajach.( wg planu Tora Tora). Przesądziło to o przystąpieniu do wojny USA, które odpowiedziały na agresję Japonii wypowiedzeniem jej wojny. Z kolei sojusznicy Japonii- Niemcy i Włochy wypowiedziały wojnę USA.

Midway → miała miejsce wielka powietrzno- morska bitwa o Midway. Amerykanie zadali Japończykom tak duze straty, ze przemysł japoński nie był już w stanie ich nadrobić. Inicjatywę przejęli wówczas Amerykanie, stopniowo przechodząc do ofensywy. podczas wojny na O. Spokojnym, 3–5 VI 1942 w rejonie Midway japońsko-amer. bitwa lotn. i mor.; celem Japończyków było zdobycie Midway jako bazy wypadowej do działań na Pacyfiku; strona jap. poniosła duże straty (m.in. 4 lotniskowce i ok. 3,5 tys. ludzi), co uniemożliwiło jej wykonanie zadania oraz zahamowało dalsze podboje na O. Spokojnym.

Bitwa na morzu koralowym → była w połowie 1942, była to bitwa morska rozegrana siłami lotniczymi, w taki sposób by zatopic jak najwięcej jednostek. Japończycy stracili niewiele pod względem tonażu, ale ponieśli straty których nie potrafili nadrobić. Historia. Podczas II wojny świat. w V 1942 na Morzu Koralowym została stoczona bitwa mor. między flotą amer. i jap.; pierwsza, w której do walki użyto samolotów startujących z lotniskowców; po 2-dniowej walce bitwa nie została rozstrzygnięta, Japończycy nie osiągnęli celu — opanowania Port Moresby na Nowej Gwinei oraz wyspy Florida (Wyspy Salomona), na której chcieli założyć bazy lotn. dogodne do ataku na Australię.

Tobruk → Hitler aby ratowac swojego9 włoskiego sojusznika przerzucił do Afryki wojska Afryka Korps pod dowództwem Erwina Rommla. Przełamał linie obronne Brytyjczyków i zmusił ich do odwrotu. Anglicy utrzymali jednak w Libii umocniony port Tobruk, obiekt walk wojsk alianckich z siłami wł.-niem.; VIII–XII 1941 w obronie i odblokowaniu twierdzy uczestniczyła pol. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich (dow. gen. S. Kopański); XI 1942 odzyskany ostatecznie przez wojska brytyjskie.

Teheran → tam odbyły się obrady konferencji wielkiej trójki- Stalina, Roosvelta i Churchila podczas której, poza decyzja o otwarciu drugiego frontu uzgodniono, ze po bezwarunkowej kapitulacji Niemiec będą one okupowane przez wojska sprzymierzonych, W sprawie polskiej USA i Anglia zaakceptowały żądania Stalina by wschodnia granica Polski przebiegała wzdłóz Linii Curzona.

Kock 2–5 X 1939 ostatnia bitwa w kampanii wrześniowej, stoczona przez oddziały grupy operacyjnej „Polesie” gen. F. Kleeberga; w czasie okupacji niem. do 1942 getto

Dunkierka m. w pn.-wsch. Francji, podczas I i II wojny świat. ważna baza floty wojennej; V–VI 1940 w rejonie Dunkierki ciężkie walki z Niemcami i ewakuacja bryt. korpusu ekspedycyjnego oraz części armii franc. do W. Brytanii

Hiroszima - W momencie zakończenia wojny w Europie podbój wysp japońskich wydawał się nadal odległy. Stratedzy amerykańscy oceniali, że, nie licząc strat japońskich, w inwazji Japonii może zginąć od 500 tys. do 1 mln żołnierzy USA. 16 VII 1945 r. w Alamogordo (Nowy Meksyk) Amerykanie dokonali pierwszej eksplozji bomby atomowej (broń atomowa). Wielka Trójka wystosowała z Poczdamu zapowiedź całkowitego zniszczenia Japonii w przypadku braku natychmiastowej kapitulacji. 29 VII Japończycy odrzucili ostatnią ofertę kapitulacji. Niezwykłe okrucieństwa japońskie podczas wojny i swoista ekonomia działania skłaniały do użycia nowej broni. Decyzję podjął prezydent USA Harry Truman. 6 VIII 1945 amerykański bombowiec „Enola Gay” zrzucił bombę atomową na japońskie miasto Hiroszima. Trzy dni później dokonano drugiego ataku atomowego na Nagasaki. Obie bomby spowodowały potworne spustoszenie. W wyniku ataków śmierć poniosło bezpośrednio około 105 tys. osób, co najmniej drugie tyle odniosło rany, a obydwa miasta legły w gruzach. Co więcej, skutki ataku atomowego okazały się niezwykle trwałe, gdyż jeszcze w wiele lat po wojnie z powodu napromieniowania umierały co roku tysiące ludzi.

Jałta - Wielka Trójka spotkała się w Jałcie w dniach 4–11 II 1945 r., Rezultatem konferencji jałtańskiej było sprawozdanie podpisane przez Winstona Churchilla, Franklina D.Roosevelta i Józefa Stalina, protokół ministrów spraw zagranicznych trzech mocarstw oraz umowa ich przywódców w sprawie warunków przystąpienia ZSRR do wojny przeciw Japonii. Omówiono środki zmierzające do skrócenia wojny z Niemcami i Japonią, przyszły podział Trzeciej Rzeszy na cztery strefy okupacyjne (z udziałem Francji), los Europy Wschodniej oraz kształt przyszłej Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Uznano roszczenia ZSRR do Królewca. Ponieważ Churchill i Roosevelt dążyli do pozyskania udziału ZSRR w wojnie przeciw Japonii, w umowie ze Stalinem zaakceptowali radzieckie warunki (kontrola Wysp Kurylskich, południowego Sachalinu oraz portów Dairen i Port Arthur w Chinach, a także uznanie przez Chiny dotychczasowego statusu Mongolii, będącej satelitą ZSRR). Stalin obiecał, że wejdzie do wojny przeciw Japonii w trzy miesiące po zakończeniu wojny z Niemcami. Śmiertelnie chory Roosevelt wierzył, że ustępstwa wobec ZSRR pozwolą na pokojowe ułożenie stosunków powojennych. Churchill był większym realistą stwierdzając: „Zakończenie tej wojny może przynieść jeszcze większe rozczarowania niż zakończenie poprzedniej”. Jednym z głównych tematów europejskich była Polska. Wielka Trójka uznała linię Curzona za granicę wschodnią, Odry i Nysy Łużyckiej za granicę zachodnią Polski oraz uzgodniła podstawy przyszłego rządu polskiego przez wprowadzenie do Rządu Tymczasowego paru demokratycznych przywódców obozu londyńskiego. Rząd taki miał być uznany przez wszystkich sojuszników i przeprowadzić w kraju wybory „gdy tylko to będzie możliwe”. Reorganizacją rządu miała się zająć trójstronna specjalna Komisja Dobrych Usług. Wybory w Polsce miały się odbyć bez kontroli międzynarodowej, a formuła o dopuszczeniu do nich partii „demokratycznych i antynazistowskich”, bez podania kto ma je oceniać, otwierała drogę do radzieckich manipulacji. Arbitralne rozwiązanie przyjęte w sprawie polskiej stanowiło kolejne pogwałcenia zasad Karty Atlantyckiej.

Ribbentrop/Mołotow - Zdopingowany rozmowami angielsko-francusko-radzieckimi w Moskwie Hitler zaoferował Stalinowi realizację „wspólnych interesów” w Europie Wschodniej. Stalin podbił swą cenę żądając od negocjatorów zachodnich zgody na udzielenie „pomocy” Polsce i Rumunii na wypadek agresji „pośredniej”. Rozmowy moskiewskie uległy zawieszeniu. Stalin wybrał partnera zapraszając do Moskwy szefa dyplomacji niemieckiej Joachima von Ribbentropa. W dniu 23 VIII 1939 r. podpisał on z komisarzem spraw zagranicznych ZSRR Wiaczesławem Mołotowem układ o nieagresji zawierający tajny protokół dodatkowy o podziale stref wpływów w Europie Wschodniej (Pakt Ribbentrop-Mołotow). Licząc na łatwe zdobycze terytorialne Kreml dał Niemcom wolną rękę w działaniach przeciw Polsce.

Układ Sikorki/Majski 30 VII 1941 r. podpisano w Londynie umowę między rządami RP i ZSRR (układ Sikorski-Majski). Wkrótce przywrócono stosunki dyplomatyczne. Kreml zgodził się na utworzenie w ZSRR armii polskiej pod dowództwem mianowanym przez rząd RP. Na czele tej armii stanął gen. Władysław Anders, świeżo zwolniony z więzienia NKWD. Na wiadomość o możliwości wstąpienia do tej armii, dziesiątki tysięcy Polaków ruszyły z więzień, łagrów i miejsc zsyłki do regionów koncentracji. Od początku Kreml stawiał rozmaite przeszkody, między innymi w sprawie obywatelstwa oraz dostaw sprzętu i żywności. Nie stworzyło to dobrego klimatu dla wizyty gen. Sikorskiego w ZSRR na przełomie listopada i grudnia 1941 r. 3 XII Sikorski spotkał się ze Stalinem upominając się o Polaków nadal przetrzymywanych w więzieniach i łagrach oraz o kilkanaście tysięcy oficerów z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, których Kreml nie potrafił odnaleźć. Nazajutrz Sikorski i Stalin podpisali deklarację o współdziałaniu w wojnie z Niemcami, która pozostała na papierze wobec radzieckich planów całkowitego podporządkowania sobie Polski.

Monte Cassino – bitwa o MC rozpoczęła się 12.I 1944, była to niemiecka twierdz, której nie udało się przełamać ani Amerykanom, ani Francuzom ani Nowozelandczykom. Dopiero uderzenie armii brytyjskiej, w której walczył 2. korpus Polski doprowadziło do zdobycia jej 18V.

Stalingrad - na froncie wschodnim w VIII 1942r zaczęły się walki o Stalingrad. Miasto zostało zmienione w gruzy. Straty były olbrzymie. Bitwa stanowiła moment zwrotny w II WS- początek klęski Niemiec.

Normandia - 6.VI 1944 miała miejsce największa w dziejach operacja desantowa- lądowanie aliantów na plażach Normandii. Był to początek 2 frontu w Europie. Wśród wojsk inwazyjnych była polska Dywizja Pancerna (St. Maczek) – OVERLOAD → operacja ta zaskoczyła Niemców, postanowili szybciej zakończyć wojnę. Potem operacja MARKET GARDEN → polegała na zdobyciu mostów na Renie w miejscowości Arnchen, kiedy 3 mosty zostały zdobyte mieli przetrzymać je przez 48h, a potem nie przewidzieli problemów na autostradzie i to spowodowało radykalne opóźnienie zdobycia Niemiec.

Wilczy Szaniec → znajdował się pod Kętrzynem, był to kompleks schronów, siedziba Hitlera, niewidoczna z góry. Tam Shloaunfergerg przygotował na niego zamach ( GRUPA 20VII)

4D → jedno z założeń ustalonych na konferencji w Poczdamie, zakładał DEMILITARYZACJĘ Niemiec, DENAZYTYFIKACJE( zniszczenie pozostałości nazizmu), DEMONOPOLIZACJA( ukaranie dużych zakładów popierających Hitlera)

Lew morski → hitlerowski plan ataku na Anglię, zakładał zaatakowanie wybrzeża, zniszczenie ośrodków przemysłowych i zdobycie wielkich zbiorowisk ludności.

Vidkun Quisling - polityk norw.; oficer, 1918 attach wojsk. w sowieckiej Rosji;; twórca (1933) i przywódca nacjonalistycznej partii Jedność Nar.; nawiązał bliskie kontakty z przywódcami III Rzeszy; po agresji niem. na Norwegię (1940) współpracował z okupantem; 1942–45 premier marionetkowego rządu; po wojnie sądzony za zdradę, skazany i stracony. Nazwisko Q. stało się synonimem kolaboranta.

Charles de Gaulle - przeciwnik kapitulacji wobec Niemiec, 18 VI 1940 w apelu radiowym z Londynu wezwał Francuzów do dalszej walki; organizator oddziałów franc. na terenie W. Brytanii i w zamorskich. terytoriach Francji (Wolna Francja, od 1942 Francja Walcząca); współzałożyciel (1942) Franc. Kom. Wyzwolenia Nar., od 1943 na jego czele; od 1944 szef rządu; rzecznik silnej władzy wykonawczej.

Henryk Sucharski → major; od 1918 w WP; w kampanii wrześniowej 1939 dow. obrony Westerplatte (1–7 IX), następnie w niewoli niem.; od 1945 dow. 6 batalionu strzelców w 2 Korpusie Pol. we Włoszech; 1971 urna z prochami Sucharskiego została sprowadzona z Włoch i złożona na Westerplatte; odznaczony pośmiertnie Krzyżem Virtuti Militari.

Tadeusz Kutrzeba→ generał do prac w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych i inspektor armii; w kampanii wrześniowej 1939 dow. armii „Poznań” oraz grupy armii: „Poznań” i „Pomorze” w bitwie nad Bzurą;

Stefan Starzyńki → komisaryczny prez. Warszawy, inicjator 4-letniego planu rozbudowy stolicy; IX 1939 komisarz cyw. przy Dowództwie Obrony Warszawy, mobilizował społeczeństwo do walki i stał się przywódcą walczącej stolicy.; aresztowany przez Niemców 27 X 1939, więziony na Pawiaku, Grób na Powązkach.

Zygmunt Szyszko Bogusz we wrześniu 1939 dow. 16 dyw. piechoty; następnie we Francji dow. Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich (1940) w walkach pod Narwikiem; od 1941 kolejno: szef Pol. Misji Wojsk. w ZSRR,

Pavelic Antechorw. polityk faszysta, po podboju 1941 Jugosławii przez Niemcy i ich sojuszników, twórca i przywódca (poglavnik)  Niezależnego Państwa Chorwackiego; odpowiedzialny za zbrodnie wojenne, gł. pogromy Serbów, Żydów i Cyganów; po wojnie na emigracji.

Rudolf Hess - 1939 wyznaczony na drugiego (po H. Gringu) następcę Hitlera; jeden z organizatorów terroru na okupowanych terenach; sądzony przez Międzynar. Trybunał Wojsk. w Norymberdze i 1946 skazany na dożywotnie więzienie; popełnił samobójstwo.

Erwin Rommel - feldmarszałek niem.; jeden z czołowych dowódców Wehrmachtu; 1941–43 na czele Afrikakorps (później niem.-wł. armii pancernej); od XII 1943 dow. Grupy Armii „B”, broniącej wału atlantyckiego; podejrzany o udział w spisku na życie Hitlera (1944),

Hugo Dowding - brytyjski marszałek lotnictwa; 1936–40 dowódca lotnictwa myśliwskiego, m.in. w bitwie o Wielką Brytanię 1940.

Bernard Montgomery - bryt. dowódca, od 1944 marszałek; 1940 dow. korpusu pod Dunkierką; 1942–43 dow. 8. armii w walkach w pn. Afryce (X 1942 zwycięstwo pod Al-Alamajn w Egipcie) i pd. Włoszech; 1944–45 dow. bryt. 21. grupy armii w działaniach we Francji, Belgii, Holandii (m.in. pod Arnhem) i pn. Niemczech, VI–VIII 1944 również dow. alianckich sił lądujących w Normandii; 1945–46 dow. bryt. wojsk okupacyjnych w Niemczech;

Franciszek Kleeberg, generał; dowódca Samodzielnej Grupy Operacyjnej Polesie; po bitwie pod Kockiem kapitulował 6 X 1939 jako dowódca ostatniej większej formacji polskiej.