Zwierzęta drapieżne

Ssaki drapieżne (Carnivora)
Rząd ssaków, do którego należy 7 rodzin obejmujących ok. 250 gatunków: psowate, niedźwiedzie, hieny, łasze, łasicowate, koty i szopowate. Przedstawiciele drapieżnych w Polsce prezentowane są w 15 gatunkach. Posiadają charakterystyczne uzębienie o drobnych siekaczach, dużych kłach oraz tzw. łamaczach najsilniej rozwiniętych oraz mocnych zębach trzonowych. Znakomicie rozwinięty zmysł węchu i słuch, a u niektórych wzrok. Niektóre gatunki zapadają w sen zimowy (niedźwiedź). Drapieżne są głównie mięsożerne lub wszystkożerne. Gatunkiem roślinożernym jest panda wielka. Większość gatunków posiada ściśle ustalone rewiry łowieckie, których broni przed osobnikami tego samego gatunku. Młode rodzą się niedołężne i ślepe, przez długi czas odchowywane są przez samice. Zamieszkują wszystkie kontynenty poza Antarktydą. Duże znaczenie gospodarcze w futrzarstwie. Udomowione gatunki drapieżnych to pies, kot oraz fretka. Ssaki drapieżne są ważnym ogniwem regulacyjnym w biocenozie.

Gepard
Gepard (Acinonyx jubatus), drapieżnik z rodziny kotów, rozpowszechniony dawniej w południowo-wschodniej Azji i na terytorium całej Afryki, na skutek postępu cywilizacji i polowań oraz odłowów żywych okazów przeznaczonych do tresury, występuje obecnie w małych stadach w kilku populacjach w Afryce Środkowej, Południowej i Wschodniej. Nieliczna, szacowana na ok. 200 zwierząt populacja zamieszkuje tereny położone w południowym Kazachstanie, Turkmenistanie, północnym Afganistanie i Iranie. Reprezentuje ostatni z kilku gatunków gepardów, jakie żyły w plejstocenie. Wysokość w kłębie ponad 80 cm, długość ciała do 1,5 m, ogona 65-80 cm, ciężar ciała dochodzi do 65 kg. Ubarwienie sierści szarożółte lub żółte z licznymi drobnymi czarnymi cętkami, spód ciała biały. Na szyi sierść nieco dłuższa, od oczu do kącików pyska czarna pręga po obydwóch stronach głowy. Występuje odmiana barwna geparda tzw. gepard królewski, o sierści pokrytej dużymi czarnymi plamami w miejsce drobnych cętek. Gepard prowadzi dzienny tryb życia, ma dobrze rozwinięty wzrok, węch i słuch. Najszybszy w biegu spośród obecnie żyjących ssaków, bez wysiłku osiąga prędkość 75 km/godzinę, w pogoni za zdobyczą w ciągu 3 sekund rozwija prędkość dochodzącą do 120 km/godzinę, potrafi ją jednak utrzymać na odcinkach nie dłuższych niż 500 m. Jedyny duży kot, który nie ryczy, potrafi warczeć, syczeć, a nawet ćwierkać. W normalnych warunkach nie atakuje ludzi. Oko geparda posiada okrągłą źrenicę, czym różni się od pozostałych ssaków drapieżnych mających źrenice o kształcie owalu pionowego. Poluje na średniej wielkości antylopy oraz małe ssaki i ptaki. Ciąża trwa 91-95 dni, samica rodzi 2-6 ślepych i niedołężnych młodych, pozostających 8-9 miesięcy pod opieką matki. W odróżnieniu od pozostałych kotów gepardy posiadają tępe, niewciągalne pazury oraz niską zmienność genetyczną w obrębie gatunku.

Ptaki drapieżne
Rząd ptaków charakteryzujących się hakowato zagiętymi dziobami, silnymi nogami uzbrojonymi w ostre, zakrzywione szpony. Posiadają znakomity wzrok. Systematycznie rząd tych ptaków podzielony jest na 5 rodzin: kondory, rybołowy, jastrzębiowate, sekretarze i sokołowate. Różnice w ogólnym pokroju drapieżnych ptaków są odzwierciedleniem bardzo różnorodnych przystosowań do warunków życia. Długość ciała waha się od 15 cm (sokolik indyjski) do 1,3 m (kondor wielki). Żywią się padliną oraz polują na różne ssaki, ptaki, gady, płazy i ryby, a najmniejsze sokoły nawet na owady. W roku wyprowadzają jeden lęg. Pisklęta są typowymi gniazdownikami. W Polsce występują 32 gatunki drapieżnych ptaków, z czego 22 są gatunkami lęgowymi. Wszystkie podlegają ochronie.

Orły
Nazwa kilku gat. ptaków drapieżnych z rodzaju Aquila i Hieraatus, z rodziny jastrzębi; jedne z największych ptaków drapieżnych; upierzenie brun., pokrywające nogi aż do palców, uzbrojonych w ostre szpony; dziób mocny, dość długi, hakowaty; gniazdo na niedostępnych skałach i w koronach wysokich drzew; osiągają wiek do 50 lat; w Polsce rzadki, gniazdowy orzeł przedni; zalatuje orzeł włochaty, Hieraatus pennatus, dł. 50–60 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 1,3 m, liściaste i mieszane lasy Europy, pn. Afryki i pd.-zach. Azji; dawniej podobno pojawiał się także orzeł cesarski, Aquila heliaca, dł. 70–80 cm, rozpiętość skrzydeł 1,8–2 m, otwarte, słabo zadrzewione równiny pd.-wsch. Europy, pd.-zach. i środk. Azji; w Polsce wszystkie chronione; pot. również bieliki i rybołów.

Łosoś
Ryba z rodziny łososiowatych występująca w północnej części Oceanu Atlantyckiego i w rzekach do niego uchodzących, zarówno po stronie europejskiej, jak i amerykańskiej. Jest rybą dwuśrodowiskową, przebywa i żeruje w morzu, na tarło wpływa jednak do rzek, nieraz do kilkuset km od ich ujścia, gdzie w szybkim nurcie, na piaszczysto-żwirowym dnie odbywa tarło. Samica składa ikrę (ok. 1000 sztuk na 1 kg masy ciała) do przygotowanego gniazda. Wylęg łososia żyje w rzekach przez pierwsze 2-3 lata, po czym spływa do mórz, gdzie dorasta i intensywnie żeruje, by po następnych 2-3 latach udać się na tarło do rzek. Łosoś dorasta do 75-150 cm długości i 5-30 kg wagi, choć trafiają się osobniki większe. Łosoś ceniony jest za wspaniałe mięso, jednak zbyt intensywne połowy i zanieczyszczenie wód spowodowały zmniejszenie się jego pogłowia (w Polsce łososia można spotkać sporadycznie wstępującego na tarło do rzek Pomorza Zachodniego, Wisły i Odry). W Polsce objęty jest ścisłą ochroną gatunkową i nie wolno go odła wiać.

Krokodyle
Rząd najwyżej uorganizowanych gadów; 22 współcz. gat.; duże, o płaskiej głowie, z długim pyskiem; nogi krótkie; grzbiet pokrywają rogowe tarczki podparte kostnymi płytkami, strona brzuszna pokryta łuskami; stożkowate, silne zęby osadzone w zębodołach; jajorodne; długowieczne, do ponad 100 lat; przebywają gł. w wodzie; drapieżne, atakują nawet ssaki kopytne i człowieka; zamieszkują gł. wody słodkie strefy międzyzwrotnikowej (krokodyl różańcowy także słonawe) całej kuli ziemskiej; rząd obejmuje 3 rodziny: aligatory, Alligatoridae, gawiale, Gavialidae, i krokodyle właściwe, Crocodylidae, których typowym przedstawicielem jest krokodyl nilowy, Crocodylus niloticus, dł. do 5 m, masa do 1 t, zielonawy, z wód Afryki (na pd. od Sahary, a także Nil) i Madagaskaru; czczony w staroż. Egipcie; krokodyle są jedynymi żyjącymi przedstawicielami licznej w jurze i kredzie podgromady archozaurów, obecnie znacznie wytępione; hodowane w fermach dla mięsa i skór.
Krokodyle kopalne. Kopalne formy krokodyli są zaliczane do 4 podrzędów, z których 3 całkowicie wymarły; występowały na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Najprymitywniejsze — Sphenosuchia, formy małe, długonogie, oprócz cech typowych dla krokodyli (np. wydłużenie kości nadgarstka) miały również prymitywne cechy wspólne z tekodontami, od których pochodziły (wysoka czaszka z oknem przedoczodołowym, brak podniebienia wtórnego, występowanie obojczyka w pasie barkowym, udział kości łonowej w budowie panewki). Podrząd Protosuchia — formy podobne, ale miały już zaczątkowe podniebienie wtórne i b. małe okno przedoczodołowe; przedstawiciele obu tych podrzędów to formy lądowe, dobrze biegały; znane z późnego triasu i wczesnej jury. Podrząd Mesosuchia — najliczniejsze i najbardziej zróżnicowane; formy o krótkim podniebieniu wtórnym i nozdrzach wewn. położonych za kośćmi podniebiennymi, czaszka typowa dla krokodyli (płaska, z nozdrzami zewn. i oczodołami skierowanymi ku górze), kości łonowe wyłączone z panewki biodrowej; formy mor. (np. jurajskie Teleosauridae i jurajsko-kredowe Metriorhynchidae, miały wydłużone pyski, kończyny pływne), ziemnowodne, a także lądowe; znane od wczesnej jury do miocenu. Współczesne krokodyle są przedstawicielami podrzędu Eusuchia — miały b. długie podniebienie wtórne i wewn. nozdrza położone nad wejściem do krtani, za kośćmi skrzydłowymi; górne okna skroniowe często wtórnie zamknięte; pojawiły się w późnej kredzie, w Europie wymarły w pliocenie.Krokodyle żywią się rybami oraz ptakami i ssakami. Większe gatunki napadają także na duże ssaki kopytne, a nawet na ludzi. W pogoni za ofiarą poruszają się z prędkością do 120 km/godz. Podczas morskich wypraw niektóre gatunki pokonują odległości do 5 tys. km