Obraz utraconej ojczyzny we fragmencie "Epilogu" Pana Tadeusza. Co z tego obrazu znajdujesz w całym poemacie Adama Mickiewicza?
"Pan Tadeusz" jest jednym z największych dzieł przedstawiciela polskiego romantyzmu, Adama Mickiewicza. Utwór powstał w latach 1832- 1834, w czasie Wielkiej Emigracji, po upadku powstania listopadowego. Początkowo utwór miał być jedynie sielanką, opisującą życie na wsi, jednak z czasem stał się epopeją narodową. Wpłynęła na to przede wszystkim tęsknota autora do swojego ojczystego kraju. Mickiewicz przy pomocy swojego utworu, chciał pogodzić emigrantów we Francji, o czym pisze w "Epilogu" "Pana Tadeusza". Opisuje utraconą ojczyznę, przyrównywaną do Arkadii. Obraz ten pojawia się nie tylko w "Epilogu", ale także w całej epopei.
W "Panu Tadeuszu" Mickiewicz ukazuje radosną, pełną humoru wizję Polski. Jedynym pesymistycznym fragmentem jest "Epilog", w którym na tle piękna swojego ukochanego kraju autor wyraża swój ból i tęsknotę.W analizowanym fragmencie wspomnianej już części epopei autor hiperbolizuje swoją ojczyznę. Stosuje narrację jednoosobową, wypowiadając się w imieniu swoim i emigrantów. Za pomocą metafory Mickiewicz tłumaczy, że nie chciał pisać o polityce i najnowszej historii:
"Chciałem pominąć, ptak małego lotu,
Pominąć strefy ulewy i grzmotu(...)".
Wspomina ukochaną Litwę, która jest jego małą ojczyzną:
"I szukać tylko cienia i pogody,
Wieki dzieciństwa, domowe zagrody...".
Idealizuje:
"Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie
Święty i czysty jak pierwsze kochanie".
Poeta celowo pomija wady swojej ojczyzny, selekcjonuje obrazy. Prezentuje tylko to, co "czyste i niewinne". Podobnie opisuje choćby Soplicowo, które jest niemal idealne. Nie ma tam zła, a kłótnie i waśnie trwają krótko,jak na przykład spór Rejenta i Asesora. Ojczyzna trwa we wspomnieniach poety jako miejsce przyjazne, pełne bliskich mu ludzi, pamiątek i miłych przeżyć. Na tym skrawku ziemi przyroda, przestrzeń a nawet niebo, są dobrze znane i oswojone. Autor wie, że nie może wrócić do swojego kraju, ale stara się być w Polsce myślami:
"Te kraje rad bym myslami powitał".
Gloryfikuje Litwę:
"Ten kraj szczęśliwy, ubogi i ciasny,
Jak świat jest boży, tak on był nasz własny!".
Jednocześnie pokazuje, że nie jest ona tylko pejoratywna, ale również najważniejsza. Jest bezpiecznym azylem, w którym człowiek czuje się pewnie i dobrze. Nawiązuje do charakterystycznego symbolu polskości i ispiracji poetyckiej:
"Od lipy, która koroną wspaniałą
Całej wsi dzieciom użyczała cienia(...)".
Lipa jest tu stawiana w centrum świata. Autor ukazuje tym samym, że człowiek może żyć w zgodzie z naturą, spokojnie i szczęśliwie. Poeta idealizuje także Polaków. Stosuje kontrast, porównując mieszkańców Litwy i obcokrajowców:
"Tam, gdzie do pana przywiązańszy sługa
Niż w innych krajach małżonka do męża".
Polacy są dla siebie mili, znają się. Ich relacje są przyjazne, bardzo bliskie:
"I tylko krajów tych obywatele
Jedni zostali wierni przyjaciele
Jedni dotychczas sprzymierzeńcy pewni!".
Wszyscy przypominają jedną wielką rodzinę:
"Bo któż tam mieszkał? - Matka, bracia, krewni,
Sąsiedzi dobrzy.(...)"
Mickiewicz pokazuje także przywiązanie do tradycji:
"Ile pamiątek, jaka żałość długa".
Zwraca uwagę na to, że w Polsce ludzie bardziej przywiązaują się do zwierząt, niż Francuzi do bohaterów narodowych:
"(...) po psie płaczą szczerze
I dłużej niż tu lud po bohaterze."
Narzeka na kraj, w którym przystało mu żyć. Emigranci nie byli mile widziani w krajach Europy Zachodniej, dlatego poeta mówi o sobie i współtowarzyszach niedoli jako o "w świecie nieproszonych gościach". Hiperbolizacja i sakralizacja Polski ma na celu uwydatnienie jej zalet. Autor, wiedząc, że nigdy już nie powróci do ukochanego kraju pozwala sobie na pozostawienie jej w pamięci jako nieskażonego złem miejsca. Miłość do ojczystego krajobrazu uwidczania nie tylko w "Epilogu". Opisy przyrody w całej epopei są niezwykle rozbudowane. Baśniowe piękno natury ukazane jest choćby w opisie puszczy litewskiej w "Księdze IV: Dyplomatyka i łowy". Taką samą miłość narrator prezentuje w opisie bohaterów. Choć mają oni wady, zawsze starają się walczyć ze swoim złem. Nawet Jacek Soplica, oskarżany o zdradę, okazuję się niewinny. Mickiewicz podkreśla zalety bohaterów, żartuje z przywar. Szlachtę polską ukazuje jako skorą do zabaw, ale także chętną do walki w obronie własnego kraju. Przykładem może być Sędzia, który niezwykle szanował chłopów i był dla wszystkich serdeczny. Dzięki takiemu nastawieniu wszyscy mogli żyć w spokoju ducha, a każda praca wykonywana była efektywniej. Na ścianach dworu Sędziego wisiały obrazy Kościuszki i Rejtana. Było to oznaką wielkiego patriotyzmu. Szlachta przestrzegała tradycji, szanowała dawne tradycje, które przekazywała z pokolenia na pokolenie. Bohaterowie żyją w arkadyjskim Soplicowie. To co polskie, ukazane jest jako idealne. Wszystkie wątki w epopei kończą się szczęśliwie, na przykład miłość Zosi i Tadeusza. Mimo konfliktów odbywają się zaręczyny. Mickiewicz, dla złagodzenia obrazu smutnej sytuacji Polski, wprowadził także sytuacje humorystyczne. Jedną z nich jest opis Telimeny siedzącej w mrowisku i gryzionej przez mrówki. Podobnie jak w "Epilogu", w całym peomacie pojawiają się motywy patriotyczne. W niezwykłym koncercie Jankiela pojawia się nawiązanie m. in. do Konstytucji 3 Maja. Na zakończenie tego wystąpienia słychać melodię "Mazurka Dąbrowskiego", który wywołuje refleksje oraz wzruszenie wśród zebranych. Brak natomiast wspomnień o porażce Napoleona, która miała miejsce w rzeczywistości. Pisarz celowo nie wspomina o tym przykrym doświadczeniu z historii, pragnie, aby nic nie zmąciło pięknego obrazu ukochanej ojczyzny. Uwagę przyciąga także słynny zegar odgrywający "Mazurka Dąbrowskiego". Samo Soplicowo ukazane jest jako centrum polskości i patriotyzmu.
Podsumowując, wartością najwyższą i najważniejszą jest ojczyzna. Dla niej należy poświęcić szczęście prywatne, o jej wolność trzeba walczyć i chronić ją. Istotą "Pana Tadeusza" jest wyrażenie marzenia poety o wolnej Polsce, sielskiej, spokojnej ojczyźnie, którą Polacy chcieliby odzyskać. Mickiewicz chciał pokrzepić serca swoich rodaków przebywających na emigracji, aby nigdy nie wygasła pamięć o ukochanej ojczyźnie. "Pan Tadeusz" jest polską epopeją narodową ze względu na ogrom miłości do ziemi, narodu, ojczyzny, jaki został w nim wyrażony.
Ps. Uwagi nauczyciela:
Warto nawiązać do:
-"Pielgrzym" <- "Sonety krymskie" A. Mickiewicza
-"Pielgrzym" C.K. Norwida
-"Hymn"( "Smutno mi Boże") J. Słowackiego