Recenzja książki Jacka Banaszkiewicza Polski dzieje bajeczne mistrza Wincentego Kadłubka.

Jacek Banaszkiewicz urodził się w 1947 roku.Ukończył studia w Instytucie Historii Uniwersytetu Warszawskiego.Doktoryzował się w roku 1976,a habilitował w 1984.Jest profesorem zwyczajnym w Instytucie Historii Uniwersytetu w Warszawie gdzie pracuje w zakładzie historii średniowiecznej jak również w Instytucie Historii Uniwersytetu Marii-Curie Skłodowskiej w Lublinie.Jego zainteresowania badawcze to tradycje fabularno-mitologiczne wcześniejszego średniowiecza słowiańsko-germańskiego, ideologia władzy tego okresu, wiek X i początki państwa polskiego.
Wincenty Kadłubek był dziejopisem,biskupem krakowskim wielkim intelektualistą przełomu wieków XII i XIII. Napisał kronikę, która przedstawia dzieje państwa polskiego od czasów starożytnych.Bajeczne dzieje przedstawione przez kadłubka stały się obrazem przeszłości naszego kraju.
Tytuł pracy Jacka Banaszkiewicza dokladnie mówi nam o czym jest książka chociaż nie można mówić tutaj jakoby przedstawiała nam legendarne dzieje tylko państwa polskiego.Przedstawia nam ewolucje wspólnot takich jak Czechy,Krakowianie,Polanie kijowscy. Książka została napisana poprzez analize nie tylko kroniki Wincentego Kadłubka ale również z ważniejszych tytułów należy wymienić kronike Cosmasa czy Powiść minionych lat Nestora. Bibliografia wykorzystana przez autora jest niezwykle bogata.Zrozumieć tekst pracy pomagają nam liczne przypisy.Cała praca składa się z ponad 450 stron i jest podzielona na dziesięć rozdziałów.
Praca ma na celu przedstawienie najstarszych legend nie potwierdzonych historycznie funkcjonujących już na dobre w naszej kulturze. Dzieje przedstawione przez autora zapewne nie mają trafić tylko do rąk historyków ale do całego społeczeństwa polskiego,które powinno znać najstarsze dzieje naszego państwa.
Rozdział pierwszy przedstawia nam trzy legendarne postacie Kroka ,Kraka i Kija. Autor wyjaśnia w jaki sposób narodziła się i ewoluowała instytucja króla jak również opisuje powstanie i rozszerzanie się prawa. Wyjaśnia nam w jaki sposób z licznych plemion organizowała się monarchiczna rządząca się prawem społeczność.
Kolejny rozdział mówi o powstawaniu trzech wspólnot krakowskiej, ruskiej i czeskiej. Przedstawiona jest zależność między rodzeństwen oraz miejsce kobiety w tej hierarchi. Autor cytuje nam podobne przykłady zawarte w biblii. Obserwujemy zacieśnianie się więzów dioskurycznego rodzeństwa.Widzimy powstawanie poprzez relacje między bohaterami wspólnoty kompletnej.
Następnie autor przedstawia losy Wandy oraz trzeciofunkcyjnego społeczeństwa. Tematem,który jest wysunięty na pierwsze miejsce jest pierwsza wojna jaką stoczyła wspólnota krakowian z przeciwnikiem. Autor stara się przedstawić na przykladzie Wandy kobiece piękno. Autor zestawia wspomniane wyżej wydażenie z początkami skandynawskiej wspólnoty oraz z wojną Asó i Wanów. Następnie autor próbuje wyjaśnić nazwę jaką Sasi określali słowian a mianowicie Weneci,Wenedzi,Winidzi,Wendowie,Wandalowie.Autor przedstawia tezy i przykłady dotyczące Wenedów,omawia ich wspólnotę,pisze o ich waleczności.Na podstawie przekazów czeskich,niemieckich skandynawskich i brytyjskich autor kolejne kobiety oraz ich rolę jaką odegrały w danym państwie.Omówiony jest również temat stosunków panujących między kobietami i mężczyznami.
Najwięcej miejsca Jacek Banaszkiewicz poświęca Lestkowi II w mniejszym stopniu jego następcy Lestkowi III. Obserwujemy przebieg niezwykłej kariery Lestka II, mamy tu do czynienia z biografią królewską. Rozwija autor ten temat przedstawiając podobne wydażenia jakie miały miejsce w dziejach kultury Iranu. okładnie analizowany jest ubiór Lestka i jego treści symboliczne.Autor porusza problem śmierci na przykładzie przyjaciela Lestka, który zostal wybrany na króla a następnie zamordowany przez swój lud. Obserwujemy podobne przykłady z literatury innych narodowości. Ciekawy jest wywód na temat koronacji, która ma na celu ośmieszenie osoby koronowanej.
Rozdział ósmy charakteryzuje dawne państwo Prapolaków. Autor zauważył,że Kadłubek nie opisuje skąd wywodzi się lud ale początki jego organizacji państwowej. Pzedstawiona jest ewolucja państwa, które rozwija się początkowo na małym skrawku ziemi po to aby powiększyć swoje tereny. Autor analizuje rozwój norm prawnych i przedstawia jak ewoluowały one w Polsce. Autor poprzez opis poszczególnych władców przedstawia tworzenie się i krystalizację monarchii Polaków. Poruszony zostaje temat podziału terytorium państwa Lestka III między swoich synów,a także dwóch grodów Lubusza i Lublina.
Kolejny rozdział omawia tematy tronu,pałacu oraz stolicy i ich znaczenie. Banaszkiewicz wyjaśnia pochodzenie słowa oznaczającego tron . Omówiona jest kwestia tronu jako rzeczy świętej symbolu władzy królewskiej i nieodłącznej jej części. Wyjaśniona jest tematyka grodu naczelnego-stolicy państwa.Można o nim mówić w chwili gdy jest on siedzibą władcy.Musi się w nim znajdować królewski tron, insygnia władzy jak również katedra gdzie uroczyście nadawany jest tron kolejnym władcą.Szeroko jest przedstawiona zasada senioratu jak również na przykładzie różnych państw próby łamania jej.Autor wyrażnie staje za przekazywaniem władzy z ojca na syna, gdyż daje to możliwość stworzenia wielkiego królestwa na całym terenie państwa i ponad podziałami.
Ostatni rozdział autor poświęca rozważaniom na tematy stolicy i granicy państwa.Na wstępie informuje nas iż te dwa wyżej wymienione czynniki odziałowują wzajemnie na siebie wyznaczając rytm funkcjonowania państwa. Poruszona jest kwestia dwóch miejsc władzy,obecność dwu tronów wynika z istnienia jakby dwu żródeł władzy zwierzchniej.Władca staje się zwierzchnikiem gdy zdoła przemierzyć odległość między tymi tronami i na nich zasiądzie. Omówiona zostaje idea świętości miejsca władzy. Autor przedstawia nam wątek kulturowy Żmijewa i Żmigrodu o strasznym obcym poganinie, który jako bestia stoi na straży przejść granicznych prowadzących w głąb kraju.
Książka Jacka Banaszkiewicza jest znakomitym studium nad pradziejami Polski i nie tylko. Znakomita lektura, którą powinien przeczytać każdy Polak. Dzięki obfitej bibliografii oraz dużej ilości materiałów porównawczych praca staje się łatwa w zrozumieniu a jednocześnie bardzo ciekawie napisana. Ludność innych narodowości sięgając po pracę Jacka Banaszkiewicza może wiele się dowiedzieć o przeszłości innych państw europejskich. Poprzez zestawienie Kroniki Kadłubka z innymi, również pismami starożytnymi autor odnajduje wiele zagadnień dotychczas niezbadanych . Odkrywane są nowe treści symboliczne zawarte w Kronice szczegółowo analizowane przez autora. Książka jest godną uwagi pozycją o najdawniejszych dziejach naszego państwa, którą gorąco polecam osobą zainteresowanym naszymi pradziejami.