Unie polsko litewskie
Unia jest to akt prawny oraz związek między państwami. Są unie personalne (wspólny monarcha) i realne (wspólny monarcha i coś jeszcze).
Unie, jakie zawarła Polska (oprócz polsko litewskich):
•1378–1382r. Unia Polsko – Węgierska
•1300–1305r. Unia polsko-czeska Wacław II
•1466-1772r. Unia z Prusami Królewskimi
•1592-1598r. Unia polsko-szwecka Zygmunt III Waza
•1697-1733r Unia z Saksonią z Wettynami August II Mocny i August III
• 1807-1815r. Unia z Saksonią Fryderyk August
•1815-1831r. Unia z Rosją z Aleksandrem I i Mikołajem I
Unie polsko litewskie:
1385r. Unia w Krewie
Przyczyny: Litwa
•Chce wejść do cywilizacji europejskiej,
•Szlachta tamtejsza chce mieć takie same przywileje,
•Dynastia Jagiełły weszła na tronprestiż dla jego dynastii, ochroniliśmy ich przed pożarciem przez kulturę ruską.
Dla Polski ta unia była również dobra, ponieważ:
•Zyskaliśmy króla,
•Szlachta zmieniła kierunek ekspansji,
•Dla polskiego kościoła był to prestiż, ponieważ udało się im schrystianizować pogańskie państwo
•Litwa pomogłaby nam odzyskać Ruś Halicką
Obydwa państwa miały problem z krzyżakami, dzięki unii rozwinął się handel. Postanowienia:
•Jagiełło i Litwa przyjęli chrześcijaństwo w obrządku chrześcijańskim.
•Jagiełło wziął sobie Jadwigę za żonę. Obiecał, że przyczyni wszelkich starań by odzyskać utracone ziemie polskie.
•Inkorporacja Litwy do Polski.
1392r. Ugoda w Ostrowie
Witold uzyskał zarząd nad całym Księstwem Litewskim z ramienia Jagiełły.
1398r. Zjazd na wyspie Salin
szlachta litewska okrzyknęła Witolda królem Litwy.
1401r. Unia wileńsko-radomska
•Po klęsce Witolda pod Worsklą. Witold uznaje zwierzchność Korony i Jagiełły i staje się Wielkim Księciem a Jagiełło Najwyższym księciem.
1413r. Unia w Horodle
•Zawarta po wygranej wojnie z krzyżakami. Pojawienie się unii personalno-realnej.
•Po śmierci Witolda panowie i bojarzy litewscy będą wybierać Wielkiego Księcia
•47 rodów katolickich dostało te same przywileje, co Polacy
1559r. Unia lubelska
•Zygmunt August nie ma polskiego potomka a obie strony chcą dalej kontynuować unię. Tak, więc dokonano wspólnej elekcji.
•Przywileje dla całej szlachty litewskiej a w zamian oddali nam Wołyń, Podlasie, Racławice i Kijawszczyzne
•Dzięki tej szlachcie mamy wspólnego monarchę, prawa polityczne, sejm, politykę zagraniczną. Jednak nadal budżet, administracja (wojsko, prawo sądowe i sądy szlacheckie) są oddzielne.
Model ten wytrwał aż do Sejmu Wielkiego, czyli do roku 1788-1792. Doszło do podpisania unii realnej, posłowie razem z Sapiehą zgodzili się tylko wtedy, gdy pozostaną odrębności między naszymi dwoma państwami.
KONSEKWENCJE:
•Polska i Litwa stały się wielkim europejskim imperium.
•Staliśmy się głównym eksporterem żywności w europie.
•Inwestycja w kulturę. Pojawiają się mecenasi sztuki. Zabarwienie naszej kultury o wschód. Kultura litewska jest polonizowana.
•Liwa wchodzi w okręg kultury zachodnio europejskiej
•Polska zaczęła ekspansje na wschód zamiast na zachód.
•Nie pozwalamy na kształtowanie im świadomości narodowej. Znaleźliśmy sobie nowych wrogów, czyli Moskwa i chanat krymski.
•Ruch egzekucyjny, konflikt magnaterii i średniej szlachty.