Głośność Czas trwania (dźwięku) Rytm Melodia Częstotliwość drgań na sekundę (wysokość) Liczę na naj ;) Powinno być dobrze tak mnie w szkole muzycznej uczyli ;)
Elementy utworu muzycznegoNa każdy utwór składa się wielu elementów. Do podstawowych zaliczamy melodykę, rytmikę, harmonikę, fakturę utworu muzycznego, dynamikę, agogikę, artykulację, kolorystykę, metrum, frazowanie i formę utworu. Oznaczenia muzyczne, pochodzące z języka włoskiego często spotykamy w zapisie nutowym. Aby prawidłowo wykonać utwór, musimy je znać, dlatego te najczęściej spotykane zostaną przedstawione na tej stronie. MELODYKA:Z języka gr. melodia to śpiew. Melodyka to następstwo dĄwięków różnych wysokości, opartych o schemat rytmiczno - metryczny. Każda melodia posiada charakterystyczne cechy:1. Punkt kulminacyjny (najmocniejszy moment w utworze). 2. Dźwięk najwyższy i dźwięk najniższy. 3. Ambitus (rozpiętość interwałowa pomiędzy najniższym a najwyższym dźwiękiem melodii). 4. Charakterystyczne interwały. 5. Charakterystyczne zwroty lub wartości rytmiczne. 6. Kierunek: wznoszący, opadający, linia falista, linia pozioma. Wszystkie te cechy sprawiają, iż wyróżnić możemy następujące rodzaje melodyki: Melodyka kantylenowa. Jest to melodia o lirycznym, śpiewnym charakterze. Dotyczy zarówno melodii śpiewanej, jak i wykonywanej na instrumencie.Melodyka figuracyjna.Figuracja to przetwarzanie przez kompozytora motywów rytmicznych i melodycznych w utworze muzycznym, za pomocrozdrobnienia rytmu. Często mówimy o figurowanej melodii, figurowanym basie itp. Melodyka ornamentalna. Ornament z j. łac. to ozdoba. Ornamentyka to stosowanie ozdobników w utworze muzycznym, a melodia ornamentalna to melodia upiększona ozdobnikami. Do najczęściej spotykanych ozdobników należą: przednutka, obiegnik, tryl, tremolo, glissando, arpeggio, mordent itd. Melodyka deklamacyjna. Deklamacja, deklamowanie - to recytowanie tekstu. Jest to melodia zbliżona do mowy. Melodia deklamacyjna występuje w recytatywach, mających na celu przyśpieszanie akcji w utworze dramatycznym. RYTMIKA:Rytmikę utworu tworzą odpowiednio ugrupowane wartości rytmiczne w określonym metrum. Wyróżniamy następujące rodzaje rytmiki: a) rytmika swobodna (pozbawiona taktów, np. w pieśni "Bogurodzica", lub w twórczości XX wieku) b) rytmika ustalona - okresowa (w rytmice okresowej wyróżnić należy podział na taneczną, marszową, motorycznie synkopowaną). c) rytmika taneczna. 1. P. Czajkowski - "Taniec wróżki" z baletu "Dziadek do orzechów" op. 71 2. E. Grieg - "Taniec Anitry" z I suity "Peer Gynt" op. 46 3. S. Moniuszko - Polonez z opery "Halka" Rytmika marszowa. 1. . W. A. Mozart - "Marsz turecki" z sonaty A-dur KV 331 2. F. Mendelssohn - "Marsz weselny" z suity "Sen nocy letniej" 3. G. Verdi - "Marsz triumfalny" z opery "Aida" Rytmika motoryczna. Rytm motoryczny to taki, w którym występuje jednolita pulsacja rytmiczna, szybkie, energiczne tempo. 1. C. Bohm - Perpetuum mobile 2. F. Chopin - "Walc minutowy" 3. M. Rymski - Korsakow - "Lot trzmiela" Rytmika synkopowana. Rytmika ta opiera się na jednym z trzech rodzajów synkopy: a) przez pauzę b) przez łuk, c) przez kreskę taktową Rytm synkopowany charakterystyczny jest dla niektórych tańców (np. dla krakowiaka) oraz dla muzyki jazzowej. 1. K. Szymanowski - Krakowiak 2. Z. Noskowski - Krakowiak 3. G. Gerschwin - Preludium na fortepian nr 1 HARMONIKA:Z języka greckiego harmonia to zgodność kształtów i dźwięków. Harmonia jest to jednocześne współbrzmienie, współdziałanie kilku dźwięków. Słowo 'harmonia' oznacza również naukę o współbrzmieniach akordowych, ich połączeniach oraz związkach między nimi. Wyróżniamy następujące rodzaje harmoniki: Harmonia modalna. Harmonia modalna to harmonia oparta na skalach modalnych, powstałych jeszcze w średniowieczu. Muzyka oparta na tych skalach stwarza całkowicie odmienny charakter, występowała w muzyce od IX - XVI w. 1. Anonim - "Cracovias Civitas" 2. Anonim - "Chwała Tobie Gospodzinie" Harmonia tonalna (funkcyjna). Harmonika ta opiera się na dwóch typach skali muzycznej: durowej i molowej. Stosowana jest od XVII - XIX w. Wszystkie współbrzmienia porządkowane są określonym stosunkiem do akordu centralnego - toniki. 1. F. Chopin - Preludium A-dur 2. W. A. Mozart - Andante na flet i orkiestrę KV 315 Harmonika atonalna. W muzyce naszego stulecia związki funkcyjne uległy całkowitemu rozluĄnieniu. Współbrzmienia zestawiane są zupełnie swobodnie, dominują dysonanse. Muzyka często jest ataktowa i brak w niej tonalności. 1. W. Lutosławski - 3 poematy Henri Michaux 2. J. Cage - Amores I 3. P. Boulez - Struktury FAKTURA UTWORU MUZYCZNEGO:Słowo faktura z języka łac. oznacza wykonanie lub budowę. W muzyce jest to rodzaj użytych przez kompozytora środków technicznych i sposób ich realizacji. Wyróżniamy fakturę jednogłosową i wielogłosową. Faktura jednogłosowa - monofoniczna. (Monos znaczy jeden, fonos - głos) Utwory monofoniczne opierają się jedynie na melodii, pozbawione są elementu harmonicznego. Do takich utworów należą pieśni ludowe i utwory na instrumenty solowe. 1. Anonim - "Bogurodzica" Faktura wielogłosowa. Ten rodzaj faktury można podzielić na dwa rodzaje: a) Polifoniczna (poli znaczy wiele), w której każdy głos jest jednakowo ważny, każdy posiada linię melodyczn i może istnieć samodzielnie. Przykładem takiej faktury jest kanon. 1. Kanon "Panie Janie" 2. J. S. Bach - Fuga C-dur DWK I nr 1 b) Homofoniczna, w której jeden głos jest najważniejszy, a pozostałe głosy towarzyszą mu, czyli tworzą akompaniament, są więc mu podporządkowane. 1. L. van Beethoven - "Dla Elizy" DYNAMIKA:Dynamis z języka greckiego to siła. Dynamika to określenie wszystkich zjawisk związanych z natężeniem siły dźwięków i jego zmianami w utworze. Podstawowe oznaczenia dynamiki to: ppp - pianissimo possibile - możliwie najciszej pp - pianissimo - bardzo cicho p - piano - cicho mp - mezzo piano - średnio cicho mf - mezzo forte - prawie głośno f - forte - głośno ff - fortissimo - bardzo głośno fff - fortissimo possibile - możliwie najgłośniej fp - forte piano - mocno i nagle cicho pf - piano forte - cicho i nagle głośno crescendo (cresc.) - wzmacniając, coraz głośniej decrescendo (decresc.) - osłabiając, coraz ciszej diminuendo (dim. lub dimin.) - stopniowo coraz ciszej AGOGIKAAgogika dotyczących tempa i jego zmian związanych z interpretacją utworu muzycznego. Tempo to stopień szybkości wykonywania utworu. Wyróżniamy tempa wolne, umiarkowane oraz szybkie. Do podstawowych oznaczeń tempa należą: 1.Tempa wolne. largo - szeroko, bardzo powoli larghetto - trochę szybciej niż largo lento - powoli, wolno adagio - wolno, powoli grave - poważnie, ciężko, wolno 2. Tempa umiarkowane. andante - z wolna, w ruchu spokojnego kroku andantino - trochę żywiej niż andante moderato - umiarkowanie allegretto - dość żywo 3. Tempa szybkie. allegro - prędko, ruchliwie, wesoło vivo - żywo vivace - prędko, z ożywieniem veloce - lotnie, żywo, szybko presto - szybko vivacissimo - bardzo żywo prestissimo - bardzo szybko Dla dokładniejszego określenia tempa, używa się często dodatkowych oznaczeń: maestoso - majestatycznie molto - bardzo meno - mniej sempre - zawsze, stale sostenuto - wstrzymując ancora - jeszcze Tempo zasadnicze może w trakcie utworu lub jego części ulegać zmianie - przyśpieszeniu lub zwolnieniu. Do oznaczenia przyśpieszenia tempa używamy określeń: accelerando (accel.) - przyśpieszając affretando (affret.) - przyśpieszając animando - ożywiając avivando - ożywiając stretto - zacieśniają przyśpieszając Zwolnienie tempa: allargando - rozszerzając, zwalniając rallentando (rall.) - zwalniając ritardando (ritard.) - opóĄniając, zwalniając ritenuto (rit.) - opóźniajc, zwalniając, powstrzymując slentando - zwalniając Powrót do tempa zasadniczego: tempo primo, tempo I - tempo pierwotne a tempo - do tempa, wrócić do poprzedniego tempa tempo giusto (wym. dżiusto) - właściwe tempo Dokładne tempo utworu wskazuje metronom, czyli taktomierz. ARTYKULACJA:Artykulacja jest to sposób wydobycia dźwięków, nadający muzyce właściwy wyraz i charakter. Oto podstawowe, najczęściej stosowane rodzaje artykulacji: legato - ścisłe łączenie z sobą dźwięków staccato - oddzielanie od siebie poszczególnych dźwięków portato - jest pośrednim rodzajem artykulacji pomiędzy legato, a staccato (kolejne dĄwięki wykonywane są z minimalną pauzą). KOLORYSTYKA:Kolorystyka jest to barwa dźwięku. Każdy instrument posiada odmienną barwę, również inna barwa powstaje przez połączenie różnych instrumentów, wraz z ich możliwościami technicznymi. METRUM:Metrum z języka greckiego - miara. Jest to czynnik porządkujący ugrupowania rytmiczne za pomocą regularnie powtarzających się akcentów metrycznych. Wyrazem regularnych ugrupowań dźwięków akcentowanych i nie akcentowanych jest podział utworu muzycznego na takty, co wiąże się z występowaniem oznaczenia taktowego. Są to liczby zapisane na pięciolinii jedna pod drugą, gdzie górna liczba określa ile ma być w takcie jednostek miarowych. Dolna liczba określa co jest jednostką miarową. Oznaczenie taktowe umieszcza się na pięciolinii po kluczu i znakach przykluczowych. Wyróżniamy metra dwudzielne, trójdzielne, czterodzielne, ćwierćnutowe, ósemkowe itd. Istnieje kilka sposobów podziłu taktów: PROSTE Ich górna część oznaczenia taktowego wyraża się liczb 2 lub 3 ZŁOŻONE Takty, których górna liczba jest wielokrotności lub sumą liczb 2 i 3. Według innego podziału wyróżniamy: TAKTY DWÓJKOWE Ich górna liczba to 2 lub 4. TAKTY TRÓJKOWE Ich górna liczba może być 3, 6, 9, 12, 18, 24. Takty można również podzielić na: REGULARNE To takie, których górna liczby dadzą się bez reszty podzielić przez liczbę 2 lub 3. NIEREGULARNE To takie, które nie mają tej podzielności, albo jeśli nawet są podzielne przez te liczby, to praktyka muzyczna traktuje je jak regularne. FRAZOWANIE: Frazowanie to plastyczne wyodrębnianie przez wykonawcę odcinków wyrazowych w utworze muzycznym. Części te zaznaczone są w utworze łukiem, umieszczonym nad (lub pod) nutami. Czynność ta wymaga doskonałego przygotowania muzycznego wykonawcy, wyczucia stylu danej epoki i dużej muzykalności. STRUKTURA FORMALNA UTWORU: Formalna utworu powstaje przez współdziałanie wszystkich elementów muzyki. Formę utworu rozpoznajemy przez analizę części podobnych i kontrastowych utworu muzycznego. Utwór może posiadać formę ABA, formę ronda, wariacji itp. 1. Saint - Saëns - "Akwarium" z suity "Karnawał zwierząt" 2. F. Liszt - II rapsodia węgierska 3. E. Grieg - "Poranek" z I Suity "Peer Gynt" op. 46
MUZYKA WYPISZ WSZYSTKIe ELEMENTY MUZYKI
MUZYKA WYPISZ WSZYSTKIe ELEMENTY MUZYKI...