Na podstawie wiersza „Testament mój” Juliusza Słowackiego określ postawę poety romantycznego. Zwróć uwagę na sposób mówienia o sobie i własnej twórczości.

„Testament mój” Juliusz Słowacki napisał w 1840 roku będąc chorym na gruźlicę. Utwór ten ma formę testamentu poetyckiego, czyli utworu stylizowanego na testament. Był to charakterystyczny gatunek dla literatury średniowiecznej, z której autor jak większość romantyków czerpał wzorce.
W tytule mamy do czynienia z inwersją. Szyk przestawny autor zastosował, ponieważ chciał podkreślić nadrzędność pozostawionych próśb nad indywidualizacją swojej osoby. Moim zdaniem autor odbiega od tendencji romantycznych, gdzie często poeta stawiał siebie na równi z Bogiem. W przekazie Słowackiego dominuje myśl patriotyczna, nawet wtedy, gdy autor wspomina o własnej twórczości.
Podmiot liryczny wypowiada się w formie monologu. Używa 1 osoby liczby pojedynczej. Można go utożsamiać z autorem. Swoje słowa kieruje do przyjaciół, zwraca się do nich w sposób bezpośredni- „żyłem z wami (…)”, „Lecz wy, coście mnie znali (…)”.
Przyjaciele dla Słowackiego są priorytetem w życiu. Wspomina o tym już w pierwszych słowach utworu. Bliskość wynika ze wspólnych przeżyć, szczególnie tych smutnych- „cierpiałem i płakałem”. Utożsamianie się podmiotu lirycznego z bliskimi podkreślone jest poprzez dwukrotne użycie w pierwszym wersie zwrotu „z wami”. Wspólnota Słowackiego przypomina mi manifest Adama Mickiewicza- „Odę do młodości”, gdzie również podkreśla się wspólne życie w grupie.
W przeciwieństwie do radosnego utworu Mickiewicza „Testament mój” ma smutny nastrój. Autor wspomina o śmierci. Przedstawiając życie jako drogę, po której zmierza do śmierci symbolizowanej przez cień.
Życie poety nie było szczęśliwe z kilku powodów. Wspomina o braku spadkobiercy i utracie wolności ojczyzny. To postawa typowa dla poety romantycznego, którego wrażliwość nie pozwala nie dostrzec problemów otaczającego go świata. Bardzo charakterystyczne, odbiegające od norm epoki, było podkreślenie więzów z grupą, a nie samotne życie, takie jak prowadzili np. Kordian czy Gustaw- Konrad.
W drugiej strofie podmiot liryczny wyraża żal z powodu przemijalności ludzkiego życia. Zdaje sobie sprawę z tego, że nic nie trwa wiecznie prócz pamięci w ludzkich sercach. Moim zdaniem widoczny jest tu motyw exegi monumentum.
Autor, tak jak większość romantycznych poetów, zastanawia się nad trwałością przekazu zawartego w poezji. Porównuje własną sławę do błyskawicy, tym samym podkreśla jej krótkość. Również przez synestezję „dźwięk pusty” odnosi się do niezrozumienia jego twórczości przez przyszłe pokolenia. Dla poety to tragedia, stąd słychać nutę żalu w tej wypowiedzi.
Trzecia zwrotka ma charakter alegoryczny. Nawiązuje do „Kazań sejmowych” Piotra Skargi, gdyż występuje tu motyw ojczyzny jako okrętu- „póki okręt walczył”. Podmiot liryczny jest przywódcą, i pozostaje na okręcie do samego końca. Nie postępuje jak Polacy w utworze renesansowym. Najważniejsza jest dla niego ojczyzna, a nie prywatne sprawy. Pozostanie na tonącym okręcie jest dla mnie wskazówką o przywódczej roli jaką nadał sobie Słowacki – jego zachowanie świadczy o randze kapitana statku:
„siedziałem na maszcie,
a gdy tonął- z okrętem poszedłem pod wodę”.
„Testament mój” ma charakter poezji tyrtejskiej - nawołującej do walki. Podmiot liryczny często myśli o ojczyźnie, boleje nad jej losem. Czuje się Polakiem, kontynuuje tradycję swoich przodków.
Następne dwie strofy zaczynają się od słów - „Niech przyjaciele moi”, utrzymanych w trybie rozkazującym. Zawierają one prośby do przyjaciół. Autor prosi, aby spalono jego biedne serce w aloesie i oddano matce. Epitet „biedne serce” świadczy o jego smutku spowodowanym cierpieniem ojczyzny. Mówi również, że płaszcz na jego duchu nie był wyżebrany. Jest to motyw oceny twórczości Słowackiego, autor porównuje swe dokonania do twórczości ojców literatury polskiej, takich jak Kochanowski czy Rej.
Następnie mówi by przyjaciele nie załamywali się po jego śmierci. Zauważyć można tutaj motyw widma bardzo charakterystyczny dla romantyzmu, występującego np. w „Dziadach” Adama Mickiewicza.
„Jeżeli będę duchem- to im się pokażę,
jeżeli Bóg uwolni mnie od męki nie przyjdę…”
Podmiot nie jest pewien czy po śmierci uzyska spokój i szczęście. Ma nadzieje, że Bóg odsunie go od cierpień i smutku.
W siódmej strofie autor nakłada klątwę na ludzi, przed utratą nadziei na odzyskanie niepodległości. Polacy nie mogą się poddać. Porównanie „ na śmierć idą po kolei,/ jak kamienie rzucane na szaniec” oznacza, że należy walczyć o wolność, nie zważając na niebezpieczeństwo czy nawet własne życie.
Autor ponownie nawiązuje do swojej samotności w ósmej zwrotce:
„Zgodziłem się tu mieć- niepłakaną trumnę…”.
Uważa, że jest to cena za poświecenie życia ojczyźnie i Bogu. Dla mnie epitet „niepłakana trumna” jest szczególnie wymowny, ponieważ z pogrzebem zawsze kojarzą się łzy, a tu Słowacki jakby świadomie wyrzeka się żalu po sobie. To wielkie poświęcenie dla poety, skazać się na zapomnienie.
W następnej strofie podmiot, używa pytań retorycznych dla podkreślenia swego poświecenia i metafory „ świata oklasków”. Ponownie pojawia się motyw ojczyzny jako okrętu, którego poeta jest sternikiem. Wydaje mi się, że Słowacki chciał przez to ukazać, iż różni się od innych ludzi. Nie jest zwykłym człowiekiem, przedstawia się jako przywódcę duchowego Polaków, który mimo swego wkładu dla ojczyzny nie jest żegnany przez tłumy. Przedstawia to jako porównanie „ i tak cicho odlecieć- jak duch, gdy odlata?”
W ostatniej zwrotce autor określa swój dorobek literacki jako siłę fatalną. Wydaje mi się, że poeta uważa, iż jego poezja wpłynie dopiero na potomnych: "(...) Lecz po śmierci was będzie gniotła niewidzialna (...)". A za życia nie dała mu nic prócz chwały.
„Testament mój” to nie tylko podsumowanie życia poety, ale także wezwanie do porzucenia rozpaczy i podjęcia walki o odzyskanie przez Polskę niepodległości. Myślę, że stara się on rozbudzić w ludziach nadzieje i patriotyzm, uświadamiając, że siła narodu tkwi w grupie, a nie w jednostce.
Autor zawiera w utworze samoocenę swego życia, zaznacza w nich, iż całe jego życie, nawet najmłodsze lata związane były z ojczyzną i jej historią.