Mazury, jako jeden z najbardziej atrakcyjnych regionów turystycznych Polski.

 Mazury – wprowadzenie

Mazury (dawn. Mazowsze Północne, Mazowsze Pruskie, Mazury Pruskie, niem. Masuren) - kraina historyczno-etnograficzna w Polsce północno-wschodniej. Geograficznie jest częścią Pojezierza Mazurskiego i Pojezierza Iławskiego, administracyjnie wchodzi w skład województwa warmińsko-mazurskiego.
Krajobraz regionu został ukształtowany przez ostatnie zlodowacenie około
14000-15000 lat temu. Z tego okresu pochodzi, znaleziony w okolicach Giżycka, fragment rogu renifera.
Teren jest pagórkowaty, z jeziorami, rzekami i strumieniami. Powierzchnię pokrywają lasy (około 30%). W części północnej przeważają grądy, część południowa zdominowana jest przez bory sosnowe i mieszane.

 Klimat

Klimat Mazur należy do najzimniejszych w Polsce. Kształtowany jest wpływami Bałtyku, a we wschodniej części zaznacza się oddziaływanie kontynentalne. Okres wegetacji wynosi 200-210 dni, a na zachodzie skraca się nawet do 190 dni. Przeciętne roczne opady wahają się w okolicach 540-700 mm.

 Ukształtowanie powierzchni

Efektem oddziaływania lodowca kontynentalnego, który nasunął się tu
w plejstocenie, jest bardzo urozmaicona rzeźba terenu. W regionie występują ciągi wzgórz morenowych, liczne pagórki ozów i kemów, zagłębienia bezodpływowe, rozległe równiny stożków sandrowych.

Najwyższym szczytem Mazur jest Dylewska Góra położona jest na wysokości 312 m n.p.m.

 Turystyka

Walory turystyczne Mazur to przede wszystkim pagórkowate ukształtowanie terenu, ponad 1000 jezior, dziewicza przyroda, setki zabytków, gospodarstwa agroturystyczne, niski poziom uprzemysłowienia.
W 1998 r. na terenie województwa warmińsko-mazurskiego znajdowało się 64,4 tys. miejsc noclegowych. Z noclegów w prywatnych domkach letniskowych corocznie korzysta około miliona turystów, w tym ok. 200 tys. zagranicznych. W obsłudze turystycznej zatrudnionych jest ok. 5 tys. osób. Turyści mogą znaleźć wypoczynek w ponad 2000 gospodarstw agroturystycznych.
Niewątpliwie jedną z największych atrakcji turystycznych są Pola Grunwaldzkie, na których w 1410 r. wojska polsko - litewskie pokonały krzyżaków.
Sieć kanałów wodnych łączących liczne jeziora jest atrakcją dla żeglarzy i wodniaków. Przez Mazury przebiega Kanał Elbląski, który
z zespołem 5 naziemnych pochylni stanowi osobliwość na skalę europejską.
Swoje posiadłości mają tu polskie gwiazdy popkultury
i ludzie biznesu. Mazury odwiedzane są chętnie przez turystów z Niemiec, Anglii, Czech, Rosji. Obecnie region jest mieszanką kultur: polskiej, niemieckiej, litewskiej, ukraińskiej i rosyjskiej.

 Ważniejsze zabytki i ciekawe miejsca, czyli obiekty, które musi zobaczyć każdy turysta

Bazylika w Świętej Lipce
Muzea etnograficzne w Olsztynku i Węgorzewie
Zamki krzyżackie w: Barcianach, Giżycku, Kętrzynie, Rynie, Węgorzewie, Działdowie oraz ruiny Zamku krzyżackiego w Ełku
Pałace i dwory w Sztynorcie, Sorkwitach, Brzeźnicy, Kałkach, Nakomiadach, Drogoszach.
Kanały mazurskie
Kanał Elbląski
Kanał Mazurski - zaprojektowany by utworzyć wodną trasę komunikacyjną
i połączyć drogą wodną krainę Wielkich Jezior Mazurskich z Bałtykiem.
Kwatera Hitlera „Wilczy Szaniec”
Twierdza Boyen w Giżycku
Leśniczówka Gałczyńskiego: Pranie.
Mosty w Stańczykach - dwa majestatyczne mosty, będące fragmentem linii kolejowej łączącej Gołdap z Żytkiejmami, nieopodal wsi Stańczyki, na skraju Puszczy Rominckiej o wymiarach 180 m długości i 31,5 m wysokości.
Katedra św. Wojciecha w Ełku
Ełcka Kolej Wąskotorowa
Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Ełku
Rezerwat Żubrów - Wolisko, znajdujący się w Puszczy Boreckiej, drugi pod względem liczebności tych zwierząt w Polsce

Inne ciekawe miejsca to: most obrotowy w Giżycku, Piękna Góra w Gołdapii, pole bitwy w Grunwaldzie, kwatera OKH w Mamerkach, Bunkier typu B w Martianach, wioska żeglarska w Mikołajkach, wyciąg narciarski w Mrągowie, Muzeum Ziemi Mazurskiej
w Owczarni, kwatera Himmlera koło Pozezdrza, piramida w Rapie, klasztor Starowierców
i cerkiew w Wojnowie.
Mazury obfitują także w obiekty architektury sakralnej (świątynie ewangelickie, katolickie, kaplice, kapliczki, dzwonnice i cmentarze) a także grodziska, kurhany i stare cmentarze.

 Jeziora i cieki wodne

Charakterystyczną cechą Mazur jest występowanie na ich terenie około 4.000 jezior
i łączących je kanałów.

Do największych należą:

Śniardwy (pow. 113,8 km2) -największe jezioro w Polsce,
Jeziorak - najdłuższe jezioro w Polsce (27 km).

Wiele jezior jest połączonych kanałami żeglownymi (kanały mazurskie, Kanał Elbląski).
Popularny wśród żeglarzy jest Szlak Wielkich Jezior Mazurskich
o długości 88 km. Zespół Wielkich jezior mazurskich - to kraina o powierzchni 1700 km2, których pojemność obejmuje ¼ zasobu ogółuwód polskich jezior.

 Charakterystyczne elementy krajobrazu

Należą do nich:

Mazurskie cmentarze ewangelickie.
Przydrożne aleje drzew.
Pałace oraz dwory z założeniami parkowo - ogrodowymi.
Obiekty dawnych linii kolejowych.

Charakterystyczne dla regionu są też pozostałości wczesnośredniowiecznych (XI-XII w.) posągów nagrobnych, bądź przedstawień bóstw pruskich plemion tzw. Baby pruskie.

 Pałace i dwory

Charakterystyczne dla krajobrazu Mazur są pałace oraz dwory z pobliskimi parkami
i ogrodami. Spełniały one nie tylko funkcje użytkowe i reprezentacyjne ale także gospodarcze. Składały się zwykle z położonej w centrum rezydencji z założeniem parkowym; cmentarzem rodowym; ze stawami. Obiekty te stanowiły niegdyś centra kultury i rolnictwa
i są przykładem znaczących osiągnięć architektury europejskiej dawnych czasów.
Po II wojnie Światowej zostały zamienione w magazyny i PGR-y - co doprowadziło do ich znacznej dewastacji.

Na uwagę zasługują:

Pałac w Sztynorcie XVII-wieczny pałac rodziny Lehndorff.
Do końca XIX w. znajdowała się tam stadnina koni krwi arabskiej.
Zespół pałacowo-parkowy w Sorkwitach położony nad jeziorem Lampackim.
Dwór w Brzeźnicy - Majątek ziemski zbudowany około 1820.
Pałac w Kałkach - Dwór klasycystyczny z przełomu XVIII i XIX w. Dobrze zachowany układ typowego założenia o regularnym planie.
Pałac w Sorkwitach.

 Kultura

Wśród cyklicznych imprez kulturalnych na Mazurach na uwagę zasługują:

Międzynarodowy Piknik Country w Mrągowie
Międzynarodowy Festiwal Jazzu Tradycyjnego Złota Tarka w Iławie
Międzynarodowy Festiwal Piosenki Żeglarskiej i Morskiej Szanty w Giżycku
Festiwal Muzyki Rockowej w Węgorzewie
Festiwal Muzyki Rockowej w Przystanek Olecko (spektakle teatralne, happeningi oraz koncerty piosenki poetyckiej)
Mrągowski Festiwal Kultury Kresowej.

 Mazury, a sport motorowy

Jednym z najciekawszych wydarzeń odbywających się cyklicznie na Pojezierzu Mazurskim jest Rajd Polski. Co roku przybywają na niego najlepsi kierowcy z Polski jak
i Europy, rywalizując na niebywale pięknych i szybkich szutrowych odcinkach. Warto wspomnieć, iż Rajd Polski jest drugim najstarszym rajdem na świecie zaraz po Monte Carlo.
Od wielu lat odbywają się tu eliminacje Rajdowych Mistrzostw Polski oraz Rajdowych Mistrzostw Europy. W tym roku będziemy mieć oka-zje zobaczyć również samochody biorące udział w Rajdowych Mistrzostwach Świata, czyli auta klasy A8 (WRC). Będzie to pierwsza impreza tak wysokiej rangi w Polsce, co potwierdza klasę i prestiż wydarzenia. Dzięki zgodzie wydanej przez FIA wielu kibiców będzie mieć okazję poczuć zapach gorących hamulców oraz dźwięk gwiżdżących zaworów silników klasy WRC. A to wszystko w okolicach bardzo atrakcyjnie usytuowanych Mikołajek.

 Infrastruktura

 Ważniejsze drogi:

Międzynarodowa E 77 relacji Gdańsk - Olsztynek - Nidzica - Warszawa - Kraków - Budapeszt (jako droga krajowa
oznaczona nr 7),
Nr 16 relacji Grudziądz - Olsztyn - Augustów,
Nr 51 relacji Olsztynek - Olsztyn - Bezledy,
Ekspresowa nr 50 (projektowa-na) relacji Tczew - Elbląg - Grzechotki.

Sieć drogowa i obiekty inżynierskie są niestety niedokapitalizowane i w złym stanie technicznym.

 Kolej:

Sieć linii kolejowych jest dość gęsta i wynosi 6,3 km na 100 km2 (średnia krajowa - 7,1 km na 100km2). 80% linii o znaczeniu krajowym jest w dobrym stanie technicznym. Większość miast posiada połączenia kolejowe.

 Połączenia lotnicze:

Główny port lotniczy (drugorzędny) znajduje się w Szymanach koło Szczytna - obecnie (2008r) jedynie loty czarterowe.

 Drogi wodne:

Wielkie Jeziora Mazurskie,
Kanał Elbląski.


 Przejścia graniczne:

 Drogowe:

Bezledy-Bagrationowsk,
Gronowo- Mamonowo,
Gołdap-Gusiew (wymaga każdorazowej zgody komendanta Straży Granicznej),

 Kolejowe

Braniewo-Mamonowo,
Skandawa- Żeleznodorożnyj,
Bartoszyce (Głomno)-Bagrationowsk.