Dydaktyczny charakter twórczości Krasickiego.

Krasicki jawi się w bajkach jako krytyczny obserwator ludzkich wad i charakterów. Poprzez bajki i satyry może realizować akcję wychowania społeczeństwa (edukację). W swoich utworach uczy i bawi. Utwory te zawierają przestrogi moralne. Uczą racjonalnego spojrzenia na świat, bo wskazują na szkodliwe wady ludzi, na niedorzeczne sytuacje, przy czym Krasicki, jak na racjonalistę przystało zdaje sobie sprawę z ułomności człowieka, toteż patrzy na niego z pewnym pobłażaniem. Nie jest surowym sędzią i krytykiem, lecz ma dużą dozę tolerancji. Bajki mają charakter uniwersalny i ponadczasowy.

BAJKI
Bajka to gatunek literatury moralistycznej i dydaktycznej (uczy i wychowuje) z pogranicza epiki i liryki. Jest to alegoryczna opowieść o zwierzętach, ludziach, przedmiotach, która służy do wypowiedzenia pewnej nauki moralnej o charakterze ogólnym i powszechnym. Ta prawda jest wyrażana często bezpośrednio jako puenta na końcu utworu, na początku utworu w postaci tytułu lub jest tylko zasugerowana czytelnikowi. Prawdą tą jest morał. Postacie występujące w bajce wyposażone są w jednoznaczne i niezmienne cechy. Wykształciły się następujące rodzaje bajek: narracyjna, stanowiąca jakby krótką opowieść o nieskomplikowanej budowie; epigramatyczna, bardzo krótka, zazwyczaj czterowersowa; oraz udramatyzowane. Najbardziej rozpowszechniona jest tzw. bajka zwierzęca (alegoryczna), w której przedstawione zwierzęta występują jako personifikacje typów ludzkich. Relacje między zwierzętami są odpowiednikiem stosunków społecznych. Za twórcę bajek uznaje się Ezapa, żyjącego w VI wieku p.n.e. W Polsce bajki tworzył w XV wieku Wiernat z Lublina. W epoce klasycyzmu twórcami bajek byli: w Rosji J Kryłow, we Francji J. La Fontaine, w Polsce Ignacy Krasicki wzorujący się na La Fontaine.

Ignacy Krasicki wydał dwa zbiory bajek: „Bajki i przypowieści” (dominują tu bajki krótkie i zwięzłe), „Bajki nowe” (ukazał się ten zbiór po śmierci Krasickiego, zawiera głównie bajki narracyjne). Krasicki korzystał z tego gatunku gdyż był to typ formy gatunku dydaktycznego. Treść tych bajek ma pouczać czytelnika, służyć mu radą.
Świat, jaki prezentuje Krasicki w swoich bajkach przygnębia. Jest on tragiczny. Zwyciężają złe instynkty. Autor opisuje codzienność, rzeczywistość. Ludzie są źli i okrutni. Niszczą słabszych. Ludzie są obłudni. Charakteryzuje ich hipokryzja. Przedstawiony jest tu świat pesymistyczny. Bajki te nie są wesołe. Pesymistycznie brzmią słowa: ‘szlachetność, uczciwość można włożyć między bajki’.

Walory formy bajek Ignacego Krasickiego:
 Są zwięzłe i oszczędne
 Język jest prosty
 Są pisane trzynastozgłoskowcem
 Mają rytm
 Zastosowany jest kontrast
 Krasicki oddziaływał na rozum
 Odwoływał się do ludzkiego rozsądku i indywidualnej refleksji
 Lapidarność (zwięzłość i skrótowość wypowiedzi połączone z rzeczowością)


„Wstęp do bajek”
Jest to pierwsza bajka ze zbioru „Bajki i przypowieści”. Ukazany jest wymyślony, wyidealizowany, nieistniejący świat. Poeta przedstawia swoje pojęcie bajki, odpowiada na pytanie:, Co to jest bajka? Morał mówi, że te zaprezentowane postawy są nieprawdopodobne w realnym świecie. Wyraża pesymistyczny stosunek podmiotu lirycznego, który nie wierzy w uczciwość, prawość. Autor będzie kontrastował zachowanie ludzi, jakie jest, a jakie powinno być. Będzie szydził z tych, którzy postępują źle. Ludzie nie są szlachetni i dzielni, jacy powinni być. W swoich bajkach Krasicki ukazuje świat z jego wadami.

„Dewotka”
Krasicki w tej bajce piętnuje i wyśmiewa ludzką hipokryzję, religijną obłudę i fałsz moralny, który można by zarzucić niejednemu człowiekowi. Tytułową bohaterkę charakteryzuje pobożność na pokaz, dla ludzi, bowiem taka naprawdę w sercu ma złość i nienawiść. Dewotka potrafi bowiem jednocześnie modlić się i bez litości bić swoją służącą z błahego powodu. W ostatnim wersie Krasicki zachowuje jednoznaczne stanowisko wobec takiej postawy: ‘Uchowaj, Panie Boże od takiej pobożności’.

„Groch przy drodze”
Morał: zbytnia ostrożność też może zaszkodzić. Gospodarz usiłował być przebiegły i ostrożny. Za zbytnią zapobiegliwość los się zemści. Przebiegłość nie popłaca.

„Jagnię i wilki”
Wilki zauważyły w lesie jagnię. Miały go zjeść. Jagnię spytało się jednak jakim prawem wilki chcą to zrobić. Wilki odpowiedziały, że dlatego, ponieważ one są silne a jagnię słabe i same. Morał: ten, kto jest silniejszy ma przewagę i jest w stanie dominować.
Utwór ma wymowę ironiczną. Jest to utwór polityczny: Polska to jagnię, a wilki to zaborcy. Morał zawarty jest w pierwszym wersie w tezie: „Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie”. W polityce rządzi prawo dżungli.

„Szczur i kot”
Bajka ta mówi o pewnym szczurze. Siedział on podczas mszy pod ołtarzem i chwalił się, że go kadzą. W pewnym momencie zakrztusił się dymem i porwał go kot. Morałem jest tutaj to, że tego, który się zbyt przechwala i jest zbyt pewny, może niespodziewanie spotkać nieszczęście.
Szczur był przemądrzały, zarozumiały, pewny siebie i pyszny, co stało się przyczyną jego zguby. Morał: zbytnia pewność siebie jest zgubna. Należy zachować pokorę.

„Ptaszki w klatce”
Bajka ta ma formę dialogu między dwoma czyżykami. Młody urodzony w klatce mówi, że jest mu w niej dobrze. Urodzony na wolności mówi, że źle czuje się w klatce. Morałem jest tutaj to, że jeżeli nie przebywało się w lepszych warunkach to uważa się swoje za dobre. Nie należy dziwić się osobom, które przebywając w pozornie złych warunkach twierdzą, że jest im dobrze, gdyż mogły nie widzieć nic lepszego. Możemy też wnioskować z tej bajki, że życie na wolności chociaż w złych warunkach jest lepsze niż w niewoli.
Jest to alegoria. Pod postaciami ptaszków kryją się ludzie. Mogą one reprezentować dwa pokolenia Polaków, żyjącego przed i w czasie rozbioru oraz tego, które urodziło się już w zaborze. Młody wyrzeka się ważniejszych wartości (przestając być Polakiem) dla własnej wygody – postawa konformistyczna.

„Filozof”
Mowa tu jest o pewnym filozofie, który nie wierzył w Boga. Gdy jednak znalazł się w kłopotach uwierzył nie tylko w Boga ale i w upiory. Morał: Człowiek w obliczu niebezpieczeństwa jest w stanie zmienić swe poglądy. Szukając ratunku jest w stanie uwierzyć we wszystko.

„Kruk i lis”
Bajka ta ukazuje jak pewien lis podstępem zdobył ser. Wychwalał on pewnego kruka, który trzymał ser w pysku. Gdy chwalił głos ptaka ten chciał go zaprezentować. Zaczął śpiewać i ser wypadł mu z pyska na ziemię. Morałem jest tutaj to, że należy uważać jeżeli ktoś nas zbytnio chwali, gdyż może to robić wyłącznie dla swojej korzyści.

„Malarze”
Było dwóch malarzy. Jeden - Piotr malował ładnie, był dobry, ale biedny. Drugi - Jan malował mało, był zły, ale bogaty. Jan upiększał portrety, Piotr malował natomiast prawdziwe twarze. Morał: Kłamstwo może przynieść korzyści, a prawda nie zawsze. W naturze ludzkiej jest próżność. Człowiek lubi być chwalony. W ludzkiej naturze jest skłonność do idealizowania siebie samego. Ci, którzy żyją z pochlebstw, mijając się z prawdą, żyją w bogactwie. Prawda jest dla wielu nieprzyjemna, więc ci, którzy ją głoszą nie są zbyt uznani i lubiani. Utwór nie mówi tylko o malarzach, ale przede wszystkim o ich klientach.

„Przyjaciel”
Tytuł ma wydźwięk ironiczny.


SATYRY

Satyra była gatunkiem popularnym w oświeceniu, ponieważ realizuje cele dydaktyczno wychowawcze. Ośmiesza i piętnuje wady i przywary ludzkie, złe obyczaje, naganne postawy i zachowania, nieprawidłowe stosunki społeczne. Satyra operuje kpiną, ironią („Do króla”), sarkazmem, karykaturą („Żona modna”), parodią i groteską („Pijaństwo”). Jako gatunek literacki wywodziła się z tradycji antycznej – operował nią Horacy. Ignacy Krasicki jest twórcą satyr o tematyce społeczno-obyczajowej, które zgodnie z założeniami epoki spełniały funkcje utylitarne, czyli wpływały na zmianę mentalności, poglądów i obyczajowości polskiej szlachty. Podobnie jak bajka zawierały tematy uniwersalne i ponadczasowe, jak na przykład piętnowanie głupoty i pijaństwa.

„Do króla”
Satyra ta jest pozornie krytyką władcy, choć w istocie kompromituje myślenie polskiej szlachty sarmackiej. Polski szlachcic Sarmata wysuwa pod adresem króla szereg niedorzecznych zarzutów: brak pochodzenia z rodziny królewskiej, polski rodowód króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, jego młody wiek:
„Wszak siwizna zwyczajnie talenta posiada,
Wszak w zmarszczkach rozum mieszka, a gdzie broda siwa,
Tam wszelka doskonałość zwyczajnie przebywa”,
Umiłowanie sztuki i nauki, niestosowanie wobec społeczeństwa metod absolutystycznych (król jest zbyt łagodny dla poddanych, wśród których znajduje przyjaciół). Tekst w przewrotny sposób krytykuje konserwatyzm, ograniczenie horyzontu umysłowego, a także zawiść typowego szlachcica Sarmaty.

„Pijaństwo”
Satyra obnaża skłonność Polaków do nadużywania alkoholu oraz ich awanturnictwa i kłótliwości. Utwór ma formę dialogu. Jednym z rozmówców jest szlachcic opowiadający swe niefortunne przypadki. Krasicki w jego gawędzie zawarł psychologiczny portret pijaka, dla którego każda sytuacja (np. imieniny żony) jest pretekstem do napicia się wódki, a już spotkanie z towarzyszami nie może obyć się bez częstowania trunkami. Krasicki ukazał realistyczny obrazek z życia prowincjonalnej szlachty: spotkanie kończy się pijacką awanturą i kłótnią, podczas której obnażone zostają: głupota, zapatrzenie w siebie, brak krytycznego sądu o rzeczywistości polskiej. Autor „Monachomachii” kreśli psychologiczne portrety pijaków, którzy nie panują nad własnymi emocjami. Alkohol dodaje im odwagi, pobudza do dyskusji nad reformowaniem państwa, w rzeczywistości nie s oni zdolni do zmiany postaw i do działania.

„Żona modna”
Utwór zawiera kontynuację krytyki obyczajów szlacheckiego społeczeństwa. Bohaterką tej satyry jest rozrzutna, goniąca za modą, kapryśna, wymagająca dama, która doprowadza swego małżonka do ruiny finansowej i rozstroju nerwowego. Krasicki skrytykował tu znamienne dla XVI wieku zapatrzeń w obcą, zwłaszcza francuską modę. Modna żona pragnie być jak bohaterka francuskich romansów – w otoczeniu fontann, marmurów, cyprysów, co przekracza możliwości finansowe małżonka. Naśladowanie wzorów zachodnich jest powierzchowne, bo nie dotyczy życia intelektualnego, a tylko „dobrego smaku”. Ośmieszona zostaje także zachłanność męża Piotra, który ożenił się dla czterech wiosek.

Dodaj swoją odpowiedź
Język polski

Dydaktyczny charakter twórczości Krasickiego.

Dydaktyczny charakter twórczości Krasickiego....

Język polski

Proszę o napisanie 1. Na podstawie bajek satyr Ignacego Krasickiego omów na czym polegał dydaktyczny charakter twórczości poety

Proszę o napisanie 1. Na podstawie bajek satyr Ignacego Krasickiego omów na czym polegał dydaktyczny charakter twórczości poety...

Język polski

Bawić ucząc - dydaktyczny charakter utworów Ignacego Krasickiego

Ignacy Krasicki był jednym z pierwszych organizatorów życia kulturalnego. Współpracował z ośrodkiem królewskim nad tworzeniem sceny narodowej, należał do najaktywniejszych publicystów "Monitora". Uprawiał wiele gatunków litera...

Język polski

Dydaktyczny i moralizatorski charakter twórczości Ignacego Krasickiego

Dydaktyczny i moralizatorski charakter twórczości Ignacego Krasickiego...

Język polski

Na przykładzie twórczości Krasickiego uzasadnij słuszność jego słów, że "śmiech niekiedy może być nauką".

Przezwyciężenie kryzysu politycznego i moralnego było głównnym celem poetów oświecenia, którzy bardzo odważnie ukazywali i piętnowali sarmackie wady Polaków. Do tych poetów zaliczał się Ignacy Krasicki, poruszający te problemy, które...