Charakterystyka Baroku
BAROK – epoka trwająca od połowy XVI w. Do końca XVII w. Nazwa wywodzi się od portugalskiego określenia perły o nieregularnym kształcie lub terminu oznaczającego w dawnej logice niepoprawne myślenie. Pierwsze przemiany barokowe były we Włoszech!
CHARAKTERYSTYKA BAROKU:
Nastąpiło zwątpienie w ludzką wolność, godność i moc. Ruchy reformacyjne sprawiły, że ludzie musieli wybrać religię i decydować o swoim ostatecznym potępieniu bądź zbawieniu! Kryzysowi religijnemu towarzyszyły wielkie odkrycia w nauce – Kopernik, Galileusz, wynalazki i odkrycia geograficzne podważyły teorie uporządkowanego i skończonego świata. Dla ludzi baroku świat jest nieuporządkowany, wielki i nieskończony.
CECHY STYLU BAROKOWEGO:
NIEPOKÓJ – sztuka barokowa wywołuje u widza niepokój.
RUCH – wszystko leci, płynie, zmienia się.
NIEŁAD – pojawiło się wrażenie chaosu.
SKOMPLIKOWANIE – Barok lubi formy trudne i skomplikowane (wiersze, budowle).
NIEJASNOŚĆ – sztuka zmusza do namysłu nad swym sensem.
INDYWIDUALIZM – każdy w swym dziele chce przekazać indywidualne prawdy.
DYSCHARMONIA – chęć ukazania porządku świata, którego nie ma.
ZMYSŁOWOŚĆ – sztuka działa przede wszystkim na zmysły.
Barokowe wiersze cechują się dużą ilością środków stylistycznych tym, że czasem dosłownie przyjmują kształt tego o czym mówią. W wierszach tych najważniejszy był pomysł, który miał zaskoczyć, zszokować czytelnika. Ważniejsza była forma od treści.
KONCEPT – niezwykły pomysł barokowego poety.
RACJONALIZM – pogląd filozoficzny polegający na uznaniu rozumu. Wszystko opiera się na rozumie i logice. Przykładem racjonalisty był Kartezjusz („Myślę więc jestem”).
MARINIZM – nurt w poezji. Nazwę wywodzi od włoskiego poety Marina. Maryniści pisywali przeważnie utwory erotyczne, popisywali się niezwykłymi pomysłami.
MISTYCYZM – kierunek religijno – filozoficzny zakładający możliwość bezpośredniej łączności z Bogiem. Najsłynniejszy przedstawiciel to Baruch Spinoza.
JEZUICI – szerzyli kontrreformację, głosili absolutne podporządkowanie i wyrzeczenia się wolności.
PRZEDSTAWICIELE BAROKU:
Mikołaj Sęp Szarzyński - Rozpoczął filozoficzno-refleksyjny nurt poezji metafizycznej. Tworzył lirykę patriotyczną i religijno-filozoficzną. W jego utworach dominują motywy zwątpienia i refleksji nad celem życia ludzkiego, widoczna jest obsesja śmierci.
Wacław Potocki - jeden z głównych twórców barokowych w Polsce, poeta, epik, satyryk i moralista. Był typowym reprezentantem epiki i poezji ziemiańskiej, pisał romanse i fraszki, nie odchodząc od poezji religijnej.
Daniel Naborowski - Był jednym z pionierów polskiego baroku, tak w formie, jak i w treści. Podejmował zwykle tematykę miłosną i filozoficzną, zwracając uwagę na przemijanie człowieka i dóbr materialnych, jego wplątanie w walkę ze złem i konieczność zachowania stoickiego umiaru oraz pokory wobec Boga. Pisywał głównie panegiryki okolicznościowe.
Jan Chryzostom Pasek – był Sarmatą, spisał swoje pamiętniki, w których doskonale to widać.