Ekspansja Rzymu.

1. Przyczyny podbojów rzymskich
- chęć zdobycia nowych ziem pod uprawę
- chęć wzbogacenia się
- prawo do triumfu
- wojny rodzą kolejne wojny

2. Do 264 r p.n.e. trwał podbój Italii, po 264 r p.n.e. rzymianie podbijali tereny poza Italią.

3. Armia rzymska składała się z legionów składających się z 4500 żołnierzy (ciężkozbrojni, lekkozbrojni, rzemieślnicy)

4. Tereny podbite w Italii powiązane były z Rzymem poprzez jednostronny sojusz.

5. Na terenach podbitych poza Italią, Rzym tworzył prowincje, których granice pokrywały się najczęściej z granicami pokonanych państw.
6. Wojny punickie

I wojna punicka - Kartagińczycy i Rzymianie walczyli o Sycylię. Rzym musiał stworzyć flotę której wcześniej nie posiadał. Kartagina musiała zgodzić się na pokój. Zażądano od niej wycofania z Sycylii, a także ograniczenia liczebności floty wojennej.

II wojna punicka - Hannibal musiał zdecydować się na marsz, długi i uciążliwy przez Pireneje, południową Galię, Alpy ponieważ nie miał dostatecznie licznej floty. Jego armia była nieliczna ale świetnie wyćwiczona i oddana swemu wodzowi. Hannibal przekonał barbarzyńców aby poszli z nim walczyć przeciw wspólnemu wrogowi. Rzymianie postanowili uderzyć na Kartaginę, i Hannibal musiał opuścić Italię, aby jej bronić. Kartagina musiała prosić o pokój.

III wojna punicka - Rzym wypowiedział wojnę mającą na celu całkowitą zagładę przeciwnika. Mieszkańcy miasta bronili się, choć wiedzieli że nie mają szans na zwycięstwo. Zdobywszy Kartaginę Rzymianie sprzedali do niewoli tych, którzy przeżyli szturm, miasto zrównali z ziemią. Z terytoriów kartagińskich utworzyli prowincję.

SPOŁECZEŃSTWO RZYMU. USTRÓJ REPUBLIKI RZYMSKIEJ
1. Społeczeństwo Rzymskie

a) arystokracja (najbogatsza, wpływowa, posiadała władzę - nobilowie) nobilowie - właściciele latyfundiów, ekwici - bogaci przedsiębiorcy, kupcy, należeli do centurii nazwy

b) chłopi - w wyniku wojen ich sytuacja pogarszała się, często uciekali do miast, gdzie stanowili proletariat, posiadający prawa wyborcze

c) niewolnicy - ich los zależał od właścicieli, traktowani jak rzeczy, narzędzia, wykorzystywani do ciężkich prac (Powstanie Spartakusa - 73 r p.n.e.)

d) rywalizacja optymatów (bogate i wpływowe rody) i populatów; walki braci Grakchów o reformę rolną

2. Ustrój republiki Rzymskiej

a) zgromadzenie ludowe - nie miały prawa inicjatywy ustawodawczej, decydowało o pokoju i wojnie, o wyborze urzędników, oraz o ratyfikacji traktatów, zgromadzenie nie debatowało nad sprawami, mogli tylko odpowiadać tak lub nie.

b) urzędy
- urzędnicy wyżsi
- 2 konsulów
- dowódcy armii, namiestnicy ważnych prowincji, zwoływali zgromadzenia i senat, mięli inicjatywę ustawodawczą, ich kadencja trwała 1 rok
cenzorzy - listy senatorów, spis obywateli, finanse państwa
pretorzy - przewodniczyli sądom
- urzędnicy niżsi
etylowie - igrzyska, porządek w mieście, rozdawnictwo zboża
kwestorzy - administracja finansami państwa i armii
dyktator - urząd pełniony indywidualnie, wprowadzony w przeszłości w nadzwyczajnych okolicznościach
senat - rada, opiniował propozycje urzędników, składał się z byłych urzędników zasiadających w nim dożywotnio

Przyczyny kryzysu republiki rzymskiej
- rywalizacja polityków o władzę
- wojny Cezara z Pompejuszem
- wojny domowe po śmierci Cezara

CESARSTWO RZYMSKIE OD I DO II WIEKU N.E.

1. Po śmierci Cezara nastąpiła walka między współpracownikiem Cezara Antoniuszem i adoptowanym synem Cezara Oktawianem.

2. Formy cesarstwa
a) pryncypat
b) dominat
c) zalety nowego ustroju cesarstwa
- zależność urzędników od władzy
- stabilność systemu władzy
- stworzenie silnej armii
- wyciszenie wojen wewnętrznych
- romanizacja prowincji

RELIGIA I KULTURA RZYMU
1. Rzymianie przyswoili sobie religię greków, mity, wyobrażenia bogów, nadając im własne imiona.
2. Rozwój chrześcijaństwa na ziemiach imperium rzymskiego w 380 r dekretem Teodezjusza Wielkiego stało się religią państwową.
3. Poezja rzymska
- Wergiliusz - "Georgik", "Eneida"
- Horacy - był autorem licznych utworów o rozmaitej tematyce i nastroju; wiersze refleksyjne, opiewające radość prostego życia
- Owidiusz - był twórcą poezji o tematyce miłosnej - "Sztuka kochania", "Przemiany", "Żale".

4. Historiografia
- Tytus Liwiusz
- Tacyt

5. Sztuka wymowy: Cycero

5. Prawo rzymskie

6. Architektura rzymska: w przeciwieństwie do Greków, Rzymianie mieli umysły praktyczne, ścisłe, stąd bardzo dobrze rozwinęła się technika
- akwedukty (wodociągi)
- termy (łaźnie)
- hypokaustum (centralne ogrzewanie)
- wynaleziono zaprawę murarską
- zastosowano cegłę co wpłynęło na możliwość budowania sklepień, kopuł
- budownictwo: drogi, mosty, łuki triumfalne, amfiteatry, świątynie (Panteon), bazyliki (miejsca wymiany handlowej), kolumny (Trajana), posągi, popiersia, płaskorzeźby.

Przyczyny kryzysu i upadek cesarstwa rzymskiego:
- upadek znaczenia miasta Rzym w 330 r, Konstantyn Wielki uczynił Konstantynopol drugą stolicą i zrównał z Rzymem
- 476 r - Odoaker uznał zwierzchnictwo cesarza bizantyjskiego
- upadek cesarstwa zachodnio - rzymskiego
- najazdy barbarzyńców w III w
- brak wojen - brak niewolników
- załamanie stabilności władzy cesarskiej

MONARCHIA KAROLA WIELKIEGO

1. Początki państwa Franków
- opanowanie Galii
- zjednoczenie państwa przez króla Klodwiga z rodu Melowingów
- w 496 r Klodwig przyjął chrzest

2. Rządy ostatnich Melowingów doprowadziły do osłabienia władzy w państwie Franków
- faktyczne rządy państwem sprawowali urzędnicy zwani majordomami
- sprawowanie urzędu majordomów przez rodzinę Karolingów
- duże znaczenie majordoma za Karola Młota
- przejęcie władzy przez syna Karola Młota Pepina Małego w 751 r.
- Sojusz Karolingów z papiestwem
- Powstanie państwa kościelnego
- Rozwój państwa Franków za Karola Wielkiego
- Koronacja K. Wielkiego na cesarza Rzymskiego w 800 r
- Podział państwa K. Wielkiego:
Traktat w Verdun - 843 r (zachodnią część dziedzictwa Karolińskiego otrzymał Karol Łysy, kraje leżące na wschód od Renu otrzymał Ludwig Niemiecki, tytuł cesarski wraz z Włochami i pasem ziemi położonych między posiadłościami ziem Karola i Ludwika otrzymał Lotariusz)