starożytne państwo obejmujące obszary basenu Morza Śródziemnego , powstałe z przekształcenia republiki rzymskiej w system monarchiczny. Przyjmuje się, że początkiem cesarstwa był rok 27 p.n.e., kiedy Gajusz Oktawiusz otrzymał od senatu tytuł augusta . Potwierdzało to pozycję Oktawiana jako najważniejszej osoby w państwie i przyniosło definitywny koniec republice rzymskiej.
Dyktatura Cezara wprowadziła wyłom w republikańskim ustroju Rzymu.Po zamordowaniu Juliusza Cezara rozgorzała walka o władzę. Po 10 latachwojny zostało już tylko dwóch przeciwników: Oktawian, przybrany synzamordowanego wodza, i Marek Antoniusz, bliski towarzysz Cezara,wspierany przez Kleopatrę, ostatnią królową hellenistycznego Egiptu. Wwielkiej bitwie morskiej pod Akcjum w 31 roku p.n.e. zwyciężyłOktawian. Antoniusz i Kleopatra popełnili samobójstwo, a Egipt zostałprzyłączony do Rymu. Od tej chwili Imperium Rzymskie miało tylko jednego władcę.Zwycięskiemu Oktawianowi senat przyznał specjalne uprawnienia iwyjątkową pozycję w państwie. Dodatkowo otrzymał przydomek augustusco oznaczało „wywyższony przez bogów”. Pełnia władzy w państwienależała do niego, lecz jednak pozornie okazywał on szacunekrepublikańskim urzędom i instytucjom. Pozwolił też wierzyć senatorom, żerządzą razem z nim. Twierdził bowiem, że jest jedynie pierwszymobywatelem. Okres ten (od 30 r. p.n.e.) to czasy obalenia republiki ipoczątek CESARSTWA (monarchii) w Rzymie. Oktawian praktycznie osiągnął jedynowładztwo (skupił kompetencje wszystkich ważnych urzędów i instytucji w swoim ręku) przy zachowaniu pozorów ustroju republikańskiego. Tę formę rządów w okresie wczesnego Cesarstwanazwano PRYNCYPATEM. Określa się też ją mianem „komedii republiki”