Środki artystyczne

ANAFORA
powtórzenie tego samego wyrazu lub zwrotu na początku zdań, wersów, strof.
APOSTROFA
uroczysty zwrot skierowany do osoby (zmarłej lub nieobecnej), zjawiska, idei lub przedmiotu
ALUZJA
świadome nawiązanie w utworze lit. do innego dzieła.
ALEGORIA
w literaturze i sztuce obraz mający poza znaczeniem dosłownym określony sens przenośny; wyobraża zwykle pojęcie oderwane, np. sprawiedliwość — kobieta z przepaską na oczach, z mieczem i wagą; charakterystyczna dla gatunków dydakt
EPITET
wyraz określający, przydawka uwydatniająca cechę opisywanego przedmiotu, osoby, zjawiska;
EPIFORA
figura retoryczna polegająca na powtarzaniu tego samego wyrazu lub zwrotu na końcu kolejnych zdań,
HIPERBOLA
ujęcie stylistyczne przedstawiające w sposób przesadny opisywane zjawisko, wyolbrzymiające jego cechy, znaczenie i działanie („morze łez”).
INWOKACJA
rozwinięta apostrofa otwierająca poemat epicki, w której poeta zwraca się do muzy, bóstwa lub duchowego patrona z prośbą o inspirację.
INWERSJA
szyk zdania przestawny, odbiegający od norm składniowych języka potocznego
METAFORA
wyrażenie, w którym słowa obce sobie znaczeniowo, pozostając w związkach składniowej zależności, uzyskują nowe znaczenie, zw. metaforycznym; w mowie potocznej występuje w postaci utartych zwrotów ( bieg zdarzeń , wstęga rzeki , głucha cisza
OKSYMORON
wyrażenie, w którym zestawienie przeciwstawnych znaczeniowo składników (epitetu i wyrazu określanego) prowadzi do metaforycznego przekształcenia ich znaczeń, daje efekt paradoksu („gorzkie szczęście”).
PORÓWNANIE,
figura stylistyczna polegająca na uwydatnieniu właściwości zjawiska bezpośrednio danego poprzez wskazanie na jego podobieństwo do jakiegoś innego zjawiska; składa się z 2 członów połączonych spójnikami: jak, jako, jakby, niby itp.; w tzw. p. homeryckim człon porównujący stanowi samodzielny obraz poetycki, uniezależniający się od członu porównywanego
PERYFRAZA
zastąpienie wyrazu przez grupę wyrazów, będących metaforycznym lub opisowym równoważnikiem jego znaczenia; np. wychylać kielichy zamiast pić .
PARAFRAZA
swobodna przeróbka utworu lit., rozwijająca i modyfikująca treść pierwowzoru; zachowane podobieństwo konstrukcji i stylu pozwala na rozpoznanie utworu parafrazowanego.
PRZERZUTNIA
, niezgodność między układem składniowo-intonacyjnym a rytmicznym utworu wierszowanego; granica wersu lub strofy przebiega między wyrazami składniowo i znaczeniowo związanymi
RYM współdźwięczność końcowych części co najmniej 2 wyrazów zajmujących ustaloną (zwykle końcową) pozycję w wersie utworu poet.; r. półtorazgłoskowy zw. żeńskim — od akcentowanej samogłoski do końca wyrazu, r. półzgłoskowy zw. męskim — w wyrazach jednozgłoskowych; w r. niedokładnych (asonans, konsonans) współbrzmienia nie są ścisłe.