Gustaw - Konrad i Jacek Soplica - ks. Robak - dwie romantyczne kreacje Adama Mickiewicza - różne czy podobne?

Gustaw – Konrad i Jacek Soplica – ksiądz Robak są bohaterami romantycznymi występującymi w twórczości Adama Mickiewicza. Pierwszy z nich jest głównym bohaterem III cz. „Dziadów”, natomiast drugi jest jednym z ważniejszych bohaterów epopei pt. „Pan Tadeusz”. Obaj bohaterowie posiadają zarówno wiele cech wspólnych jak i różniących ich od siebie. Postaram się uwidocznić, chociaż część z nich.

Gustaw – bohater romantyczny „Dziadów” pojawia się w IV części jako nieszczęśliwie zakochany, którego porzuciła jedyna kobieta. Jego życie traci wszystkie zalety. Bohater zadręcza się, cierpi, myśli nawet o samobójstwie. Tu można powiedzieć, że ukazuje się cecha bohatera werterycznego – motyw werteryczny. Widzi on świat przez pryzmat uczuć – wielkiej utraconej miłości. Czuje się osamotniony, dlatego nie widzi dalszego sensu życia. W końcu nie wytrzymuje niezaakceptowany przez otoczenie i odbiera sobie życie. W prologu do III cz. „Dziadów” umiera romantyczny kochanek – Gustaw, który przechodzi metamorfozę, a powstaje zupełnie inny bohater prezentujący odmienne poglądy, ceniący nowe ideały, mający sprostać nowym zadaniom – Konrad: „ Bogu Najlepszemu, Największemu. Gustaw zmarł 1 listopada 1823r. – Tu narodził się Konrad”. Narodzony z Gustawa Konrad jest patriotą. Wybiera on dobro ojczyzny a nie swoje własne. Będzie próbował uwolnić swój ukochany naród. Bohater chce działać dla ogółu. Konrad jest człowiekiem, którego cechuje pycha. Ma on ambicje przewodzić całym narodem – wszystkimi duszami: „Daj mi rząd dusz! – Tak gardzę tą martwą budową” lub „Ja chcę mieć władzę, jaką Ty posiadasz, Ja chcę duszami władać, jak Ty nimi władasz!” Bohater ma poczucie spełnienia misji prometejskiej, chociaż wie, że to zadanie go przerasta: „Ja i ojczyzna to jedno. Nazywam się Milion, – bo za miliony Kocham i cierpię katusze”. Jednak dla sprawy narodu chce poświęcić własne życie. Występuje nawet przeciwko Bogu. Porównuje się z najwyższym, a w pewnym momencie stawia siebie ponad nim: „Bo jestem nieśmiertelny! I w stworzenia kole są inni nieśmiertelni; - Wyższych nie spotkałem. – Najwyższy na niebiosach – Ciebie tu szukałem, Ja najwyższy z czujących na ziemnym padole, Nie spotkałem Cię dotąd – żeś Ty jest zgaduję; Niech Cię spotkam i niechaj Twą wyższość uczuję – ja chcę władzy, daj mi ją lub wskaż do niej drogę.” Konrad był również poetą, co opisuje scena I zwana więzienną.

Innym usposobieniem romantycznego bohatera autorstwa Adama Mickiewicza jest Jacek Soplica – przedstawiciel drobnej szlachty zaściankowej, awanturnik, zabijaka, zawadiaka, warchoł, człowiek nieokiełznany i samowolny, bez hamulców, świetny strzelec. Jest zdolny do szlachetnych uczuć i romantycznej miłości, czego przykładem jest miłość do Ewy Horeszkówny. Tak jak w „Dziadach” jest to miłość bez przyszłości, ponieważ Stolnik Horeszko jest przeciwny temu, żeby jego córka wiązała się z kimś z niższego stanu i wydaje ją za mąż za „godnego” jego córki: „ I już miał się oświadczyć, lecz pomiarkowano i czarną mu polewkę do stołu podano. Podobnie Stolnikównie wpadł Soplica w oko, lecz przed rodzicami taiła głęboko.” Soplica jest człowiekiem dumnym, pełnym pychy i mściwym, co popycha go do popełnienia zbrodni. Staje on nad przepaścią zdrady narodowej – popełnia przestępstwo zabijając Stolnika: „Wtem strzelono spod bramy, Stolnik się zająknął, zaczerwienił się, zbladnął, chciał mówić, krwią chrząknął; (…) Poznałem tego łotra Soplica! Poznałem! (…)Usłyszałem wrzask kobiet, spojrzałem – Pan nie żył.” Po dokonaniu tego nikczemnego czynu Soplica emigruje z kraju. W tym momencie następuje przemiana bohatera epopei, tak jak to miało miejsce podczas akcji „Dziadów”. Bohater przyodziewa habit, nadaje sobie pseudonim ksiądz Robak i próbuje pokornie odpokutować za swoje grzechy. Różni się od Konrada tym, że działa ku zaspokojeniu własnego sumienia – działa dla osobistego dobra. Staje się on patriotą, walecznym i ofiarnym bohaterem, który działa dla miłości ojczyzny i własnej rehabilitacji. Ma tu podobne nastawienie do życia jak bohater „Dziadów”. Namawia on ludzi do walki o ojczyznę, ale jest cały czas pokorny i oddany Bogu. Jest jego sługa. Nie szuka sławy, rozgłosu tak jak za dawnych czasów. Wręcz przeciwnie – jest skromny, nie wyjawia swoich bohaterskich czynów, unika rozgłosu. Pragnie uwieńczyć swoją działalność przygotowaniem powstania na Litwie i w ten sposób chce spełnić swój dług moralny. Staje się on bohaterem i wzorem patriotyzmu dzięki poświęceniom i trudowi w dziele walki narodowo – wyzwoleńczej.

Podsumowując, obaj bohaterowie przeżyli romantyczną, nieszczęśliwą miłość do kobiety, która wpłynęła na zmianę ich dalszej postawy życiowej. Obaj walczyli o wyzwolenie ojczyzny. Jednak różniły ich cechy charakteru oraz postawa wobec Boga. Jak więc widać byli oni zarazem podobni i różni.