Oświecenie- fragment ściągi

Rewolucja agrarna- procesy prowadzące do przemiany tradycyjnego rolnictwa, feudalnego i mało wydajnego, w rolnictwo nowoczesne; proces grodzeń od końca XV, tworzenie wielkich farm (panowie feudalni zwolnienie od feudalnych obowiązków wobec państwa, lenne ziemie przeszły na ich własność, majątki przekazywali w dzierżawę farmerom)
Rewolucja przemysłowa- przejście od produkcji rękodzielniczej do maszynowej.
Przyczyny rozwoju gospodarczego Anglii XVIIw.:
-najmniej ograniczeń feudalnych hamujących rozwój gospodarczy- rozwój gospodarki wolnorynkowej (kapitalistycznej) opartej na prywatnej własności środków produkcji i pracy najemnej ludzi osobiście wolnych
-eksplozja demograficzna- rosły potrzeby rynku
-manufaktury mało skuteczne- poszukiwanie nowych sposobów zwiekszenia produkcji
-silne wpływy purytanizmu(kalwińska wersja protestantyzmu; odmienny niż w katolicyzmie etos pracy, inny stosunek do zarobku pieniężnego, potępienie marnotrawstwa- wystawnego życia)
Innowacje techniczne XVIIIw.:
1przędzalnictwo:
-latające czółenko, John Kay 1733
-wielowrzecionowa mechaniczna przędzarka, James Hargreaves 1765r.( przędzarkę w ruch wprawiała sila mięśni ludzkich)
-napęd mechaniczny(do przędzarki)- koło wodne, Richard Arkwright 1775, Samuel Crompton ja ulepszyl w 1779
2)tkactwo:
-mechaniczne krosno, Edmund Cartwright 1785
-zmodernizowany silnik parowy, James Waltt 1769
3)pierwsza fabryka przędzalnicza, 1784, zastosowano silniki parowe
4)w hutnictwie przy wytopie surówki zamieniono wegiel drzewny na węgiel kamienny
5)statek parowy, 1803 Robert Fulton
6)parowóz, 1814 George Stephenson
Przyrost demograficzny: efekt zwiększenia produkcji żywności i początków opieki medycznej(szczepionki przeciwko czarnej ospie); przenoszenie sie ludności na tereny bogate w złoża węgla i rud żelaza; powstawanie miast związanych z przemysłem
Luddyści- przeciwnicy mechanizacji, niszczyli urządzenia fabryczne, uważali że niskie płace i bezrobocie to efekt zastępowania pracy ludzkiej maszynami
Fizjokratyzm- Francis Quesnay, za jedyne źródło bogactwa uznał on rolnictwo, które jako jedyne pomnaża dobra
Liberalizm ekonomiczny- przyrost dóbr jest możliwy tylko przy zagwarantowanej własności i wolności osobistej; państwo i inne organizacje gospodarcze i polityczne nie powinny ingerować w stosunki gospodarcze, lecz pozostawić wszystko jednostkom gospodarującym pełną swoboda działania/ Adam Smith-Badania nad natura i przyczyną bogactw narodów (produkcja i wymiana zmierzają do równowagi kierowane „niewidzialną ręką rynku”
XVIIw. Początek oświecenia, wiek filozofów; naukowe podejście do świata, sceptyczni i krytyczni wobec dotychczasowych autorytetów i tradycji, proponowali nowe rozwiązania ustrojowe, społeczne i kulturowe; najsłynniejszy przedstawiciel- Francois Marie Arouet zwany Wolterem- król filozofów:wróg całej arystokracji, atakował fanatyzm rel., ciemnotę, uprzywilejowanie kleru i szlachty, żądał równości praw; najsłynniejsze dzieła: Listy o Anglikach, czyli listy filozoficzne oraz Traktat o tolerancji
Epistemologia- teoria poznania
Racjonalizm- głównym źródłem poznania jest rozum ludzki(Kartezjusz)
Empiryzm- wiedza ludzka i poznanie wynika z doświadczeń zewnętrznych, zmysłowych poddawanych autorefleksji(John Locke- Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, Dwa Traktaty o rządzie; George Berkeley, David Hume, Isaac Newton, John Jacques Rousseau- Umowa społeczna)
Uczeni oświecenia:
-Karol Linneusz,szwedzki lekarz i botanik: dokonał pierwszej klasyfikacji roślin i zwierząt (System natury, Elementy botaniki)
-Antoine Lavoisier- analiza chemiczna powiertza, rozkład wody na pierwiastki, rola tlenu w procesie spalania, koncepcja pierwiastka chemicznego, prawo zachowania masy w reakcjach chemicznych
-Beniamin Franklin, elektryczność, wynalazł piorunochron
-bracia Montgolfier- balon wypełniony ogrznym powietrzem
-Cherles- balon wypełniony wodorem
Kryzys religii: racjonalizm i empiryzm potęgował kryzys religijny wśród wyższych warstw, lekceważyły naukę Kościoła jako symbol zabobonu/ deizm, ateizm
1781-wprowadzenie wolności kultu w państwie Habsburgów
1773-kasacja zakonu jezuitów, na mocy decyzji papieża KlemensaXIV
Filozofia oświecenia- koncepcja społecznych praw naturalnych: wolność osobista, równość wobec prawa, nienaruszalność majątku prywatnego
Idea umowy społecznej- najwyższą, suwerenną władzę ma lud państwa, który zawiera umowę z władcą,w razie złamania Władcę pozbawia się władzy.
Monteskiusz(Listy perskie, o duchu praw) trójpodział władzy: ustawodawcza- wprowadzać w życie ustawy,