"Polegać jak na Zawiszy" - zwrot wyrażający istotę etosu rycerskiego.

Prawdziwy rycerz służył ojczyźnie, jego obowiązkiem była stała gotowość służenia Rzeczpospolitej, całkowite oddanie ojczyźnie i królowi, który był uosobieniem najszlachetniejszych dążeń i starań o jej dobro. Poza tym jego obowiązkiem były walki z najeźdźcą w obronie kraju, obrona honoru, dotrzymywanie danego słowa, nie darowanie zniewagi, opieka nad wdowami i sierotami, oraz walka z wrogiem narodowym.

Postawa rycerza musiała być przykładem dla innych stanów. Rycerz był wzorem cnót, odwagi, męstwa, zdyscyplinowania, prawości, szlachetności i waleczności.

Takim właśnie rycerzem był Zawisza Czarny, dlatego jest on symbolem i wzorem prawdziwego rycerza.

Termin „etos rycerski” to zbiór zasad i cech którymi powinien się charakteryzować rycerz.

Wizerunek rycerza:

- jeśli w podróży to konno, w zbroi tak ciężkiej, że lepiej nie spadać z konia, z całym rynsztunkiem i być może szarfą damy serca przypiętą do ramienia.

- miecz, którym średniowieczny właściciel biegle władał - współczesny człowiek jest w stanie najwyżej ciągnąć

Zalety:
- jest pobożny w obronie wiary lub by ją krzewić - na modły i msze przeznacza dużą część dnia, walczy i odda za walkę życie,
- jest wierny - Bogu, swojemu władcy i damie swojego serca,
- jest honorowy - honor rycerski ceni ponad wszystko, hańby nie przeżyje bez zemsty (dlatego często się pojedynkuje),
- jest odważny i waleczny do szaleństwa, dąży do mistrzostwa w swoim rzemiośle (perfekcja w walce),
- jest szlachetny, prawdomówny, prawy w miłości i przyjaźni,
- powinien być urodziwy, zamożny, dobrze urodzony (dziecię szlacheckiego rodu).

Rycerze średniowieczni walczyli w obronie wiary, pokoju i sprawiedliwości. Szukali sławy, bronili honoru własnego i swojej damy. Wierność honorowi - najważniejsza wartość obok wiary. Roland ginie broniąc wiary i honoru - postać historyczna, rycerz Karola Wielkiego. Zginął w 778 r. podczas powrotu z wyprawy do Hiszpanii zajętej przez Saracenów. Dowodził tylną strażą wojsk francuskich. W czasie przeprawy przez Pireneje uzbrojeni ludzie napadli na tylną straż i zabili ludzi wraz z jego towarzyszami. Z biegiem czasu postać obrosła legendą. W okresie wypraw krzyżowych - ideał rycerza chrześcijańskiego „Pieśń o Rolandzie” (datowana na XIII w.). Cechy rycerza u Rolanda:

- odwaga - wskazuje na to zachowanie się Rolanda w czasie walki.

- wierność władcy – (tutaj Karolowi Wielkiemu).

- pobożność i wierność Bogu – jedna z najważniejszych cech rycerza średniowiecznego, rycerz walczył z niewiernymi, krzewiąc wiarę chrześcijańską, np. Roland przeciw Saracenom.

- honor – Roland nie wzywa pomocy, gdyż byłoby to wystawieniem na szwank jego honoru rycerskiego

- teatralizacja umierania - raniony rycerz znajduje odpowiednie miejsce na wzgórzu; tam, pod pięknym drzewem, na zielonej trawie, będzie konał; próbuje zniszczyć swój słynny miecz, ale zamiar nie udaje mu się; bije się w pierś, wyciąga ku niebu rękawicę - oddaje ją Bogu; obraca twarz ku Hiszpanii, ale wspomina ojczyznę; opuścił głowę na ramię, zmarł pod sosną, jego duszę zabrali aniołowie.

Nic w tej scenie nie jest przypadkowe: wzgórze przypomina Golgotę, rękawica oddana Bogu - uznanie Jego zwierzchnictwa na wzór hołdu lennego; sam Roland w chwili śmierci przypomina Chrystusa (głowa przechylona na bok); rycerz uosabia typ męczennika, a wszystko rozgrywa się w atmosferze podniosłej.

Napadnięty przez Saracenów (z eposu) nie dmie w róg by wezwać posiłki, mówi przyjacielowi „ trzeba nam tu wytrwać dla naszego króla. Dla swego pana trzeba ścierpieć wielką niedolę i znosić wszelkie gorąco i wielkie zimno i oddać skórę i nałożyć głowę. Nie daj Bóg aby przeze mnie hańbiono mój ród i aby słodka Francja miała iść w pogardę.”

W etosie rycerskim hańba rycerza spadała na cały jego ród - odpowiedzialność rodowa. W etosie śmierć w walce nie hańbiła rycerza. O chwale rycerza decydowało nie tyle zwycięstwo lecz jak walczył. Walka bez uszczerbku dla jego honoru mogła zakończyć się śmiercią. Śmierć na polu walki - klasyczne zakończenie biografii rycerza. Nie przystawało dożyć sędziwego wieku i umrzeć w łóżku.

Ważnym elementem walki rycerskiej była odwaga aż do śmierci - lekceważenie śmierci. Niejednokrotnie zachowanie dla nas samobójcze, lekkomyślne np. Roland lekceważy śmierć, nie wzywa pomocy mimo, iż nie ma szans na zwycięstwo wobec przewagi wroga. Nie chce okazywać strachu przed śmiercią. Poświęca życie swoich towarzyszy dla zachowania honoru.

Rycerz chcąc się wsławić walczył w turniejach - popisy odwagi, siły, umiejętności. Z ideą walki w etosie rycerskim wiąże się szacunek rycerza dla przeciwnika. Wiąże się z pojęciem solidarności rycerskiej - obejmowała także wrogów należących do rycerstwa. W jednej z legend francuskich gdy pospolity żołnierz zabił rycerza z wrogiego obozu, jego pan - rycerz kazał go powiesić. W opowieści o Rolandzie jeden z rycerzy Karola Wielkiego został schwytany podstępem przez Saracenów, w czasie pojedynku. Jego przeciwnik oddaje się w ręce Karola

Wielkiego nie aprobując tego - chce go uwolnić na drodze wymiany.

Walka podlegała także zasadom etyki rycerskiej, rycerz nie mógł zabić drugiego gdy ten spadł z konia. Lancelot przez całe życie wyrzucał sobie, że w walce zabił dwóch nie uzbrojonych choć uczynił to nieświadomie. Uważał, że to go zhańbiło. Dla pokuty zapowiada pielgrzymkę w zgrzebnej koszuli. Etos nie dopuszczał ataku w plecy. Nakazywał też by zwycięzca pojedynku spędził na polu walki cały dzień do północy by okazać gotowość do podjęcia wyzwania. Obok rycerza walczył jego giermek. Bardzo ważny był koń rycerza, sławny jak rycerz, posiadał imię. W dawnych opowieściach konie mówiły ludzkim głosem. Także miecze rycerzy miały swoje własne imiona.

Hasłem rycerzy: bić się i kochać. Obowiązkiem rycerza było być zakochanym. Wbrew opiniom miłość na odległość nie, ale miłość zmysłowa, nawet grzeszna. Mimo, że jest to miłość występna sympatie są po stronie kochanków.

Ideał świętego-rycerza święty Jerzy zabijający smoka. Uznany za patrona rycerzy w czasie wypraw.

Ideał rycerza-władcy - w kronice Gala Anonima - Bolesław Krzywousty.

Kronika polska Galla Anonima - wzorce dobrych władców i rycerzy doskonałych i narzędzie do sławienia wielkości ojczyzny:

· charakterystyka Bolesława Chrobrego - dobry, sprawiedliwy i kochany przez poddanych, dzielny, szlachetny, potężny, pobożny, hojny
· charakterystyka Bolesława Krzywoustego - wzorzec króla-rycerza; świetny dowódca, budzący strach i panikę w szeregach wroga, „syn Marsa”.

Takich wspaniałych rycerzy posiadających cechy prawdziwego rycerza było więcej . Jednak największy przykładem i wzorem do naśladowania był Zawisza Czarny – „zawsze można na nim polegać”.

Uważam, że przedstawione przeze mnie argumenty są dobrym uzasadnieniem tezy: „Polegać na kimś jak na Zawiszy”, które znaczy, mieć do kogoś zaufanie, móc na kogoś liczyć w każdej sytuacji. Niestety w dzisiejszych czasach trudno znaleźć takiego człowieka. Dużo ludzi szuka tej chociaż jednej osoby, na której nigdy się nie zawiedzie, osoby która nigdy go nie zdradzi.