Wyż demograficzny - okresowy, krótkotrwały wzrost liczby urodzeń pojawiający się po ustaniu czynnika niesprzyjającego prokreacji np. po wojnie. Wówczas dochodzi do realizacji odkładanych wcześniej decyzji o zawarciu związku małżeńskiego i posiadaniu potomstwa. Następuje tzw. powojenna kompensata urodzeń, czyli okresowy krótkotrwały wzrost liczby urodzeń („baby boom”). Pokolenie urodzone w tym okresie jest zdecydowanie liczniejsze od innych grup wieku. W piramidzie płci i wieku zaznacza się jako wybrzuszenie. Następstwem wkraczania pokolenia wyżowego w wiek rozrodczy jest kolejny w.d. (echo wyżu), gdyż liczniejsze pokolenie rodziców daje także liczniejsze pokolenie dzieci. W piramidzie wieku i płci ludności Polski zaznacza się charakterystyczne naprzemienne występowanie grup wyżowych i niżowych spowodowane I i II wojną światową. Jest to tzw. falowanie wyżów i niżów demograficznych. Ma ono znaczne konsekwencje dla dynamiki zaludnienia, rozwoju sieci żłobków, szkół, przedszkoli, polityki zaludnienia, systemu zabezpieczeń emerytalnych itd Niż demograficzny – okresowy spadek liczby urodzeń spowodowany działaniem czynnika losowego np. wojny, klęski głodu itp. Małżeństwa są wtedy rzadziej zawierane, a decyzję o posiadaniu dziecka odkłada się na bardziej sprzyjający czas. Wskutek tego liczebność pokolenia urodzonego w czasie działania tego czynnika losowego jest wyraźnie mniejsza od innych grup wieku. W piramidzie płci i wieku pokolenie niżowe zaznacza się w postaci wrębu. Następstwem wkraczania pokolenia niżowego w wiek rozrodczy jest kolejny niż demograficzny, gdyż mało liczne pokolenie rodziców daje także mało liczne potomstwo. Występuje on naprzemiennie z wyżem demograficznym. Natomiast długotrwałe utrzymywanie się niskiego poziomu urodzeń związane jest z określoną fazą rozwoju demograficznego i wynika z oddziaływania czynników systemowych. Okresy dużych wahań przyrostu naturalnego w Polsce po II wojnie światowej nazywa się wyżami i niżami demograficznymi. Wyróżnia się: powojenny wyż demograficzny (kompensacyjny): po wojnie w latach 50. XX wieku przyrost naturalny w Polsce był bardzo wysoki (sięgał 19 ‰), wynikał on ze zjawiska kompensacji strat wojennych. Roczniki urodzone w latach 1946 – 1955 nazywamy rocznikami wyżu demograficznego.lata 60. XX w. to spadek liczby urodzeń, czego konsekwencją było zmniejszenie przyrostu naturalnego (niż demograficzny). Przyczyną tego zjawiska było wejście w okres rozrodczy mało licznego pokolenia osób urodzonych w czasie II wojny światowej.koniec lat 70. i początek lat 80. XX w. ponownie przyniosły wzrost przyrostu naturalnego, określany jako wtórny wyż demograficzny(echo wyżu kompensacyjnego), ponieważ był skutkiem dużej liczby urodzeń przez liczną populację ludności wyżu powojennego.od lat 90. XX wieku systematycznie pogłębia się niż demograficzny. Głównym powodem jest wchodzenie w okres rozrodczy osób urodzonych w latach 60, (echo niżu lat 60).
