Historia myśli ekonomicznej - ściąga (zdałam egzamin na 4. polecam)

1. Pochodzenie nazwy „ekonomia” i jej znaczenie
2. Najważniejsi autorzy prac ekonomicznych starożytnej Grecji i Rzymie
3. Poglądy na temat pracy i własności myślicieli greckich i rzymskich.
4. Z jakimi dziedzinami wiedzy łączono ekonomię w starożytności i średniowieczu.
5. Najwybitniejsi przedstawiciele myśli średniowie.
6. Poglądy ekonomiczne Tomasza z Akwinu.
7. Wkład Mikołaja Kopernika do ekonomii.
8. Pojęcie i główne założenia merkantylizmu.
9. Monchretien i pojaw.się nazwy„ekonom.polit.”
10. Ograniczenia merkantylizmu w opinii prekursorów ekonomii klasycznej w Anglii.
11. Fizjokratyzm jako etap przejściowy między merkantylizmem a klasycyzmem we Francji.
12. Znaczenie Adama Smitha dla rozwoju ekonomii.
13. Najwybitniejsi przedstawiciele ekonomii klasycznej w Anglii i Francji.
14. Prawo Ricarda-Saya.
15. Główne założenia historyzmu.
16. Subiektywizm i jego odłamy.
17. Charakterystyczne cechy i znaczenie myśli ekonomicznej A. Marshalla (1842-1924).
18. Teoria J. M. Keynes (1883-1946) w opozycji do ekonomii klasycznej.
19. Pokeynesowskie teorie ekonomiczne (nawiązanie do keynesizmu).
20. Monetaryzm Miltona Friedmana.
21. Współczesne odmiany ekonomii klasycznej.
22. Nowa szkoła austriacka.
23. Główne założenia ekonomii strony podażowej.
24. Ekonomia dobrobytu.

1. Pochodzenie nazwy „ekonomia” i jej pierwsze znaczenie
Ekonom. jako wyodrębniona nauka klasyczna występuje od 1776 r.,od chwili publikacji pism Adama Smitha „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”. Idee ekonomi starożytności rozwijały się na marginesie filozofia, w średniowieczu–etyki. U schyłku XVIII w uzyskała pełną samodzielność. Największy rozkwit przypada na XIX i XX w. Za autora nazwy ekonomia uchodzi uczeń Sokratesa – KSENOFONT (V-IV w p.n.e
2. Najważniejsi autorzy prac ekonomicznych w starożytnej Grecji i Rzymie.
SOKRATES(V w p.n.e)–myśliciel, sofista, konserwatysta i wróg demokracji. Swoim anty demokratyzmem i koncepcją elitaryzmu społecznego utorował drogę myśli Platona, jednego z najwybitniejszych swych uczniów.
PLATON uchodzi za wielkiego piewcę „centralistycznego planowania”. Akceptował elitaryzm, twierdząc że rządy w państwie powinna sprawować wąska grupa ludzi. Stworzył pierwszą koncepcję państwa idealnego (utopijnego). Charakter jego rozważań filozoficznych był abstrakcyjno – dedukcyjny. Dzielił społeczeństwo na trzy kategorie * myśliciele–filozofowie
* klasa strażników państwa, żołnierzy
* ludzi pracy fizycznej(obywatele-wyrobnicy). Państwo w ujęciu Platona powinno sprawować nadzór i kontrolę nad działalnością we wszystkich dziedzinach gosp.
ARYSTOTELES(IV w p.n.e.)zerwał z filozofią Platona (z totalitaryzmem) i z indywidualizmem Sokratesa. Przyjmował, że ludzie są jednostkami społecznymi i państwo nie ma prawa ingerować w jego naturę. W rozważaniach często występują wątki etyczne. Ekonomika u Arystotelesa jest nauką teleologiczno-normatywistyczną, która nie tyle wyjaśnia istniejącą rzeczywistość,co odpowiada na pyt.:”jak być powinno”
KATON(III – II w p.n.e.)zwolennikiem intensywnej gosp.towarowej,rolnej. odnośnie do pracy postulował o wyposażenie niewolników w prymitywne narzędzia.
CYCERON(I w p.n.e.)entuzjasta rolnictwa.potępiał handel. Wg niego nie ma zajęć moralnie bardziej dla człowieka szkodliwych i upadlających niż praca w handlu. Wyjątkiem był wielki handel międzynarodowy.
SENEKA(I w n.e.)ganił pogoń za bogactwem i pieniądzem w którym upatrywał nieszczęście ludzkości,chociaż sam uchodził za jednego z najbogatszych ludzi Rzymu. Nauczyciel Nerona zwany „wujaszkiem chrześcijaństwa”.
KSENOFONT jego ekonomia oznaczała praktyczną sztukę zarządzania indywidualnym majątkiem. Dzięki specjalizacji wytwarza się jakościowo coraz lepsze dobra,podnosił kwestię społecznego zasięgu podziału pracy oraz wynikające z niego korzyści, które zależą od rozmiarów i chłonności rynku. Pojemy rynek może istnieć tylko w wielkich skupiskach ludzi, stwarza warunki rozwoju specjalizacji zawodowej, różnicowania produktów i wzrostu wydajności pracy.
3. Poglądy na temat pracy i własności myślicieli greckich i rzymskich
SOKRATES-podział pracy, który miał mieć charakter techniczno–technologiczny,ale raczej społeczny. Mocno akcentował anty demokratyzm i społeczny elitaryzm. Słynny postulat :” Szewcy niech robią buty, kowale niech kują żelazo, a do rządzenia państwem winna być powołana elita – ci najlepsi z ludzi”.
KSENOFONT Dzięki specjalizacji wytwarza się jakościowo coraz lepsze dobra, podnosił kwestię społecznego zasięgu podziału pracy oraz wynikające z niego korzyści, które zależą od rozmiarów i chłonności rynku. Pojemy rynek może istnieć tylko w wielkich skupiskach ludzi, stwarza warunki rozwoju specjalizacji zawodowej, różnicowania produktów i wzrostu wydajności pracy.
PLATON Był związany z koncepcją wspólnoty własnościowej centralistycznego planowania i matematycznej ekonomii ściśle sprzężonej z ideą planowania.
ARYSTOTELES-ostatecznym celem gospodarowania jest urzeczywistnienie ideału moralnego. Za jedyny zgodny z naturą uważał system oparty na własności prywatnej. Występował u niech również podział społeczeństwa na trzy klasy
KATON postulował o wyposażenie niewolników w najbardziej prymitywne narzędzia.
CYCERON- entuzjasta rolnictwa, głosił że „ ze wszystkich rzeczy. Z których się cokolwiek uzyskuje, nic nie jest lepsze od uprawy roli i nic bardziej godnego wolnego człowieka”. Natomiast nie ma zajęć moralnie bardziej dla człowieka szkodliwego i upadlającego jak praca w handlu. Czynił wyjątek na rzecz handlu międzynarodowego.
4. Z jakimi dziedzinami wiedzy łączono ekonomię w starożytności i średniowieczu?
Idee ekonom.starożytności rozwijały się na marginesie filozofii,w średniowieczu-etyki.Dawna starożytna „ekonomika” zamieniła się w średniowieczną „etykę życia gospodarczego”.W starożytności ekonomia oznaczał praktyczną sztukę zarządzania indywidualnym majątkiem. Średniowieczna ekonomia zajmowała się pojęciem pracy jako czynnika rozwoju jednostki i społeczeństwa.
5. Najwybitniejsi przedstawiciele ekonomii myśli średniowiecza.
AUGUSTYN(IV–V w n.e.)–przeciwnik materii i materializmu, realista w sprawach społ.– ekonom. Traktował pojęcie pracy, nie tylko jako podstawowego środka wychowawczego, ale i jednego z czynników rozwoju jednostki i społeczeństwa. Praca jest nie tylko fundamentalnym obowiązkiem rozwoju człowieka, ale i czynnikiem pozwalającym mu utrzymać się przy życiu.
MIKOŁAJ ORESMISZ opowiadał się za pieniądzem kruszcowym, o którego wartości decyduje wartość jego substancji kruszcowej. Twierdził„że zły pieniądz”pociąga za sobą znaczące zakłócenia obiegu.
MIKOŁAJ KOPERNIK(XV–XVI)stanowił pierwowzór sposobu myślenia w ekonomii (opracowanie w pkt. 7)
6. Poglądy ekonomiczne Tomasza z Akwinu
T.z Akwinu(1225–1274)rozwijał wiele myśli ekonom. Jego podstawową pracą była „ Summa theologica”, ogłosił liczne komentarze do „Etyki” i „Polityki” Arystotelesa. Prawo własności uczynił prawem czysto ludzkim, stworzonym przez człowieka, jednakże wszelkie posiadanie musi się łączyć z powinnościami ciążącymi na własności. Głosił nominalistyczną teorię pieniądza, uważając go za znak stworzony przez panującego i mający wartość tylko przez niego nadaną.
7. Wkład Mikołaja Kopernika do ekonomii
M.K.(XV–XVI)czas jego działalności przypada na okres ożywionych dyskusji nad pieniądzem między normalistami a substancjonalistami. Można go zaliczyć również do okresu merkantylizmu w Polsce. Jest pierwowzorem klasycznego sposobu myślenia w ekonomii i nowoczesnego pojmowania praw życia gospodarczego. Pierwszy sformułował słynne prawo zwane później prawem Grishama – Kopernika, mówiącego ,że „pieniądz gorszy wypiera z obiegu pieniądz lepszy”-jeżeli w obiegu znajdują się monety jednakowej wartości szacunkowej ale o niejednakowej wartości wewnętrznej wówczas moneta„gorsza”wyprze z obiegu monetę„lepszą” i z dwóch równocześnie obiegających monet, w obiegu pozostanie zawsze moneta „gorsza”. Obserwował zjawisko psucia pieniądza a w związku z tym proces wzrostu cen.
8. Pojęcie i główne założenia merkantylizmu
Przyjmuje się, że1492r jest początkiem ery nowożytnej.Odkrycia geograf.zapoczątkowały erę polit.kolonizacji nowych ziem, ich podboju,a zatem wszelkie przemiany natury polit.oraz handl.i ekonom.Odkrycie prochu,kompasu,druku zrewolucjonizowało świat.Okres ten powszechnie nazywamy merkantylizmem(marconi=handlowa), przede wszystkim oznaczał silną władzę państwa terytorialnie scentralizowanego.gł celem merkant.był wzrost gosp.kraju.oznaczał rozwój państwa.Ważną cechą merkantylizmu dojrzałego było przekonanie o konieczności sprawowania przez państwo odpowiedniej opieki nad rozwojem przemysł manufakturow.nastawionego na produkcję eksport.
9. Monchretien i pojaw.się nazwy „ekonom. polit”
Antoine do Monchretien–ideolog,napisał rozprawę „Traktat ekonomii politycznej”-pierwszy wprowadził przymiotnik „polityczna”. Od czasów M. dawna„ekonomika”Ksenofonta, później„etyka życia gospodarczego”, stała się „ekonomią polityczną”. W ten sposób merkantylista francuski podkreślił jednocześnie,że nie można oddzielać gospodarki od polityki państwa.
10. Ograniczenia merkantylizmu w opinii prekursorów ekonomii klasycznej w Anglii.
W okresie rozwoju dojrzałego merkantylizmu pojawiły się symptomy rozkładu tego kierunku na gruncie angielskim, zaobserwowano zjawisko tworzenia ogromnych fortun i zysków powstałych nie tylko w wyniku handlu czy grabieży krajów kolonijnych, ale również w procesie produkcji.
Krytykiem merkant.i prekursorem ekonom. klasycznej był WILIAM PETTYautor traktatu ekonomicznego i ‘arytmetyki politycznej”, twórca fundamentalej rozprawy z zakresu statystyki. Pierwszy obliczył dochód narodowy Anglii.
DUDLEY NORTH zwalczał zasady polityki merkantylizmu, twierdził że istotą polityki gospodarczej powinien być dobrobyt społ.który nie musi być osiągnięty w rezultacie dodatniego bilansu handlowego.
JOHN LOCKE–uznał pracę za główne źródło wartości. Dzięki pracy wytwarzane są różne dobra z otaczającej człowieka przyrody. Własność jest czymś przez człowieka wypracowanym i dlatego stanowi jego bogactwo niepodzielne i nie obciążone żadnymi podatkami, żadnymi obowiązkami. Domagał się pełnej ochrony własności przez państwo.
DAWID HUME-krytyka merkantylizmu, był przeciwnikiem „galopującej inflacji”, opowiadał się za inflacją powolną i kontrolowaną.Mimo krytyki merkantylizmu był entuzjastą handlu i kupiectwa.
11.Fizjokratyzm jako etap przejściowy między merkantylizmem a klasycyzmem we Francji
We Francji w XVIII wieku pojawiły się trudności gosp. (pogorszyła się sytuacji rolnictwa. Merkantyliści przekonani byli o nieopłacalności eksportu płodów rolnych,większość właścicieli przenosiło się do miast co prowadziło do upadku wsi.zaczęto poszukiwać dróg reform zaniedbanego rolnictwa,z tego zapotrzebow. wyłonił się fizjokratyzm(physis= „natura, przyroda”). Głosił kapitalistyczne postulaty odnoszące się do gospodarki rolnej. Zakładał, że handel i produkcja rolnicza będzie tworzyć bogactwo kraju. Twórcą był Francois Quesnal
Przyświecała fizjokratom idea porządku naturalnego(stworzonego przez Boga),który powinien być wynikiem spontanicznej,działalności jednostek Akceptowano wolność i własność prywatną.Fizjokraci stworzyli termin „leseferyzm”-pozwolić działać, oznaczało to daleko posunięty liberalizm społeczny i gospodarczy–swobodę działania jednostek i nieingerencję państwa w sprawy gospodarcze.
Fizjokraci ( w pigułce) – ich koncepcje
12) Znaczenie A. Smitha dla rozwoju ekonomii.
A.S.-stworzył ekonomię jako pełnoprawną naukę, wyodręb.z grona innych. Określił przedmiot tej dziedziny wiedzy i jej metody przez co stał się właściwym twórcą ekonomii.
Dzieło A.S.„Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”(1776r)zaw.teorię,że światem rządzą obiektywne prawa, które równoważą się, tak iż egoizm jednostek służy zarówno im samym jak i społeczeństwu.
założenia:
a) zasadę egoizmu wraz z zasadą gospodarowania,
b) indywidualizmu poznawczego,
c) zgodności interesu osobistego ze społecznym.



14. Prawo Ricarda–Saya (przedstawiciele szkoły klasycznej w Anglii i Francji),Znane jest też jako „Prawo rynków” czy „Prawo realizacji produkcji”
- W procesie produkcji powstają i towary i dochody, tym większe, im większa jest produkcja. Dochody w całości wydatkowane określają podaż. W tej sytuacji wzrost produkcji jest zarazem wzrostem, zbytu. Podaż towaru determinuje zawsze popyt na towar, a dysproporcja między nimi jest niemożliwa.
- Produkcja określa rozmiary dochodów, popytu, zatrudnienie. Produkcja sama dla siebie stwarza konsumpcje i zbyt. Nie ma niebezpieczeństwa nad produkcji.

15. Główne założenie historyzmu:
Historyzm zrodził się na gruncie niemieckim. Do założeń zaliczamy:
- sprzeciwiał się anglosaskiej drodze do kapitalizmu
- podważał nomologiczny charakter ekonomii
- kwestionował prawa ekonomiczne
- stał się opisem zdarzeń, procesów kulturowych, gospodarczych, społecznych

16. SUBIEKTYWIZM I JEGO ODŁAMY
-kierunek ten ogranicza badania gosp.do analizy subiektywnych relacji jednostek gospodarujących. przedmiot badań-stosunki między ludźmi a rzeczami. O wartości decyduje jej użyteczność dla ludzi. Ogółem ekonomia subiektywistyczna sprawdza się do 4 fundamentalnych założeń badawczych:
1. badań mikroekonomicznych
2. badań subiektywistyczno-psychologicznych
3. przestrzeganego prymatu konsumpcji nad produkcją
4. metody stosowania rachunku marginalnego
Od tej metody pochodzi cała nazwa kierunku subiektywno-marginalistycznego.
Subiektywizm zrodził w tym samym czasie niezależne od siebie w 3 różnych krajach.3 szkoły. Szkoły te stworzyli:W Wiedniu–Carl Menger;Londynie–William Jevons;Lozannie–Leon Walras
17. harakterystyczne cechy i znaczenie myśli ekonomicznej A. Marshalla (1842-1924)
Marshall-zajmował się problematyką podaży. Starał się połączyć tradycyjną teorią kosztów produkcji z teorią krańcowej produkcyjności. podkreślał,że w ekonomii popyt jak i podaż oddziałują na cenę, a cena określa wielkość podaży i popytu. M. w analizie rynku wprowadził pojęcie krańcowej ceny popytu. Przyjmował,że liczba kupujących i sprzedających jest tak duża, że żaden sprzedawca, manipulując podażą nie może wywrzeć bezpośredniego wpływu na cenę.
M.wprowadził trojaką formułę elastyczności, renty konsumenta. M.rozwinął szkoła z Cambridge i szereg teorii np.„Ekonomia dobrobytu”.
18. Teoria J. M. Keynes (1883-1946) w opozycji do ekonomii klasycznej
Keynesizm – syst.poglądów odrzucający twierdzenia ekonomii klasycznej o automatycznym zapewnieniu przez wolną konkurencję wzrostu gospodarczego. Keynesizm należy do grupy doktryn ekonomicznych, które określa się nazwą systemów mieszanych, względnie nazywa się drogą pośrednią między kapitalizmem i socjalizmem, lub trzecią.
Uczeń Marshalla, skrytykował ekonomię klasyczną.
Teoria Keynesa to teoria zakłóceń równowagi gosp. i sposobów ich unikania oraz metoda badania czynników wyznaczających dochód narodowy.Stanowi zbiór postulatów praktycznego podejścia do życia gosp. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA MODELU EKONOMII KEYNESA NA TLA MYŚLI KLASYCZNEJ.
„gosp. kapitalistyczną cechuje stan chronicznego braku równowagi”.
Zasadnicze cztery założenia Keynesa:
-ingerencja państwa w życie gospodarcze
-badania ekonom.wyłącznie dla krótkich okresów
-makroekonom.traktowanie zjawisk ekonom.
-przyczynowo-skutkowe traktowanie zjawisk ekonom.
Stały się fundamentem całej jego teorii i polityki.
Wzór Keynsa na dochód społeczeństwa: Y = I + C,
I-inwestycje, C-konsumpcję



20. MONETARYZM MILTONA FREIDMANA
Monetaryzm–to współczesna odmiana ilościowej teorii pieniądza, traktująca stabilną podaż pieniądza na poziomie długookresowej stopy wzrostu jako główną determinantę niezakłóconego wzrostu dochodu narodowego, stabilizacji cen i kształtowania się tzw. naturalnej stopy bezrobocia, a zarazem negująca celowość oraz skuteczność ingerencji państwa w gospodarkę i uznająca interwencjonizm za czynnik zakłócający naturalną zdolność mechanizmu rynkowego do autoregulacji i maksymalnego wykorzystania potencjału wytwórczego.
monetaryzm wywodzi się z ilościowej teorii pieniądza.
Friedman dowodzi,że skoro pieniądz jest substytutem dóbr i usług, zmiany ilości pieniądza przenoszą swój wpływ na rynki dóbr konsumpcyjnych i produkcyjnych, stymulując bezpośrednio wydatki globalne,zapewniające rozwój gosp. Ze sformułowań tych wynika, że zmiany ilości pieniądza w obiegu zawsze wywierają potężny wpływ na działalność ekonomiczną i nie można nimi dowolnie manipulować.
21. Współczesne odmiany ekonomii klasycznej.
Neokeynesizm
przedstawiciele:J.Hicks,P.Samuelson,F.Modigliani
uważali,że w krótkich okresach ceny i płace są względnie sztywne, Za to szybko zmieniają się wielkości tj. poziom zatrudnienia a nawet produkcja.
Postkeynesizm
przedstawiciele:J.Robinson,N.Kaldor,P.Staff,M.Kaleck
wg nich, samoczynny mechanizm rynkowy ani w krótkim ani w długim okresie nie jest w stanie przywrócić stanu równowagi w gospodarce.
Prawica doszli oni do wniosku, ze podstawowa forma nakręcania koniunktury byłoby rozwijanie wydatków zbrojeniowych finansowanych przez państwo. W ten sposób powstałby dodatkowy popyt, który uruchomiłby efekty mnożnikowe.
Lewica
przedstawicielką jest uczennica Keynesa–J.Robinson.
walka z depresją gosp. za pomocą: redystrybucja dochodu narodowego zmierzająca do zwiększenia konsumpcji społeczeństwa,
Ekonomia Mieszana
Nowy Ład(New Deal)–stara się przedstawić współczesny kapitalizm państwowo-monopolistyczny jako współistnienie w gospodarce sektora prywatnego i państwowego.
Monetaryzm–opiera się na dorobku myślowym M.F.
wady kapitalizmu-w socjalnych punktach państwa
nawoływanie do zmniejszenia bezpośr.ingerencji państwowej
walka z inflacją

22.NOWA SZKOŁA AUSTRIACKA
-przedstawiciel kierunku: Friedrich August von Hayek:
państwo nie zastąpirynku jako mechanizmu alokacji. Główne zadanie rządu-doskonalenia przepisów prawnych bystworzyć odpowiednie warunki sprawnego funkcjonowania syst. konkurencji.
Teza Hayeka że wzrost popytu konsumpcyjnego powoduje spadek popytu inwestycyjnego i że przyczyną trudności gospodarczych jest zawsze niedobór oszczędności niż ich nadmiar
- nadmierna konsumpcja a nie jej niedostatek jest przyczyną kryzysów gospodarczych
-wniosek Hayeka aby instytucje pieniężno-kredytowe były niezależna od rządu
-był przeciwnikiem idei centralnego planowania gospodarczego
23.GŁÓWNE ZAŁOZENIE EKONOMII STRONY PODAŻOWEJ
–przedstawiciele:A.Laufer,G.Gilder,J.Kristofa
-wszelkie trudności w funkcjonowaniu gospodarki wynikają z zakłócania działania mechanizmów rynkowych przez czynniki zewnętrzne–ingerencja państwa a w szczeg.polityka podatkowa.
-zalecana polityka podażowa, zorientowana na podnoszenie poziomu potencjalnej prod.obejmuje:
1. redukcja podatków
2. obniża podatków od dochodów osobistych
3. ulgi podatkowe/subsydiowanie kosztów szkolenia zawodowego
4. ograniczenia z zakresu sektora publicznego
24. EKONOMIA DOBROBYTU(lata20i30 XX wieku)
+ wariant anglo-amerykański
dobrobyt ekonomiczny Pigou:całość satysfakcji uzyskanej z posiadanej sumy dochodu.
-źródło dochodu w dochodzie narodowym jako rozmiar dóbr i usług wynikających z rocznej produkcji
-państwo powinno ułatwiać przenoszenie czynników jednej gałęzi do drugiej i szerzyć informacje o rynku
+ wariant szwecki „ekonomii dobrobytu”
-przedstawiciel : Gunnar Myrdal
-uważa że ideałom dobrobytu znacznie bliższe może być państwo kapitalistyczne
-sporządził katalog podstawowych właściwości państwa dobrobytu:
1. niwelowanie nierówności rozwoju poszcz.regionów kraju
2. dążenie do zrównania szans życiowych dla młodego pokolenia
3. utrzymanie pełnego zatrudnienia i zwiększenie produkcji
4. stwarzanie egalitarnego społeczeństwa jako zasadniczy cel polityki
5. panowanie państwa nad siłami rynkowymi poprzez politykę interwencjonalistyczną
6. rozwój demokracji politycznej