Opracowane zagadnienia z socjologii WSP TWP

ISTOTA I POCZĄTKI SOCJOLOGII

1. DEFINICJA SOCJOLOGI JAKO NAUKI

Jan Szczepański definiuje pojęcie socjologii: „socjologia poszukuje praw zjawisk zachodzących między ludźmi, zajmuje się badaniem struktur, czyli wzajemnego przyporządkowania sobie ludzi w zbiorowościach”.

Wg Szczepańskiego to nauka o zbiorowościach i o społecznościach ludzkich.
Socjologia – nauka, która zajmuje się problematyką państwa, funkcjonowaniem, przekształcaniem i zanikiem zbiorowości; funkcjonowaniem jednostki w społeczności, wzajemnych relacji między jednostką a zbiorowością i między samymi zbiorowościami..
Przedmiotem badań socjologii są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy, które zachodzą, siły skupiające i rozbijające te zbiorowości.

Socjologia poszukuje pewnych zjawisk zachodzących między ludźmi, zajmuje się badaniem struktur czyli wzajemnego przyporządkowania sobie ludzi w zbiorowościach.

2. FUNKCJE SOCJOLOGII
1. Teoretyczna:
opisuje i wyjaśnia badane przez siebie przedmioty zainteresowań
2. Praktyczna:
dostarcza wiedzy o społeczeństwie. Wyróżniamy:
• Diagnostyczna - dostarczają praktykom pewnej wiedzy o pewnym wycinku rzeczywistości
• Prognostyczna – czyli dostarcza wiedzy o następstwach pewnych działań albo o krzywdach i ułatwia podejmowanie pewnych decyzji
• Socjotechniczna – zapewnia skuteczne działanie

3. KRÓTKA HISTORIA SOCJOLOGII – POWSTANIE SOCJOLOGII
Jako osobna dziedzina wiedzy naukowej rodzi się dopiero w I połowie XIX wieku. Nazwę „socjologia” wprowadza w 1838 roku francuski filozof August Comte. Dopiero po upływie całego wieku XIX, socjologia pojawiła się jako uznana dyscyplina akademicka nauczana na uniwersytetach. Mimo, że swoje korzenie intelektualne miała w Europie, pełna akceptację instytucjonalną zdobywa najpierw w Ameryce. W Stanach Zjednoczonych w 1892r. powstaje pierwszy wydział socjologii na Uniwersytecie w Chicago. W Europie pierwsza katedra socjologii ustanowiona zostaje we Francji w 1895 r. Na Uniwersytecie w Bordeaux.

SOCJOLOGIA jako dziedzina wiedzy naukowej rodzi się w 1838r.za sprawą francuskiego filozofa A.Comte`a(wprowadził on termin socjologii ale jej nie uprawiał)
SOCJOLOGIA jest jedną z najstarszych nauk ,to nauka o zjawiskach społecznych.
E.Durkheim 1895r.utworzył w Europie pierwszą katedrę socjologii we Francji .Czyli uczynił z socjologi dyscypline naukową ,badajaca różne fakty społeczne.
W Polsce F. Znaniecki 1920r.utworzył pierwszy ośrodek socjologiczny na Uniwersytecie Poznańskim

4. SOCJOLOGIA POTOCZNA I SOCJOLOGIA NAUKOWA
Socjologia potoczna – jest to wiedza uogólniona w sposób emocjonalny, codziennymi doświadczeniami. Każdy człowiek ma taka swoją własną wiedzę potoczną, na temat zjawisk społecznych, każdy z nas ma socjologiczną wiedzę potoczną. Niestety ta wiedza nie wystarcza do tłumaczenia wielu zjawisk i faktów społecznych do działań i załatwiania wielu spraw życiowych. Stąd też powinna być uzupełniona wiedzą naukową.
Socjologia potoczna - jest oparta na zdrowym rozsądku, na uogólnianiu codziennych doświadczeń w sposób często emocjonalny, niesystematyczny i niezweryfikowany.

Socjologia naukowa dąży do ścisłego i obiektywnego grupowania zjawisk uznawania tego, co jest.
Socjologia naukowa przyjmuje postawę niezależną od aktualnych prądów i zainteresowań społeczno-politycznych.
Socjologia naukowa -opiera się na systematycznych badaniach, na posługiwaniu się ustalonym aparatem pojęciowym, na sprawdzaniu hipotez i twierdzeń.

5. ZNACZENIE SOCJOLOGII

KULTURA

1. DEFINICJA KULTURY
Antonina Kłoskowska:
„ Kultura jest to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające według wspólnych dla zbiorowości społecznej wzorów wykształconych i przyswajanych w toku interakcji oraz zawierająca wytwory takich zachowań”
J. Szczepański uważa że: ,,Kultura jest to ogół wytworów działalności ludzkiej materialnych i niematerialnych, wartości i uznawanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowością i następnym pokoleniom”

2. TYPY DEFINICJI KULTURY

a. HISTORYCZNE- kultura jako charakterystyczny dla człowieka rodzaj przekazu minionego doświadczenia przyszłym pokoleniom.
b. OPISOWO-WYLICZAJĄCE- def. wyliczania ich wszystkich składników
c. NORMATYWNE – podporządkowanie zach. Normom, wzorom i wartościom
d. PSYCHOLOGICZNE- psychologiczne mechanizmy kształtowania kultury
e. STRUKTURALISTYCZNE- definicje interesują się elementami struktury oraz są wew. powiązane
f. GENETYCZNE- wyjaśniają pochodzenie kultury, jej genezę

3. KULTURA A CYWILIZACJA
- nie możemy w kulturze mówić o postępie w przeciwieństwie do cywilizacji
CYWILIZACJA- ma charakter instrumentalny- obejmuje zarówno materialne urządzenia i organizacje techniczną, jak i instytucjonalne kompleksy ekonomicznej i politycznej organizacji.
Na cywilizację składa się działalność o utylitarnym charakterze regulująca i kontrolująca warunki ludzkiego bytu, która tworzy sferę środków pożądanych ze względu na jakieś inne przedmioty i wartości , a nie na nie same.
KULTURA- zmierza zawsze do wiecznych wartości piękna i dobra – rozumienie tych wartości zmienia się w tych epokach.

4. SKŁADNIA KULTURY
Kultura składa się z kultury materialnej i kultury niematerialnej.
Kultura materialna, to wszystkie dotykalne i konkretne wytwory społeczeństwa. Każdy fizyczny przejaw życia ludzi jest częścią kultury materialnej, np. ubrania, telewizory, pralki automatyczne, drapacze chmur, a także odkrycia archeologiczne jak biżuteria, broń, gliniane przedmioty.
Wytwory kultury materialnej są modernizowane, niekiedy ustępuje miejsca nowościom technicznym.
Kultura materialna jest przekazywana kolejnym pokoleniom.

Kultura niematerialna, to duchowe wytwory społeczeństwa przekazywane przez pokolenia. Wytwory te stanowią ośrodek życia społecznego. Socjologowie koncentrują się na wytworach kultury niematerialnej. Należą do nich:
- wiedza i przekonania
- wartości
- normy (zwyczaje, obyczaje, tabu, prawa)
- znaki i symbole (języki, gesty)

5. DROGI WPŁYWU KULTURY NA ZYCIE SPOŁECZNE
 SOCJELIZACJĘ I KSZTAŁTOWANIE OSOBOWOŚCI CZŁOWIEKA(uczy jak należy zachować się i czynić )
TWORZENIE I USTANAWIANIE WARTOŚCI(dla jednych ważny jest pieniądz a dla innych przedmiot kultu religijnego)-funkcja integracyjna
 Wzory działania i wzory postępowania (uznawane za dopuszczalne i normalne w danej sytuacji)- funkcja identyfikacyjna.
STWARZANIE MODELI INSTYTUCJI I SYSTEMÓW SPOŁECZNYCH(wpływa na przebieg życia społecznego, przez ustalanie modeli zachowania się, przedmiotów, dzieł sztuki)

6. STRUKTURY KULTURY:
- ELEMENT KULTURY
przedmiot, idea sposób zachowania który organizuje, skupia wokół siebie i wyznacza funkcjonowanie innych ( dla Australijczyka – bumerang, gwara, tradycja obchodzenia świąt)(NA ŚLĄSKU-WĘGIEL)
- KOMPLEKS KULTUROWA
Kompleks kulturowy to szerszy układ przedmiotów, urządzeń, wyobrażeń, idei, wzorów postępowania skupiony funkcjonalnie wokół dowolnego elementu. Kompleksy kulturowe stanowią charakterystyczne oblicze społeczeństw, ich występowanie lub brak decyduje o stopniu rozwoju.
KONFIGURACJA KULTUROWA
Konfiguracja kulturowa to szereg kompleksów kulturowych łączonych w szersze całości.

7. RÓŻNORODNOŚĆ KULTUROWA
 KULTURY ZBIOROWOŚCI TERYTORIALNYCH- izolowane plemiona, zamieszkałe wyodrębnione obszary
 KULTURY RÓŻNYCH ZBIOROWOŚCI- zamieszkujące jednolite terytoria pod względem środowiska wymieszane
KULTURA ZACHODNIOEUROPEJSKA- długie sąsiedztwo zbiorowości zamieszkujących obok siebie doprowadziło do ujednolicenia wielu kultur.
 KULTURY NARODOWE- k. polska, k. francuska- kryterium terytorialne łączy się z kryterium etnicznym.

8. CO TO JEST?- SZOK KULTUROWY, AKULTURACJA, PRZEMOC SYMBOLICZNA, KOMPETENCJA KULTUROWA
Szok kulturowy - mniej lub bardziej nagłe, budzące lęk pojawienie się obcej kultury, która niesie ze sobą całkowicie odmienną rzeczywistość kulturową. Termin ten określa ogół stosunków kulturowych i reakcji tych dwóch kultur na skutek takiego zderzenia kultur. Szok kulturowy wywołuje wytworzenie dystansu wobec obcej kultury czy próby odizolowania się. Zjawisko to umożliwia jednak uświadomienie sobie odmienności własnej kultury, a poprzez to zrozumienie obcych wzorów kulturowych.

Akulturacja – ogół zjawisk powstałych w wyniku bezpośredniego lub pośredniego kontaktu (zderzenie kultur) dwóch grup kulturowych, prowadzący do zmian wzorów kulturowych jednej, drugiej lub obu kultur. Końcowym efektem tego procesu może być unifikacja wzorów kulturowych obu grup, bądź przejęcie wzorów jednej grupy przez drugą. Przez akulturację rozumie się szczególnie proces rozwiązywania problemów związanych ze znalezieniem się w kulturze odmiennej od tej, w której nastąpiła pierwotna kulturalizacja.

Przemoc symboliczna to miękka forma przemocy, która nie daje po sobie poznać, że jest przemocą. Polega na uzyskiwaniu różnymi drogami takiego oddziaływania klas dominujących czy uprzywilejowanych na całość społeczeństwa i na klasy podporządkowane, by podporządkowani postrzegali rzeczywistość, w tym samą relację dominacji, której są ofiarą, w kategoriach percepcji i oceny, które wyrażają interes klas dominujących. W ten sposób podporządkowani postrzegają swoją sytuację jako naturalną lub nawet korzystną czy pożądaną dla nich samych, bo postrzegają rzeczywistość społeczną w kategoriach stworzonych przez klasy dominujące w celu legitymizacji ich dominującej pozycji.
Koncepcja przemocy symbolicznej wiąże się z koncepcją habitusu. Edukacja miała być czymś, co niweluje nierówności społeczne. Bourdieu na podstawie uzyskanych w trakcie badań nad systemem edukacyjnym doszedł do wniosku, że doprowadza on do odtworzenia się struktury, do jej reprodukcji. Instytucja, która miała walczyć z podziałami społecznymi, wzmacnia je.
Szanse edukacyjne ucznia w znacznej mierze zależą od dopasowania jego habitusu do habitusu wymaganego przez system edukacyjny, habitusu wyższych klas klasy średniej, klasy dominującej.

Kompetencja kulturalna
Kompetencja kulturalna, jest rezultatem procesu akulturacji i asymilacji kulturowej. Jest to całokształt zdolności i umiejętności obejmujących zachowania człowieka zdeterminowane przez kulturę. Inaczej mówiąc są to wykształcone dyspozycje, dzięki którym zachowania ludzi odznaczają się społeczną regularnością w obrębie społeczności.
Kompetencja kultury dotyczy nieświadomych struktur umysłu, obejmując reguły adaptacji kulturalnej . Składa się na nią wiedza o charakterze bez refleksyjnym.„Milcząca wiedza o regułach”
„Odesłanie natury w potocznych rzeczywistościach”
Kompetencja kultury jest zawsze czyjaś, podmiotowa, zindywidualizowana, zróżnicowana w obrębie tej samej grupy.
Bordeaux - teoria reprodukcji kulturalnej:
- Zróżnicowanie społeczne reprodukuje się w danym społeczeństwie dzięki odmiennej kompetencji kulturalnej.

9. KONTKULTURY I SUBKULTURY
Wzory subkulturowe nadają grupie wyraźną tożsamość i styl, co odróżnia ją od całości społeczeństwa, którego jest częścią. Tożsamość subkultury może się koncentrować wokół jej dziedzictwa etnicznego i zależeć od tego, czy jest to dziedzictwo chińskie, włoskie czy polskie. Może także wynikać z sytuacji ekonomicznej grupy, co najlepiej widać na przykładzie biedoty zamieszkującej getta.
Subkultury często posługują się odrębnym językiem. Język naukowców jest w istocie żargonem subkulturowym, podobnie jak słownictwo handlarzy narkotyków czy muzyków jazzowych. Odrębne formy i sposoby porozumiewania się w ramach subkultur zapewniają poczucie tożsamości, umożliwiają dokładniejszą komunikację między członkami podgrupy i bronią tego przekazu przed osobami z zewnątrz.
Kulturowa mozaika tworzona przez subkultury może być postrzegana jako czynnik wzbogacający społeczeństwo.
Niektóre społ. (np. japońskie) uważają, że odmienność subkulturowa rozmywa kulturę narodową, i nie popierają istnienia subkultur.

KONTRKULTURY
W niektórych przypadkach wzorce kulturowe pewnej podgrupy są nie tylko różne, ale i przeciwne wzorcom reszty społeczeństwa. Kontrkultury, jak nazywamy takie podgrupy, ucieleśniają przekonania, wartości, normy i style życia, które są wyraźnym przeciwieństwem tych, które wyznaje społeczeństwo jako całość.

SUBKULTURA – pewien zbiór regularności kulturowych, występujących w dowolnej zbiorowości ,która jest mniejsza od większej zbiorowości będącej podstawą wyodrębniania danej kultury:
Grupa która ma własną tożsamość lub styl np. w ubiorze(górnicza, więzienna, Hipisi, Skini , Panki, Metale)
KONTRKULTURA- grupy których wzorce są przeciwstawne wzorcom obowiązującym w społeczeństwie (kultura narodowa ≠ grupy anarchistyczne; tradycja i świętości ≠ nihilistyczne;)
(Odrzuca wartości, normy i wprowadza swoje –Hippisi)

10. RELATYWIZM KULTUROWY
Relatywizm kulturowy- pogląd głoszący, iż żadna praktyka kulturowa nie jest dobra ani zła sama w sobie, ale musi być oceniona w kontekście, w jakim funkcjonuje. Takie spojrzenie doprowadziło obserwatorów do powstrzymania się od ocen oraz sądów odnośnie wartości obcych praktyk z punktu widzenia własnej kultury. Relatywizm kulturowy odrzuca możliwość wartościowania obcej kultury przez pryzmat własnych wartości, zatem prowadzi do większego obiektywizmu w postrzeganiu "swojej" i "obcej" kultury.

11. KULTURA MASOWA I JEJ DEFINICJA
Kultura masowa narodziła się jako produkt wtórny rewolucji przemysłowej wraz z urbanizacją i industrializmem. Pojęcie to powinno być neutralne, jest jednak nacechowane negatywnie.
(Antonina Kłoskowska)

Kultura masowa – kompleks norm i wzorów zachowania o bardzo rozległym zakresie zastosowania. Odnosi się do zjawiska przekazywania wielkim masom odbiorców identycznych lub analogicznych treści płynących z nielicznych źródeł oraz do jednolitych form rozrywkowej działalności wielkich mas. Zjawiska te mieszczą się w ramach kultury symbolicznej.
Dzięki masowym środkom komunikowania realizują się dwa kryteria kultury masowej:
ilości i standaryzacji.
Publiczność kultury masowej cechuje się rozproszeniem przestrzennym; jest to publiczność pośrednia, która kształtuje się w wyniku oddziaływań mass mediów, a nie fizycznego zbliżenia (jak publiczność bezpośrednia).
Publiczność masowa jest heterogeniczna.
Symboliczne treści przekazywane licznej, rozproszonej publiczności muszą być zwielokrotnione (odbitki, kopie, urządzenia umożliwiające recepcję tego samego dźwięku, obrazu jednocześnie w różnych miejscach).
Środki masowego przekazu dostarczają standaryzowanych kopii i zapewniają szeroki zasięg.
Sformalizowanie i urzeczowienie dróg przekazywania.
Kultura masowa staje się towarem wytwarzanym przez wyspecjalizowane instytucje i rozprowadzanym przez wyspecjalizowany system dystrybucji (kryterium organizacji).
Warunkiem rozwoju kultury masowej jest zurbanizowanie społeczeństwa (dominacja ośrodków miejskich). Uprzemysłowienie jest warunkiem ilościowego wzrostu społeczeństwa. Jest więc podstawą kultury masowej. Dużą rolę odgrywa też rozwój techniki.
Masowa kultura symboliczna rozwinęła się najwcześniej jako kultura słowa drukowanego.
Wszystkie powyższe warunki zostały spełnione w okresie od rewolucji przemysłowej do początków XIX wieku na trenie Europy Zachodniej i Ameryki Północnej.
Czynniki sprzyjające recepcji kultury masowej: bierne poddanie się napływającym z zewnątrz podnietom, ucieczka od wysiłku intelektualnego, podatność na powierzchowne, ale jaskrawe efekty, zamiłowanie do muzyki o szybkim rytmie, do wartkiej akcji przedstawianej w obrazach.
Cechą industrializmu jest specjalizacja pociągająca za sobą wzrost dysproporcji pomiędzy twórcami a odbiorcami kultury.
Rozszerzenie oddziaływania kultury masowej postępowało w ślad za rozwojem zakresu elementarnej, jednolitej oświaty (pewien stopień intelektualnego ujednolicenia odbiorców).
Cechy struktury społeczeństwa masowego związanego z dużymi miastami:
atomizacja, anonimowość jednostek w wielkim tłumie, sformalizowanie stosunków, heterogeniczność (mieszanina różnych zawodów, tradycji, pochodzenia, obyczajów itd.), ruchliwość ludności.
W wielkich miastach obcość jest stosunkiem naturalnym i trwałym (tolerancyjna obojętność). Społeczność wiejska natomiast wykazuje tendencje do adoptowania obcych.
Społeczność masowa to „samotny tłum”.
Alienacja – stan podporządkowania, a zarazem przeciwstawienia jednostek ludzkich wytwarzanym przez nie, ale już całkowicie od nich oderwanym siłom społecznym.
Pierwszy próg umasowienia: zwycięstwo filmu jako sztuki i jako masowego środka oddziaływania, szczytowy punkt rozwoju prasy, początki światowej radiofonii (okres po I wojnie światowej).
Drugi próg umasowienia: upowszechnienie się telewizji (od 2 połowy XX wieku). Telewizja staje się katalizatorem unifikacji aparatu masowego komunikowania.
Inne narzędzia przekazywania kultury masowej: plakat, reprodukcje, nagrania muzyczne, architektura, szkoła elementarna, kościół (zrytualizowane formy liturgii).
Komunikowanie – proces przekazywania z centrum, określanego jako źródło, treści zawartych w symbolicznej postaci znaków skierowanych do odbiorców posiadających zdolność ich przyjęcia. Warunkiem jest tu faktyczna, a nie tylko potencjalna recepcja przekazywanych treści. Wyróżnia się:
komunikację masową, komunikowanie średniego zakresu oraz służące specjalnym zainteresowaniom. Publiczność dokonuje selekcji spośród prezentowanych sobie treści. Kultura masowa nie jest kulturą mas. Nie wszystkie treści skierowane do mas kanałami masowego komunikowania docierają do ich świadomości i stają się przedmiotem doświadczenia.
Krytyka: koncepcja najniższego wspólnego mianownika, anonimowość twórców, bawienie się niskimi gustami odbiorców, zaniżanie poziomu, produkcja kiczu, oparcie na rozrywce. Obraz, a nie słowo.

12. TRZY KRYTERIA KULTURY MASOWEJ I JEJ DEFINICJE
- zestandaryzowana
- ujednolicenie źródła przekazu
- szeroka publiczność, ilość

13. ZASADY WSPÓLNEGO MIANOWNIKA W ODNIESIENIU DO KULTURY MASOWEJ
Wspólny mianownik – odwołuje się do potrzeb, pragnień, stylu życia, ukrytych marzeń, do wątków seksualnych, kryminalnych. Mówi o tym, że treści kulturowe sprowadza się do takiej formy by były odbierane przez najliczniejszą zróżnicowaną grupę odbiorców. Np. Wszystkie reklamy odwołują się do tego, że każda kobieta chce być piękna i szczupła, mieć posprzątany dom, czyste firanki i niezabrudzoną podłogę.

ZASADA WSPÓLNEGO MIANOWNIKA- treści kultury sprowadza się do takiej formy aby były one dostępne dla jak największej liczby zróżnicowanego odbiorcy.
(w filmach i reklamach , plakatach - wątki humorystyczne, rodzinne, sex, niespełnione marzenia; od potrzeb do naszych pragnień)

14. HOMOGENIZACJE KULTURY MASOWEJ I JEJ 3 TYPY
Homogenizacja – dosłownie ujednolicenie, zabieg gruntownego pomieszania elementów różnego poziomu i przekazania ich w postaci jednolitej masy, której każda porcja jest jednakowo strawna i pożywna (Dwight MacDonald: mieszanie mleka, aby nie pozwolić wybić się śmietance). Nie uznawanie hierarchicznej gradacji: wyższe – niższe. Zasada dedystancji (usuwanie wszelkiego dystansu). Zestawienie wytworów o niejednakowej wartości formalnej, stawianie na równi dzieł o różnym poziomie artystycznym. „Tolerancja niszczy sztukę”.
Dwa aspekty homogenizacji:
obiektywny – analiza zawartości przekazów rozpowszechnianych przez techniczne środki umasowienia kultury bez względu na ich recepcję.

Trzy typy homogenizacji:
upraszczająca (wulgaryzująca) – upraszczanie treści komunikatów, poddawanie elementów wyższej kultury pewnym przeróbkom, traktowanym jako sposób ich uprzystępniania przed wprowadzeniem ich do kultury masowej. Prowadzi to do symplifikacji (popularyzacja nauki). Zasada wspólnego mianownika wymaga upraszczającego ujęcia. Upraszczanie kultury estetycznej to wulgaryzacja. „The Reader’s Digest” – wybór, skróty, streszczenia aktualnych publikacji. Homogenizacja upraszczająca ma niekiedy charakter plagiatu lub trawestacji. Zarzut fałszerstwa. Z drugiej strony ekranizacja dzieł literackich skłania część widzów do przeczytania książki.
immanentna – typ przeciwstawny do pierwszego. Polega na włączeniu do dzieła wyższego poziomu elementów zdolnych przyciągać szeroka publiczność. Dokonuje tego sam autor. Dramaty Szekspira, Lopego de Vega, Cervantesa, Defoe itd. Pod zewnętrzną
mechaniczna – najbardziej powszechna. Zestawienie obok siebie treści różnego poziomu. Przeniesienie wielkich dzieł w nienaruszonej postaci do masowych środków komunikowania. Osiąga się wymieszanie kultury popularnej z kulturą wyższego poziomu. Popularyzacja kultury wyższej wydawanej w seriach wydawniczych wraz z powieściami sensacyjnymi. Homogenizacja mechaniczna jest powszechna w radiu i telewizji, które to nie mogą się specjalizować, chcąc dotrzeć do jak najszerszych rzesz odbiorców. Homogenizacja przez zestawienie. Dostarczenie możliwości wyboru, ale nie zniekształcanie dzieła.
Homogenizacja powoduje, że przynajmniej część dorobku wyższej kultury trafia do szerokiego audytorium odbiorców. Usuwa się dystans między treściami czerpanymi z odmiennych tradycji historycznych, łączy się je w jednym kontekście rozrywki. Produkcja organizowana na zasadzie różnorodności i obfitości (dla każdego coś miłego). Wykorzystanie dzieł sztuki w reklamie.
subiektywny – analiza procesów recepcji różnych treści kultury i jakościowych specyficzności odbioru dzieł różnego poziomu. Badania mają charakter ilościowych aspektów partycypacji w różnych formach kultury. Sam sposób odbioru (radio lub sala koncertowa) wpływa na różny stosunek wobec tego samego elementu kultury.
Kultura masowa poprzez wymieszanie elementów wyższych i niższych jest pozbawiona jedności stylu i wszelkich hierarchii wartości.

RODZINA

1. DEFINICJA RODZINY I MAŁŻEŃSTWA
Rodzina- jest jedyną grupą rozrodczą; oznacza to, że tylko rodzina rozmnaża się nie przez przyjmowanie członków z, zewnątrz, lecz przez rodzenie dzieci. Z tego względu jest grupa utrzymującą ciągłość biologiczną społeczności ludzkiej. Rodzina jest też najważniejszą instytucją przekazującą podstawowy zrąb dziedzictwa kulturowego szerszych zbiorowisk.

Małżeństwo- jest związkiem na mocy, którego zostaje nadane partnerom prawo do współżycia seksualnego, dzieciom natomiast prawo do dziedziczenia dóbr materialnych i wartości kulturowych.
Inaczej, mówiąc małżeństwo jest instytucją, przy pomocy, której społeczeństwa zapewniają sobie zrodzenie i wychowywanie następnych pokoleń oraz przekazywanie im dziedzictwa materialnego i kulturowego.

2. FUNKCJE RODZINY WG. TYSZKI I SZCZEPAŃSKIEGO
Funkcje rodziny wg. Tyszki
I. FUNKCJE BIOPSYCHICZNE
a. prokreacyjna – zaspokajanie rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb współmałżonków, jak i reprodukcyjnych potrzeb społeczeństwa
b. seksualna – małżeństwo jak społecznie akceptowana forma współżycia płciowego. W społeczeństwie ludzkich zakazów i nakazów regulujących zaspokajanie potrzeb seksualnych.
II. FUNKCJE EKONOMICZNE
c. materialno-ekonomiczna – zaspokojenie materialnych potrzeb członków rodziny.
d. opiekuńczo-zabezpieczająca – materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny małej lub dużej pozbawionych całkowicie lub częściowo środków do życia albo fizycznie niesprawnych, wymagających opieki.
III. FUNKCJE SPOŁECZNO-WYZNACZAJĄCE
e. legalizacyjno-kontrolna – sankcjonowanie szeregu zachowań i działań uznanych za niewłaściwe poza rodziną, nadzorowanie postępowania członka rodziny przez pozostałych członków w celu zapobiegania ewentualnych odstępstw od norm i wzorów przyjętych w rodzinie za obowiązujące
f. klasowa – pochodzenie z danej rodziny wstępnie określa pozycje społeczną członków w strukturze społeczeństwa. Zwykle przynależność klasowa męża wyznacza przynależność klasową żony i dzieci.
IV. FUNKCJE SOCJOPSYCHOLOGICZNE
g. socjalizacyjna – wprowadzanie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa, przygotowanie do samodzielnego pełnienia ról społecznych oraz interakcja osobowości małżonków.
h. kulturowa – zapoznanie młodego pokolenia z dziejami kultury danego społeczeństwa oraz jej trwałymi pomnikami, wpojenie norm i skali wartości, przekazywanie dziedzictwa kulturowego, dbałość o przeżycia estetyczne rodziny, nauczanie młodzieży korzystania z treści kulturowych i omawianie ich w gronie rodziny.
i. rekreacyjno-towarzyska – dom rodzinny jak miejsce wypoczynku, dbałość wszystkich członków o dobrą atmosferę w rodzinie i o nawiązywanie kontaktów towarzyskich przez osoby wchodzące w jej skład.
j. emocjonalno-ekspresyjna – najistotniejsze emocjonalne potrzeby członków rodziny oraz ich potrzeba wyrażania swej osobowości

Funkcje rodziny wg. Szczepańskiego
a. Utrzymanie ciągłości biologicznej społeczeństwa. Rodzina rozrasta się od „wewnątrz” przez zaspokajanie potrzeb seksualnych i dążność rodzicielskich
b. Utrzymuje ciągłość kulturową społeczeństwa przez przekazywanie dziedzictwa kulturowego następnym pokoleniom; dokonuje ona socjalizacji młodego pokolenia, czyli wprowadza go w normy życia zbiorowego i mechanizm konformizmu życia społecznego
c. Nadaje pozycję społeczną swoim dzieciom. Jest nieraz czynnikiem decydującym o karierze życiowej dziecka.
d. Zapewnia jednostkom zaspokojenie potrzeb emocjonalnych, potrzeb intymnego współżycia, daje poczucie bezpieczeństwa, zapewnia równowagę emocjonalną, a zatem zapobiega dezintegracji osobowości.
e. Jest instytucją kontroli społecznej, zwłaszcza młodego pokolenia. Ponadto jest ona potężnym czynnikiem kontroli zachowań seksualnych.

3. STRUKTURA RODZINY
Struktura może zależeć od typu małżeństwa:
* monogamiczne – jest związkiem między jednym mężczyzną i jedna kobietą
* poligamiczne – małżeństwa jednego mężczyzny z kilku kobietami
* poliandryczne – małżeństwo jednej kobiety z kilku mężczyznami

b/ ze względu na hierarchię prestiżu władzy
- patriarchalne – ojciec sprawuje władzę i cieszy się najwyższym autorytetem
- matriarchalne – władzę w rodzinie sprawuje matka
- egalitarne – przeważające we współczesnych społeczeństwach

c/ ze względu na dziedziczenie nazwiska i majątku
- matrylinearne – po żonie
- patrylinearne – po mężu

d/ ze względu na wielkość i stopień pokrewieństwa wchodzących w jej skład członków
- rodzina dwupokoleniowa - mała
- rodzina trójpokoleniowa - duża
- rodzina rozszerzona - występująca głownie na wsiach

4. TYPY RODZINY
Rodzina mała
Składa się z pary małżeńskiej i niepełnoletnich dzieci. Według Z. Tyszki wspólną cechą rodzin małych jest to, że są to rodziny dwupokoleniowe, chociaż wyjątek stanowi rodzina jednopokoleniowa,
,„która de facto jest dopiero zalążkiem rodziny małej”.
W rodzinach małych kontakty osobowe z krewnymi ograniczone są do najbliższych członków rodziny. Według J. Brągiel dalsi krewni czują się odciążeni od obowiązków wzajemnej opieki i pomocy. Według Sylwii Badory, Barbary Czeredeckiej i Danuty Marzec, Autorek publikacji zatytułowanej „Rodzina i formy jej wspomagania”:
„Rodziny tego typu (rodziny małe) występują w różnych formach, np. w formie pełnej i niepełnej, jako rodzina instytucjonalna (nacisk kładzie się na przystosowanie zachowania i postępowania współmałżonków i dzieci do sztywnych i nienaruszalnych form norm i ról życia rodzinnego) i rodzina oparta na koleżeństwie (większego znaczenia nabiera interakcja oraz ekspresja osobowości członków rodziny).”
Rodzina duża
W ramach, której kilka pokoleń krewnych żyje we wspólnym gospodarstwie. Muszą to być przynajmniej trzy pokolenia. Krewni są zazwyczaj w ramach takiej rodziny połączeni wspólnotą majątkową i dominują w tego typu rodzinie więzy przedmiotowe.
Rodzina duża zmodyfikowana
Jest nazywana inaczej rozproszoną, zredukowaną rodziną dużą. Jest to wielopokoleniowa, bliska sobie grupa rodzinna, która nie mieszka jednak we wspólnym gospodarstwie.

5. FORMY POKREWIEŃSTWA
Wyróżniamy pokrewieństwo rzeczywiste i zastępcze.
Pokrewieństwo rzeczywiste- mamy doczynienia wówczas, gdy osobnicy połączeni są biologicznymi związkami krwi, który w danej kulturze uznawany jest za pokrewieństwo
Pokrewieństwo zastępcze- występuje wówczas, kiedy nie ma co do tego wątpliwości, że dani osobnicy nie są ze sobą biologicznie spokrewnieni, a mimo to znajdują się w jednej wspólnocie czy grupie rodzinnej, przy tym nie są powinowatymi.
Rozróżnia się pokrewieństwo:
W linii wstępnej (rodzice-dziadkowie-pradziadkowie)
W linii zstępnej (rodzice-dzieci-wnuki-prawnuki)
W linii bocznej (rodzeństwo, ciotki, wujkowie, stryjowie, kuzynowie różnych stopni)

6. ZWIĄZEK POWINOWACTWA
Powinowaci- to osobnicy wchodzący w skład szerszej rodziny nie na zasadnie pokrewieństwa lub adopcji, lecz na skutek małżeństwa innych swych krewnych np. szwagier (maż siostry lub brat żony czy męża), szwagierka (żona brata lub siostra męża czy żony)

7. ZMIANY WE WSPÓŁCZESNEJ RODZINIE W POLSCE
• KOHABITACJE- wspólne zamieszkiwanie ze sobą partnerów
• Bezdzietne małżeństwa dobrowolnie rezygnujące z dzieci
• Rodziny rekonstruowane
• Rodziny niepełne
• Niezamężne macierzyństwo

8. SOCJALIZACJA PIERWOTNA I WTÓRNA – ZNACZĄCY INNY W SOCJOLOGII
Socjalizacja pierwotna — składowa procesu socjalizacji, zachodząca w grupie pierwotnej, najczęściej na obszarze rodziny. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ znaczący inni, przeważnie rodzice. Charakteryzuje się ona silnym emocjonalnym oddziaływaniem znaczących innych na jednostkę. Reguły działania przyswaja ona na zasadzie naśladownictwa oraz w mniejszym stopniu poprzez werbalny przekaz symboliczny. Socjalizacja pierwotna kończy się w momencie pojawienia się uogólnionego innego. W tym momencie rozpoczyna się etap socjalizacji wtórnej.
Socjalizacja wtórna — składowa procesu socjalizacji obejmująca proces profesjonalizacji lub etatyzacji, kiedy w toku wzrastania jednostki do życia społecznego wchodzi ona do kolejnych wtórnych grup społecznych (instytucje religijne, zakłady pracy, partie polityczne itd.). Socjalizacja wtórna rozpoczyna się od momentu pojawienia się w socjalizacji uogólnionego innego
Internalizacja (ang internalization, z łac. internus, wewnętrzny) to mechanizm obronny, polegający na przyjmowaniu za własne narzucanych z zewnątrz postaw, poglądów, norm i wartości.

SOCJALIZACJA PIERWOTNA – ZNACZĄCY INNI RODZICE
-Pierwsze lata dzieciństwa
-trwa tak długo aż dziecko zdobędzie poczucie własnej tożsamości, odrębności i przekonania o własnych talentach
SOCJALIZACJA WTÓRNA –dziecko uświadamia sobie swoją tożsamość- spostrzega odrębność; wyuczenie nowych ról i mniejsze zaangażowanie emocjonalne .Rodzica należy kochać a nauczyciela niekoniecznie.
UOGÓLNIONY INNY – dziecko uświadamia sobie że normy i wartości społeczne nie obowiązują tylko w gronie najbliższych – lecz są ogólnie przyjęte w społeczeństwie.

9.ALTERNATYWNE FORMY ŻYCIA RODZINNEGO
 rodzina niepełna
 rodzina zastępcza
 rodzina zrekonstruowana
 rodzina oparta o związek homoseksualny
 rodzinny dom dziecka

• Małżeństwo grupowe- dowolne współżycie, wspólne dzieci, kilka ojców
• Rodziny wspólnotowe – kilka par monogamicznych i ich dzieci
• Niezamężne małżeństwa – wspólny budżet, życie bez ślubu
• Rodziny bez dzieci-nie planują mieć dzieci ,realizują się zawodowo
• Komuna- mieszkanie przez niezwiązanych ze sobą ludzi, dzielą się wszystkim;popularne wśród hippisów.
• Rodziny z jednym rodzicem
• Rodziny rekonstruowane- wprowadzenie do związku dziecka z innego małżeństwa