Niz.Mazowiecka - Historia

Historia Niziny Mazowieckiej
Mazowsze weszło w skład państwa polskiego w X w. W czasie panowania Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego, Płock - stolica Mazowsza - pełnił rolę stolicy całego kraju. Dżenia do uniezależnienia Mazowsza od władzy centralnej zwyciężyły za rzdów najwybitniejszego z lokalnych Piastów - Konrada I Mazowieckiego (1187-1247). Mazowsze na kilkaset lat stało się dzielnic suwerenn. W miarę wygasania mazowieckiej dynastii Piastów, poszczególne częci (księstwa) włczane były do Korony, a stolicę przeniesiono z Płocka do Czerska, a póniej do Warszawy. Po tajemniczej mierci dwóch ostatnich Piastów, ksiżt Stanisława i Janusza, w 1526 roku nastpiła pełna inkorporacja Mazowsza do Korony. Warszawa i region zyskały na tym. Tutaj od 1569 r. zaczęto zwoływać sejmy walne. Od 1575 r. Warszawa stała się miejscem elekcji królów polskich, a od końca XVI w., za panowania Zygmunta III Wazy, stolic Polski (1596 r.).
Wraz ze wzrostem znaczenia politycznego Warszawy nastpił rozwój miasta i regionu. Wokół dworu królewskiego zaczęły się gromadzić rody magnackie, do tej pory niemal nieobecne na szlacheckim Mazowszu. Powstawały liczne pałace i rezydencje. Na obszarze historycznej dzielnicy utworzono trzy województwa, rozległe mazowieckie, rawskie i płockie. Rozwój Mazowsza przerwał w połowie XVII w. szwedzki "potop". Kryzys pogłębiły liczne przemarsze wojsk podczas wojny północnej (pocz. XVIII w.) i nieudolne rzdy Sasów.Po rozbiorach Polski, również ziemie Mazowsza dostały się pod panowanie trzech ssiadów. Patriotyczny zryw powstania kociuszkowskiego (1794) miał swój tragiczny finał na ziemi mazowieckiej. Po klęsce pod Maciejowicami Tadeusz Kociuszko dostał się do niewoli. Szerokim echem odbiły się na Mazowszu i Podlasiu oba powstania narodowe. Na ziemiach tych stoczono główne bit wy powstania listopadowego 1830-31 (Dębe, Stoczek, Iganie, Grochów, Wawer). Także powstanie styczniowe (1863-64) zapisało się wieloma bitwami i potyczkami, zwłaszcza w puszczach Mazowsza.
Druga połowa XIX w. przyniosła przemiany gospodarcze zwizane z rozwojem przemysłu. Wzdłuż najstarszej (1847), warszawsko-wiedeńskiej linii kolejowej zaczł się kształtować podwarszawski okręg przemysłowy. W kilkanacie lat póniej powstaj następne linie - kolej petersburska, brzeska, nadwilańska,a wokół nich dalsze orodki przemysłowe Mazowsza. Powstaj nie tylko miasta i przemysłowe centra (Żyrardów, Ptaszków, Grodzisk, Mińsk, Marki, Jeziorna), ale i osiedla, pocztkowo letniskowe, z czasem ze wspaniałymi willami bogatych warszawiaków, m.in. Milanówek, Podkowa Lena, Konstancin, Otwock. W 1918 roku historyczne Mazowsze weszło w skład odrodzonego państwa polskiego, w granicach województwa warszawskiego, a także białostockiego i lubelskiego. Na Mazowszu miał miejsce decydujcy zwrot w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-21, tzw. cud nad Wisł, czyli Bitwa Warszawska stoczona w sierpniu 1920 r. na szerokim froncie od Mławy po Dęblin. W okresie międzywojennym rozwinęły się zwłaszcza orodki podwarszawskie i oczywicie stolica. Podczas kampanii wrzeniowej 1939 roku najbardziej zacięte boje toczyły się nad Bzur, w rejonie Mławy, a póniej Różana i Kałuszyna. Do 28 IX trwała bohaterska obrona Warszawy, dzień póniej padła twierdza w Modlinie. Jak w całej Polsce, był to czas terroru i eksterminacji. Zginęły setki tysięcy mieszkańców Mazowsza (m.in. cmentarz w Palmirach), a obozy zagłady w Treblince koło Małkini pochłonęły 750 tys. ofiar, głównie Żydów.
Mazowsze było miejscem ożywionej działalnoci konspiracyjnej i partyzanckiej. W odbudowie zniszczonej niemal w 80% Warszawy brali udział mieszkańcy całej Polski. Utworzono województwo warszawskie (17 województw), w którego granicach znalazło się niemal całe Mazowsze i częć Podlasia. W efekcie podziału administracyjnego z 1975r. (49 województw), Mazowsze rozdzielono pomiędzy kilka województw - stołeczne warszawskie, ciechanowskie, ostrołęckie, płockie, skierniewickie, radomskie i siedleckie.
Na obecnej mapie, z historycznej dzielnicy Mazowsza zakło m.in. ziemi rawskiej, łowickiej, łomżyńskiej, ale przyłczono częć ziem zwizanego od stuleci z tym regionem - Podlasia (m.in. powiaty łosicki, sokołowski) oraz północn częć historycznej Małopolski (powiaty: radomski,przysuski, szydłowiecki, Lipski).