Konstytucja
Konstytucja- najważniejsze prawo w Polsce. Określa zasady ustroju politycznego i społecznego, wszystkie inne ustawy muszą być z nią zgodne, konstytucję uchyla się i zmienia w sposób specjalny.
Polskie konstytucje
- Konstytucja 3-go Maja- 1791
- Konstytucja Księstwa warszawskiego- 1807
- Konstytucja Królestwa Polskiego- 1815
- Konstytucja marcowa- 1921
- Konstytucja kwietniowa- 1935
- Konstytucja PRL- 1952
16.07.1997- Prezydent RP podpisuje Konstytucję
Prowizorium konstytucyjne- ustawa konstytucyjna obowiązująca do czasu uchwalenia konstytucji stałej.
Zasady ustrojowe w Konstytucji RP
• Suwerenność narodu
• Jednolitość państwa
• Reprezentacja polityczna
• Wybieranie najwyższych organów państwowych
• Demokratyczne państwo prawne
• Legalizm i przestrzeganie prawa
• Trójpodział władzy: ustawodawcza (legislatywy)- Izby Parlamentu
Wykonawcza (egzekutywy)- Prezydent RP, rada ministrów
Sądownicza (judykatury)- sądy i trybunały
• Pluralizm polityczny- wolność tworzenia partii
• Dwuizbowość parlamentu
• Samorządność
• Wolność gospodarcza
• Ochrona własności
• Niezawisłość sądownictwa- sądy trybunały władzą odrębną
• Nadrzędność konstytucji
• Wolność środków masowego przekazu
• Neutralność politycznych Sił zbrojnych
• Niezależność i autonomizm
Obywatelstwo- SFORMALIZOWANA przynależność człowieka do państwa. Można je nabyć przez fakt urodzenia. Jest również możliwość posiadania podwójnego obywatelstwa.
Bezpaństwowiec- człowiek nie posiadający obywatelstwa żadnego państwa. Sytuacja prawna bezpaństwowca jest bardzo niekorzystna, gdyż wobec braku obywatelstwa nie korzysta on z ochrony i opieki państwa, nie posiada praw politycznych.
Prawa obywatelskie przysługują jedynie obywatelom danego państwa.
Autonomia- samodzielność, niepodległość.
Neutralność- bezstronność, nie mieszanie się do cudzych sporów.
Obywatel ma prawo do:
- ochrony życia
- zachowania godności
- nietykalności i wolności osobistej
- wolności poruszania się po terytorium Polski
- Nauki – obowiązkowa do 18 roku życia, bezpłatna w szkołach publicznych
Obywatel ma obowiązek do:
- wierności Rzeczpospolitej
- przestrzeganie prawa Rzeczpospolitej
- obrona ojczyzny
- dbałość o stan środowiska i ponoszenie odpowiedzialności za spowodowane
przez siebie szkody.
Norma postępowania- nakaz lub zakaz określonego zachowania w określonych okolicznościach. Rodzaje norm:
- obyczajowe- sposób postępowania powszechnie przyjęty w danym środowisku.
- moralne- zbiór zasad, które określają co jest dobre, a co złe.
- religijne- ustanowione przez bóstwo lub uznane za obowiązujące przez kościół.
- prawne- ustanowione przez organy państwowe np. parlament.
Prawo- system ogólnych reguł zachowania. Wyróżniamy prawa:
- przedmiotowe- uporządkowane formalnie normy postępowania.
- jakiejś osoby- swobodne dysponowanie swoją własnością.
- wewnętrzne- normy podporządkowujące społeczność w danym państwie.
- międzynarodowe- normy postępowania regulujące stosunki między państwami.
- karne- jest to zbiór przepisów prawnych zawierający zasady odpowiedzialności za czyny.
- administracyjne- obejmuje normy regulujące stosunki społeczne związane z administracyjną działalnością organów państw.
- cywilne- reguluje stosunki majątkowe między osobami fizycznymi i prawnymi.
Ogólne zasady prawa:
- prawo nie działa wstecz
- obowiązek szukania dowodów spoczywa na oskarżycielu, a oskarżony nie jest zobowiązany do udowodnienia swojej niewinności.
- domniemanie niewinności- oskarżony jest niewinny do chwili kiedy jego wina zostanie stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu.
- jawność postępowania w procesie karnym- proces jest jawny dla wszystkich.