Konkurs gramatyczny - składnia

Pytania
1. Ile jest części zdania? Wymień je.
2. Które z nich tworzą tzw. związek główny (związek zgody) w zdaniu?
3. Jakie znasz rodzaje orzeczeń?
4. Wymień rodzaje podmiotu.
5. Określ rodzaj podmiotu lub wskaż jego brak w podanych niżej zdaniach:

Na obiad u prezydenta przybyli premier z żoną oraz ich goście. …
Podano królika w potrawce i bulion. …
Kelnerzy proponowali coraz to nowe dania. …
Musieli też co jakiś czas zmieniać nakrycia. …
Przez chwilę na stole nie było wody. …
Za chwilę jednak uzupełniono jej brak. …

6. Jak należy pisać partykułę -by z wyrazami: trzeba, można, warto?
7. Co zazwyczaj pełni funkcję orzeczenia?
8. Uzupełnij zdania czasownikami z nawiasów. Użyj ich w czasie przeszłym.

Dwie dziewczyny (umówić się) … o piątej.
Tylko jedno dziecko (uniknąć) … zakażenia.
Pięciu chłopców (musieć) … umyć ręce.
Baśka i Jarek (kazać posprzątać) … maluchom pokój.
My i wy (postanowić kupić) … (lub) … nowe przyrządy szkolne.

9. Uzupełnij reguły:
Cząstkę -by należy pisać łącznie z … .
Cząstkę -by pisz rozdzielnie z … .

10. Zmień poniższe bezokoliczniki w podane formy czasowników osobowych (jeżeli jest to możliwe). Następnie dodaj do nich partykułę -by. Zdecyduj, czy należy ją pisać osobno czy łącznie:

- liczyć – 1. os., l. mn., r. nmsk.
- można
- kopać – forma nieosobowa (-no)
- trzeba
- musieć – 2.os., l. poj., r.m.
- leżeć – bezokolicznik
- zdjąć – forma nieosobowa (-to)
- zjeść – 3.os., l. poj., r. ż.
- znaleźć – 2. os., l. poj., r.m.

11. Wymień rodzaje przydawek.
12. Jakie znasz rodzaje dopełnień?
13. Wymień rodzaje okoliczników.
14. Jakie znasz rodzaje wypowiedzeń?
15. Czym zajmuje się składnia?

Odpowiedzi
1. 5 – podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik.
2. podmiot i orzeczenie
3. czasownikowe i imienne
4. gramatyczny (w mianowniku), logiczny (w dopełniaczu), domyślny, szeregowy
5. – premier z żoną (oraz) goście – szeregowy
– brak – zdanie bezpodmiotowe
– kelnerzy – gramatyczny (w mianowniku)
– (oni) – domyślny
– wody – logiczny (w dopełniaczu)
– brak – zdanie bezpodmiotowe
6. osobno
7. czasownik w formie osobowej
8. umówiły się, uniknęło, musiało, kazali posprzątać, postanowiliśmy kupić lub postanowiłyśmy kupić
9. osobową formą czasownika, bezokolicznikiem.
10. liczyłybyśmy, można by, kopano by, trzeba by, musiałbyś, leżeć by, zdjęto by, zjadłaby, znalazłbyś.
11. przymiotna (przymiotnikowa), rzeczowna, przyimkowa, zaimkowa, przysłowna
12. bliższe i dalsze
13. miejsca, czasu, przyzwolenia, celu, warunku
14. zdania, równoważniki i zawiadomienia
15. częściami zdania i ich odmianą.