Modyfikacja w budowie i funkcji liści, łodygi i korzenia

Jednym z pięciu znanych nam królestw jest królestwo plantae, – czyli rośliny. Ciekawe jest to, że rośliny umieją przystosować się do środowiska, w którym żyją.

Uodparniają się na czynniki zewnętrzne danego środowiska i to dzięki modyfikacji organów wegetatywnych potrafią przeżyć w danym otoczeniu. Modyfikacja – jest to odmienne wykształcanie się cechy (lub cech) organizmu w stosunku do innych osobników o podobnym genotypie, wywołane przez odmienne warunki środowiska; modyfikacje nie są dziedziczne (nie są związane ze zmianą genotypu), często mają charakter przystosowawczy. Modyfikacja to w naszym przypadku ,,przystosowanie’’ organów rośliny do środowiska. Organami wegetatywnymi roślin są: korzeń, łodyga i liście.

Pierwszymi roślinami, które będą opisane to rośliny owadożerne. Rośliny te mają zmodyfikowane liście. Nazwa ,,owadożerne’’ wywodzi się od tego, iż żywią się owadami.

Są to jedne z niewielu roślin, które oprócz procesu fotosyntezy ,,polują’’ na owady. Rośliny owadożerne to inaczej: rośliny mięsożerne, samożywne, zielne (lądowe i wodne), które rosnąc w siedliskach ubogich w składniki mineralne pobierają białko zwierzęce z ciał chwytanych drobnych zwierząt (głównie owadów); mają specjalne aparaty pułapkowe (odpowiednio przystosowane lub przekształcone liście), w których trawią schwytane zwierzęta za pomocą enzymów. Aby przybliżyć obraz tych niezwykłych roślin przytoczmy tu przykład rosiczki żyjącej m.in. w Polsce i dzbanecznika żyjącego w strefie międzyzwrotnikowej.

Rosiczka okrągłolistna, Drosera torfowiskowa bylina owadożerna; ok. 100 gat. na całej kuli ziemskiej.

Posiada liście w przyziemnej rozetce, z czerwonymi włoskami wydzielającymi lepki śluz. Włoski przytrzymują owada, wydzielają enzymy trawienne a następnie wchłaniają pokarm. Ma drobne kwiaty, białe, zebrane w grono na szczycie bezlistnego pędu. W Polsce występują trzy gatunki, które są pod ochroną. Najczęściej są spotykane na niżu między innymi rosiczka okrągłolistna.

Dzbanecznik, Napenthes, roślina owadożerna, naziemna żyjąca w lasach tropikalnych (od Filipin do północnej Australii).

Organami pułapkowymi są części liści wykształcone w formie dzbankowatych tworów, u niektórych gatunków do 50 cm długich, czasem czerwonawo zabarwionych, opatrzonych wieczkiem, z płynem trawiennym na dnie.

Drugimi roślinami, które zostaną omówione będą rośliny ze zmodyfikowaną łodygą. Idealnym przykładem modyfikacji łodygi są kaktusy: są to rośliny przystosowane do życia nawet na pustyni, gdzie wody ciągle brakuje. W tym wypadku wykorzystują one swoje łodygi, które wypełnia miękisz magazynujący wodę. W dodatku zmodyfikowane liście kaktusów w postaci cierni, ograniczają parowanie wody i chronią roślinę przed zwierzętami poszukującymi wody.

Trzecim, już ostatnim zmodyfikowanym rodzajem roślin będą rośliny ze zmodyfikowanym korzeniem. Dla przykładu wymienimy tutaj marchew i jemiołę. Marchew to dwuletnia rodzina z rodziny selerowatych (baldaszkowatych), występująca w strefie umiarkowanej i podzwrotnikowej (Europa, Azja, Afryka). Rośnie dziko w całej Polsce (łąki, przydroża). Jako roślina jadalna jest znana od ok. 2000 lat p.n.e. Obecnie uprawia się liczne odmiany marchwi jadalnej i pastewnej. W pierwszym roku uprawy tworzy rozetę pierzastodzielnych liści i mięsisty korzeń spichrzowy, w drugim roku – pęd kwiatowy, wysokość 40-100cm, dlatego nazywana jest rośliną dwuletnią.

Dzięki korzeniowi spichrzowemu marchew może przetrwać zimę i wiosną szybko rozpocząć wzrost.

Natomiast korzeń jemioły pełni funkcję przyssawkową.

Jemioła, krzew z rodziny gązewnikowatych. Występuje ok. 100 gatunków jemioły w Europie, Afryce, Azji Północnej, Australii.

Jemioła to zielony pół-pasożyt drzew, jego łodygi są oliwkowozielone, widlasto rozgałęzione. Liście są skórzaste, zimotrwałe, kwiat natomiast żółtozielony, a owoce mięsiste pozorne jagody. Kiełkujące nasiona jemioły formują tzw. ssawkę wrastającą w pęd żywiciela, poprzez którą roślina pobiera wodę z solami mineralnymi.

Po opisaniu wszystkich typów modyfikacji organów wegetatywnych roślin można stwierdzić, że proces modyfikacyjny ma ogromny wpływ na liczebność roślin. Dzięki umiejętnościom przystosowawczym roślin, na niemal każdym zakątku świata możemy spotkać interesujące gatunki roślin tych mniej i bardziej kolorowych, ale zawsze niesamowitych pod względem możliwości adaptacyjnych.

Ocena nauczyciela 4.