Zagadnienia z filozofi na egzamin

Specyfika filozoficznego podejścia do rzeczywistości – pytania filozofii.

Filozofia – oznacza dosłownie „umiłowanie mądrości” – termin jest obecnie używany w różnych znaczeniach. Treść rozważań filozoficznych ulegała historycznym zmianom i jest uzależniona od przyjętej koncepcji filozofii. W starożytności utożsaminana z wiedzą, której źródłem jest ciekawość, zdziwienie swiatem (Platon, Arystoteles), oraz wątpienie. Insporacja do filozofii była także świadomość śmiertelności, skłaniającą do pytania o sens życia. Jako podstawowe problemy filozofii Platon wymienił Prawdę, Dobro i Piękno. Immanuel Kant wymieniał 4 podstawowe pytania filozofii:
- Co mogę wiedzieć? (na które odpowiedz daje metafizyka)
- Co powinienem czynić? (na które odpowiedz daje etyka)
- Na co mogę mieć nadzieję? (na które odpowiedz daje religia)
- Czym jest człowiek? (na które odpowiedz daje antropologia)

Wraz z rozwojem nauk szczegółowych i ich postępującą specjalizację nastąpiła parcelacja pierwotnego przedmiotu zainteresowań filozofii jakimi zajmowali się pierwsi filozofowie. Na przykład na pytania o to, czym jest materia?, z czego zbudowany jest swiat i jakie prawa nim rządzą, zajęły się nauki przyrodnicze, takie jak fizyka, chemia czy bilogia. Inna grupą zagadnień filozofii – dotyczących człowieka i społeczeństwa – zajmuja się od strony emirycznej nauki humanistyczne, takie jak psychologia, lingwistyka i socjologia. Filozofia czerpie wiedze ze wszytskich nauk które się z niej wyłoniły, a te czerpią często z niej samej.
Współczesnej filozofii pozostała jednak pewna grupa najbardziej podstawowych zaganień, które nie są ujęte w innych naukach ze względu na ich ogólny charakter. W szczególnosci filozofia stara się odpowiadac na podstawowe pytania dreczące ludzi od wieków, takie jak:
- Jaka jest natura wszechrzeczy?
- Kim jest człowiek i dokad zdąża?
- Co to znaczy istnieć?
- Jak odróżnić prawdę od fałszu?

Współczesna folozofia, kieruje się też często ku rozwiązywaniu lepiej zdefiniowanych problemów. Są to np. takie pytania jak:
- Co można uznać za naukę, a co nie?
- Czy psychologia jest w stanie rzeczywiscie „pojąć” sposób myślenia i czucia ludzi?
- Czy możliwe będzie kiedykolwiek stworzenie społęczeństwa bez przemocy i wojen?

Różne rozumienie filozofii w dziejach myśli ludzkiej.

Pierwsi filozofowie, zwani filozofami przyrody, tacy jak Tales, Anaksymenes, Anaksymander, Heraklit, czy Parmenides, zajmowali się poszukiwaniem podstawy bytu, pierwszej podstawowej substancji świata (Arche).
W późniejszym okresie rozważania nad naturą świata stopniowo przerodziły się w badania nad natura ludzka, zapoczątkował je żyjący w IV wieku p.n.e. Sokrates. Były to początki etyki. Ówczesnym myślicielom przyświecały 3 główne idee: piękno, prawda, dobro. Od czasu rozpowszechnienia się chrześcijaństwa w świecie antycznym filozofia rozumiana była jako droga dojścia do Boga. Dopiero pod koniec średniowiecza obserwujemy proces wyzwalania się przyrodoznawstwa z pod wpływów kościoła i jago ideologii. Znalazło to wyraz w licznych, szczegółowo opracowanych klasyfikacjach nowożytnych np. u f. Bacona, dla którego filozofia przyrody była najważniejszą częścią filozofii i podstawa wszystkich nauk. Uległa ona wraz z wyodrębnieniem się poszczególnych nauk w nowożytnym świecie, stopniowemu zracjonalizowaniu. Próby pogodzenia racjonalnego spojrzenia na świat, głównie przez kartezjusza w XV w., pogłębiły i przyspieszyły jedynie ten proces. W okresie tym ukształtowała się nauka jako ścisła dziedzina wiedzy poparta ścisła metodologią.
Koło wiedeńskie w XX wieku było przedstawicielem kolejnego rozumienia filozofii, dla nich wartościowa była jedynie wiedza empiryczna, bo tylko ona informuje o rzeczywistości, a ponad to można ja sprawdzić doświadczalnie. Treści metafizyczne jako pozbawione sprawdzalności przez doświadczenie są pozbawione sensu. Próbowali oni ograniczyć filozofię do nauk logicznych. Teraz do głosu dochodzi coraz częściej totalny relatywizm, a przez co poddana jest we wątpliwość możliwość dochodzenia do prawdy.

Swoistość myślenia filozoficznego. Główne działy filozofii.

Słowo „filozofia” pochodzi z greckiego terminu oznaczającego „ miłość, mądrość”, ale w życiu powszechnym mieści się wiele różnych sposobów i znaczeń, w jakich go używamy. Pomimo, ze ludzie myślą o niej jak o czymś poza ich zasięgiem, czymś odległym od normalnych zainteresowań, to przecież każdy z nas ma swoje filozoficzna poglądy, często bez względu na to, czy zdaje sobie sprawę czy nie. Główne działy filozofii:
1. ontologia - teoria bytu- dział filozofii o byciu jako takim, o tym co istnieje. Zajmuje się analiza i opisem rzeczywistości jako całości. Usiłuje odkryć naturę rzeczywistości i odpowiedzieć na pytania: czy byt jest z owej natury jednorodnej, czy tez w rzeczywistości występuje mnogość niesprawdzalnych do niebie bytów, czy byt jest z ów natury materialny, czy duchowy, czy w bycie występuje uporządkowanie, czy panuje w nim chaos. Ontologia dopiero na gruncie marksizmu stała się dyscypliną nauki o wysokim stopniu uzasadnienia swych twierdzeń. Niekiedy ontologia bywa utożsamiana z filozoficzną refleksją nad problemami przyrodoznawstwa i innych nauk szczegółowych.
2. aksjologia - teoria wartości- rozumiana jako ogólna teoria wartości, zajmuje się analizą postaw i kryteriów wartościowania. Stanowi ogólną teorię wszelkich dóbr i wszystkiego, co cenne i godne pożądania. Aksjologia pojmowana jako szczegółowa teoria wartości, uprawiana w ramach poszczególnych dyscyplin. Zajmuje się wartościami określonego rodzaju: moralnymi, estetycznymi, poznawczymi, ekonomicznymi, religijnymi. W zakresie etyki normatywnej, ustala, co jest dobrem moralnym w zakresie estetyki - co jest pięknem. Początek aksjologii XIX-XX w. Do jej twórców zaliczmy” Hartmanna, Schillera, Mscrea, oraz polski filozof Znaniecki.
3. gnoseologia – teoria poznania – dział filozofii zajmujący się filozoficzną analizą osiągania wiedzy ludzkiej. Docieka nad istotą i strukturą poznania ludzkiego, bada jago źródła, wyodrębnia różne jego rodzaje i ocenia ich wartość naukową i praktyczną; określa granice poznawalności świata, analizuje różnorodne, historyczne, społeczne, psychologiczne i inne uwarunkowania działalności poznawczej oraz poszukuje naukowych metod uzasadnienia wiedzy. Analizuje poznawcza wartość wiedzy ludzkiej, istotę i kryterium prawdy. Gnoseologia wyróżnia podmiot, przedmiot, treść poznania bada ich wzajemne stosunki. Jako dział filozofii opiera się na naukach szczegółowych: psychologia, filozofia mózgu, cybernetyka, logika.

Pojęcie światopoglądu. Światopogląd a filozofia.

Światopogląd to względnie stały i niesprzeczny zespół sądów, opinii i przypuszczeń na temat świata; często idei wartościujących. Z niego wynikają wskazówki jak postępować. Jakże ważne jest więc jak widać, by dbać o idee, których filozofia jest jedną z głównych kuźni. Należy odpowiednio je dobierać i kształtować. Idee, bowiem za pośrednictwem języka rozprzestrzeniają się wśród ludzi i tworzą ich światopogląd. A to właśnie ze świata myśli powstaje świat ludzkich poczynań. Filozofia na pewno pozwala spojrzeć na problemy z różnych perspektyw. Stanowi fundamenty, na których odnowa można budować swój światopogląd, a poznając dokonania wcześniejszych filozofów ma się świadomość, jakie błędy zostały popełnione i jak można bronić się przed ewentualnymi zarzutami, na które napotkać możemy w przyszłości. Dzięki filozofii otrzymujemy świadomość możliwości różnorodnego oglądu rzeczywistości.

Poznawcze i praktyczne funkcje filozofii

Filozofia- to poszukiwanie wiedzy o teorii- myślenie teoretyczne, zapoczątkowane w Grecji i Atenach. W filozofii chodzi nie tylko o poznanie i interpretowanie świata, ale przedewszytskim o jego przekształcenie, doskonalenie dla dobra człowieka.

Funkcja poznawcza filozofii- człowiek dąży do całościowego ujęcia poznania, przedstawienia sobie otaczającej rzeczywistości i własnego miejsca w świecie, zajmuje się jago rozwojem, statusem, źródłem, zasadnością ludzkiego poznania.
Funkcja poznawcza wiąże się z maksymalnie szerokim zakresem uogólnień filozoficznych obejmujących całą rzeczywistość.
Funkcja zdawcza- bada otaczająca rzeczywistość jako całość a to prowadzi do uzupełnienia luk naukowej wiedzy o świecie.
Funkcja ideologiczna- uzasadnia i przedstawia interesy klas i grup społecznych.
Funkcja praktyczna- poznajemy potrzeby praktyczne, niezbędne do przeżycia i zaspokojenie potrzeb
Funkcja instytucjonalna- filozofia jest nauką i z niej żyją ludzie, ona kształtuje i kosztuje(muzea, akademie, uczelnie)
Filozofia bada i analizuje poglądy udowadnia, co najważniejsze i najbardziej wartościowe jest dla człowieka.
Funkcja poznawcza filozofii, bo uzyskujemy informacje o rzeczywistości, wiedzę o czymkolwiek, im więcej wiemy tym mniej pytamy. Jest to istotny element ludzkiego życia.

Filozofia a nauki szczegółowe

W starożytności termin filozofia, nauka, wiedza, miał właściwie jeden wspólny zakres znaczeniowy. Filozofia obejmowała całokształt poznania ludzkiego, była jedyną uniwersalną nauką. Jednakże z biegiem czasu w miarę gromadzenia się zasobów wiadomości poszczególne nauki poczęły się stopniowo odrywać od filozofii. Proces ten rwał bardzo długo. Niektóre nauki jak psychologia, czy logika usamodzielniły się dopiero na przełomie XIX i XX wieku. W efekcie tych przemian obok filozofii pojawiły się liczne nauki szczegółowe, wobec czego wyłoniło się zagadnienie stosunku między filozofią a innymi dyscyplinami naukowymi. Na przestrzeni dziejów były okresy gdy uważano, że filozofię można zlikwidować. Okazało się jednak, że bogatej problematyki ściśle filozoficznej nauki szczegółowe nie mogą podejmować ponieważ przekracza ona mniej lub bardziej wąskie ramy prowadzonych przez nie badań specjalistycznych. Żadna nauka szczegółowa nie jest w stanie dać ogólnej koncepcji świata, człowieka, czy jego poznania; żadna nie wskazuje ogólnej natury bytu; żadna nie odkrywa prawidłowości które rządzą wszelką rzeczywistością. Nauki szczegółowe zajmują się pewnymi wycinkami bądź fragmentami rzeczywistości, natomiast filozofia stara się uchwycić całą strukturę rzeczywistości. Wprawdzie filozofia interesuje się zagadnieniami matematycznymi, przyrodniczymi, społecznymi, czyni to jednak w zupełnie inny sposób niż fizyka, chemia, historia. Nie przeprowadza laboratoryjnych eksperymentów przyrodniczych, nie bada wykopalisk. Jej postępowanie nie dubluje tego co robią nauki szczegółowe. W ich obrębie filozof poszukuje elementów pomocnych w budowaniu bardziej ogólnego obrazu świata. Dzięki sprecyzowaniu wielu terminów przez filozofię takich np. jak: byt, świadomość, prawda, wartość, dobro, przyczyna, poznanie nauki szczegółowe mogą ich użyć w sposób właściwy. Żadna z nauk szczegółowych nie może być filozofią, żadna bowiem nie dostarcza wiedzy o świece w całości. Jednak bez wykorzystania treści nauk szczegółowych nie jest możliwa ogólna (filozoficzna) teoria jakościowo zróżnicowanego świata. Wartościowo poznawcza filozofia nie jest zatem możliwa poza naukami szczegółowymi i niezależnie od nich.

Struktura filozofii.

Filozofia dzieli się na 2 zasadnicze działy:
1. Ontologia (teoria bytu, metafizyka)
2. Teoria poznania (gnozeologia, epistemologia)
Inne dyscypliny filozoficzne to albo wyspecjalizowane części ontologii albo pomocnicze działy teorii poznania.
Z ontologią wiążą się:
- filozofia człowieka (antropologia) – człowiek jako byt (sens, cel życia ludzkiego, szczęście, cierpienie, śmierć)
- filozofia przyrody (kosmologia) – problem struktury i sposobu istnienia wszechświata (byt materialny)
- filozofia Boga (teodycea) – nauka o istnieniu i istocie Boga oraz jego stosunku do świata
- filozofia moralności (etyka) – interesuje się postępowaniem ludzkim, jego charakterystyką z punktu widzenia dobra i zła
- filozofia piękna (estetyka) – nauka o pięknie; piękno jako wytwór artystycznej działalności człowieka, przeżycia estetyczne
Z teorią poznania wiążą się:
- logika formalna – o poprawnym rozumowaniu; prawa i reguły tworzenia pojęć, sądów i rozumowania
- semantyka – o poprawnym wyrażaniu się
- metodologia – o poprawnym zastosowaniu metod nauki
- teoria nauk w ramach metodologii

Ontologia – jest to teoria bytu, szeroko rozumianej rzeczywistości. Ontologia stara się rozstrzygnąć czy istnieje jeden byt, czy więcej jego rozdziałów. Rozważa byt w aspektach czasowych i przestrzennych. Interesuje się strukturą rzeczywistości. Zajmuje się stosunkiem świadomości, psychiki do materii.
Teoria poznania – zajmuje się problemami poznania bytu, świat jest w pełni dla człowieka poznawalny. Stara się określić prawdę oraz podać jej kryterium.

Filozofia a religia.

Wiara i rozum są jak 2 skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy. Sam Bóg zaszczepił w ludzkim sercu pragnienie poznania prawdy, którego ostatecznym celem jest poznanie jego samego, aby człowiek – poznając go i miłując – mógł dotrzeć także do pełnej prawdy o sobie. Wystarczy zresztą przyjżeć się choćby pobieżnie dziejom starożytnym, aby dostrzec wyraźnie, jak w różnych częściach świata, gdzie rozwijały się różne kultury, ludzie równocześnie zaczynali stawiać sobie podstawowe pytania toważyszące całej ludzkiej egzystencji: kim jestem, skąd przychodzę i dokąd zmierzam, dlaczego istnieje zło, co czeka mnie po tym życiu. Pytania te są obecne w świętych pismach Izraela, znajdujemy je w Wedach, jak również w Awestach; spotykamy je w pismach Konfucjusza czy Lao-Tse, w przepowiadaniu Tirthankhary i Buddy; są obecne w poematach Homera czy w tragediach Eurypidesa i Sofoklesa, podobnie jak w pismach filozoficznych Platona i Arystotelesa. Wspólnym źródłem tych pytań jest potrzeba sensu, którą człowiek od początku bardzo mocno odczuwa w swoim sercu: od odpowiedzi na te pytania zależy bowiem jaki kierunek winien nadać własnemu życiu.

Podstawowe problemy filozofii (w ontologii, gnoseologii, antropologii, aksjologii)

A) Ontologia – pytanie czy świat powstał, czy wszystkie wizje podlegają prawom, bada najogólniejsze problemy rzeczywistości przyrodniczej i społecznej.
B) Gnoseologia – nauka o tym jak człowiek zdobywa wiedzę o świecie czy może poznać świat
C) Antropologia (antropos – człowiek) – filozoficzna nauka o człowieku, zajmująca się problematyką człowieka w różnych jej aspektach: etyczno-moralnym, estetycznym; ze względu na szeroki zakres badań, antropologia fizyczna wykazuje związki z wieloma innymi dyscyplinami nauk; jednocześnie każdy nurt filozofii zawiera w jakimś zakresie problematykę antropologii fizycznej; uwidacznia się to zwłaszcza w filozofii renesansowej i oświeceniowej oraz we wszelkich odmianach humanizmu. Antropologia fizyczna zajmuje się w szczególności zagadnieniami dotyczącymi miejsca i roli człowieka w rzeczywistości przyrodniczo społecznej, powołania człowieka, sensu jego istnienia i działania stosunku wytworów własnych działań, do innych ludzi, społeczeństwa i historii, pojęcia osobowości, natury ludzkiej, istoty człowieczeństwa. Punktem wyjścia rozważań antropologii fizycznej jest koncepcja istoty ludzkiej, określenie cech właściwych wyłącznie człowiekowi. Przykładem filozofii koncentrującej się na problemach antropologii jest egzystencjalizm.
D) Aksjologia – nauka o wartościach tzw. teoria wartości, czym są wartości np. dobro i zło, piękno i brzydota. W skład jej wchodzą: etyka – nauka o moralności, estetyka – o tym co jest piękne. Pyta czym jest wartość, jaki jest jej charakter, dociekaniem źródeł i mechanizmów jej powstawania; w aspekcie systematyzującym i postulatywnym – podstawami i kryteriami wartościowania, klasyfikacją wartości, budowaniem ich hierarchii i ustalaniem, co stanowi wartość najwyższą, ich statusem antycznym, relacjami z innymi bytami, sposobami ich poznawania i realizowania; w aspekcie socjologicznym i teoretyczno-kulturowym – badaniem społecznego funkcjonowania wartości w danej epoce historycznej, zbiorowości społecznej i kulturze.

Materializm filozoficzny- historyczny rozwój, rodzaje przedstawiciele.

Materializm – to stanowisko filozofii zakładającej pierwotność i samoistność pierwiastka materialnego oraz wtórność i niesamoistność pierwiastka duchowego. Wg materializmu jedynym samoistnym bytem jest materia, natomiast zjawiska duchowe zachodzą na podłożu substancji materialnej. W materialiźmie wyróżnia się wiele odmian, które w odmienny sposób ujmują świat materialny i wyjaśniają procesy zachodzące w rzeczywistości:
- pluralizm materialistyczny – uznaje wielość bytów materialnych. Jest on widoczny w Empedoklesowskim ujmowaniu rzeczywistości. Wg Empedoklesa istnieją 4 materialne zasady świata: ogień, woda, eter, ziemia, które mieszają się ze sobą w różnych proporcjach.
- materializm dialektyczny (Marks, Engels, kontynuował Lenin) – głosi że człowiek i społeczeństwo ludzkie także przynależą do przyrody, różnią się jednak zasadniczo od przyrody nieożywionej oraz przyrody ożywionej. Podlegają też swoistym prawom społecznym, badanym przez tzw. materializm historyczny
- materializm metafizyczny – ujmuje świat nie rozwojowo, nie dynamicznie, niehistorycznie. W materialiźmie metafizycznym wyróżniamy dwie odmiany: materializm mechanistyczny oraz materializm wulgarny. Materializm mechanistyczny ujmuje rzeczywistość jednopoziomowo i mechanistycznie tzn. redukuje wszystkie rodzaje materii i ruchu do materii mechanicznej i ruchu mechanicznego. Jest to tzw. redukcjonizm mechanistyczny, który nawet człowieka traktuje jako skomplikowany układ mechaniczny, różniący się np. od maszyny czy od kamienia jedynie stopniem złożoności i niczym więcej. Dominował w XVII i XVIII wieku i jego przedstawiciele to Holbach i Mettrie. Materializm wulgarny – nazywany tak właśnie z uwagi na utożsamienie myśli i świadomości z pewnym rodzajem materii – pojawił się w XIX wieku i jego przedstawiciele to Buchner i Vogt.
- materializm naiwny (Tales z Miletu, Anaksymenes, Heraklit)– nie dysponuje ogólnym pojęciem materii, to pojęcie zbliżone jest w swym znaczeniu do materiału.

Idealizm filozoficzny, jego rodzaje i przedstawiciele

Idealizm to stanowisko filozofii zakładające pierwotność i samoistność pierwiastka duchowego oraz wtórność i niesamoistność pierwiastka materialnego.
Rodzaje:
- idealizm obiektywny – zakłada że pierwotny był idealny, istnieje samodzielnie, niezależnie od świadomości ludzkiej, natomiast świat materialny jest wtórny i niesamoistny. Przedstawiciele – Platon, Św. Tomasz z Akwinu. W idealiźmie obiektywnym można wyróżnić spirytualizm który głosi że jedyną substancją świata jest substancja duchowa oraz idealizm dualistyczny zwany też dualizmem idealistycznym zgodnie z którym istnieją w prawdzie 2 substancje jednakże duch poprzedza istnienie materii i góruje nad materią.
- idealizm subiektywny – istnienie całej rzeczywistości sprowadza się do istnienia umysłu człowieka oraz wytworów świadomości ludzkiej. Wg twórcy tego kierunku – Berkleya- świat istnieje zależnie od świadomości podmiotu poznającego – istnieć to postrzegać i podlegać spostrzeżeniom. Idealizm subiektywny występuje w 2 postaciach jako immanentyzm (Fichtego i Husserl) który głosi że samodzielnie istnieją wyłącznie umysły ludzkie, świat natomiast jest ich subiektywnym wytworem, tak iż obiektywnie nie istnieje nic. Solipsyzm – istnieje tylko i wyłącznie aktualne, konstruujące rzeczywistość „JA”. Znaczy to że inni ludzie są także tworem subiektywnym umysłu jednostkowego. Istnieje zatem wyłącznie „ja sam”, natomiast pozostali ludzie – podobnie jak rzeczy – są jedynie zespołami moich doznań zmysłowych. Wg solipsyzmu „ja sam” jestem czymś na kształt Boga (tworzę rzeczywistość) oraz świata (poza mną nic nie istnieje).

Rozumienie materii w filozofii

Materia leży u podstaw uchwytnego zmysłami, cielesnego, fizycznego świata. Jońscy filozofowie przyrody zakładali że świat wyłonił się z pratworzywa i wciąż się z niego wyłania. W materii widzieli żywą, poruszającą nawet boską siłę. Tales utożsamił ją z wodą, Heraklit zaś z ogniem. Parmenides twierdził że materię można poznać tylko teoretycznie. Presokratycy przyjęli że podstawą kosmosu jest materia. Arystoteles stwierdził że materię można ujmować w odniesieniu do czegoś dla czego jest materią np. jest materią w aspekcie ontologicznym, jest ona tym co nie istniejące ale istniejące potencjonalnie, w aspekcie teoriopoznawczym tym co nie określane ale możliwe do określenia przez formy. Dzięki Galileuszowi materia przestaje być czymś przypadkowym, niemożliwym do określenia, ciało materialne jest dla niego produktem masy i ruchu. U Hobleesa i Deswritesa materia staje się synonimem rozciągłości w przestrzeni. Kant twierdzi że materia jest czymś danym niezależnie od myślącej Ja.
W filozofii przyrody materia nie stanowi ani przedmiotu mechaniki ani wyłącznie bodźca pobudzającego myślące Ja. Materię pojmują jako żywotną jakość. Helg – materia to ustopniowana sekwencja siły ciążenia, światła i życia. Jest określona przez ducha i tylko wtedy posiada prawdę i obiektywność. Engels – materia to obiektywność tego co materialne wobec jego idealnych ujęć. Lenir – materia jest własnością bycia obiektywnego, realnością istnienia na zewnątrz świadomości. Mach – materia to pomocnicze źródło przyrodoznawstwa. Blah – materia traktowana jako substytut historii jako materialną podbudowę dziejów ludzkości, nie została jeszcze przezwyciężona ani w filozofii ani w przyrodoznawstwie.

Miejsce człowieka w przyrodzie: swoistość człowieka jako bytu

W historii rozważań antropologicznych pojawiło się ujęcie człowieka wolne od założeń religijnych, traktujące go jako pewne zjawisko które można opisać i zrozumieć na podstawie znajomości ogólnej budowy i funkcjonowania przyrody. Tę koncepcję znajdujemy już w starożytności u zwolenników atomizmu u Demokryta i Epikura. Twierdzili że człowiek zbudowany jest z atomów tak jak wszystko co istnieje. Przekonanie to dotyczyło nie tylko organizmu cielesnego ale i duszy (składa się z atomów ognia i powietrza które krążą po całym ciele dając zjawiska życiowe i psychiczne). Życie trwa dopóki nie nastąpi rozpad owej materialnej całości. Człowiek jest istotą skończoną, z chwilą śmierci kończy wszystko. Zadaniem człowieka jest nadanie sensu swemu życiu, osiągnięcie zadowolenia, szczęścia. Holbach uważał że we wszystkich zjawiskach życia człowieka – od narodzin aż do śmierci – widzimy tylko następstwo koniecznych przyczyn i skutków zgodnych z prawami wspólnymi wszystkim bytom przyrody. Ostatecznie należy odwołać się do takich faktów jak siła bezwładności, ciążenia, przyciągania, odpychania. Zbiegiem czasu zaczęto odchodzić od mechanistycznego pojmowania życia i jego przejawów. Ale pogląd że czynniki biologiczne związabne z organizmem człowieka odgrywają rolę znajdował zwolenników Freuda. Wyrosła jego koncepcja z psychicznych i psychologicznych obserwacji.

Człowiek jako przedmiot wyjaśnień filozoficznych: podstawowe aspekty filozoficznej analizy bytu ludzkiego.

Jeden z działów filozofii mówi o człowieku i jego stosunkach z innymi ludźmi. Podstawowe aspekty rozważań filozoficznych, jeśli chodzi o byt ludzki:
- na czym polega stosunek człowieka do przyrody i otaczającego świata. Czym się różni od stosunku zwierząt do przyrody. Czym różni się człowiek od innych istot żywych.
- w jakich płaszczyznach człowiek współpracuje z innymi ludźmi i która z tych płaszczyzn współpracy jest najważniejsza dla życia ludzkiego i rozwoju społecznego (w dziedzinie kultury duchowej, polityki czy ekonomiki)
- jaki jest kierunek przemian społecznych i co jest motorem tych przemian
- w jaki sposób powstaje kultura duchowa człowieka i jaką funkcję społeczną pełnią systemy materialne

Problem psychofizyczny i jego rozwiązania

Ludzie myślą i mają świadomość swojego myślenia. Człowiek przetwarza informacje, ale też ma świadomość tego. Inne jest doświadczenie cielesności (daje się zmierzyć, zwarzyć) a inne doświadczenie duchowości – mentalność (jest czymś co przeżywamy, nie da się fizycznie rejestrować). Trwały i trwają spory w badaniach nad związkiem duszy i ciała (filozofia idealistyczna i materialistyczna). Problem duszy to problem bytu niematerialnego, sprawiającego, że to wszystko funkcjonuje. Problem psychofizyczny sformułował Kartezjusz – stosunek tego co cielesne do tego co nie cielesne. Wyróżnił w człowieku sferę materialną (zajmuje miejsce w przestrzeni), sferę niematerialną (to co myśli). Jak możliwe jest współistnienie w człowieku ciała i świadomości. Stanowisko mówiące o tym, że jedno oddziaływuje na drugie to, interakcjonalizm. Kartezjusz mówił, że ten związek nie istnieje. Mówi że ciało i dusza stykają się ale nie wpływają na siebie. Należy wskazać warunki w których zjawiska psychiczne występują aby odpowiedzieć na pytanie o stosunek zjawisk psychicznych do przedmiotów materialnych. Odpowiedź jest taka, że zjawiska psychiczne występują zawsze w żywych organizmach. Z tego faktu zrodził się problem dotyczący stosunku materii do psychiki w żywym organiźmie.