Starożytność - daty

MEZOPOTAMIA
Sumerowie
4000-XXVI – państwo Sumerów
XXV – najazd Akkadów na Sumerów
XX – najazd Amorytów na Akkadów

Babilon
1728-1686 – rządy Hammurabiego
XVI – upadek Babilonu

Asyria
1748-1716 – Samshi-Adad Wlk.Państwo Asyryjskie
667 – Asurbanipal podbija Egipt
648 – Asurbanipal podbija Babilonię
612 – pokonanie Asyrii; zniszczenie Niniwy przez Medów
598 – Nabuchodonozor wkroczył do Jerozolimy

Persja
559 – Cyrus Wielki w Persji
539 – Cyrus Babilonie
525 – Kamdyzes zajął Egipt
522-486 – Dariusz I
VII-VI - Zoroaster

EGIPT
4000 - hieroglify
2850-2150 Stare Państwo
2850 – zjednoczenie państwa przez Menesa
2150-2050 I Okres Przejściowy
2050-1780 Średnie Państwo
XVIII – najazd Hetytów
1780-1550 II Okres Przejściowy
1550-1075 Nowe Państwo
XIV – Amen-Chotep IV
1286/5 – bitwa hetycko-egipska pod Kadeszem
1075-332 Okres Późny

INDIE
5000 – Mohendżodara i Harappa
1700-1500 – najazd Ariów
1950r – zniesienie systemu kastowego
VI-V w. Budda

CHINY
5000 – osadnictwo
221-210 – Szy-Chuang-Ti
213 – zniszczenie pism myślicieli chińskich
VI-V – Konfucjusz i Lao-Tsy

IZRAEL
1220 – Żydzi w Kanaanie
1000 – powstanie Izraela Saul
1030-975 – król Dawid
985-935 – król Salomon
598 – najazd Nabuchodonozora
586 – II najazd dochodzi do Judei
66-70ne – wielkie powstanie żydowskie

FENICJA
3000 – ludność semicka
1000 – kolonizacja fenicka
814 – założenie Kartaginy

KULTURA MINOJSKA I MYKEŃSKA
6100 – zabytki z neolitu
2100-1750 – ogromne kompleksy pałacowe: Knossos i Faistos
1700 – jakaś klęska żywiołowa
1700-1500 – rozkwit kultury
1500 – wybuch wulkanu na Terze; częściowe zniszczeni Krety
1450 – najazd Achajów
1250 – najazd Dorów
1200 – ludy morskie

GRECJA WŁAŚCIWA
1200-800 – okres anarchiczny
800-600 – Wielka Kolonizacja
776 – pierwsze Olimpioniki

Ateny
X-VIII – oligarchia w Atenach
VIII – problemy społeczne w Atenach
621 – eponimos Drako
594 – eponimos Solon
561-527 – tyran Pizystrat
527-510 – tyrani Hippiarz i Hipparch
508/9 – eponimos Klejstenes
V – wojny grecko-perskie
500 – powstanie zbrojne Miletu
494 – upadek powstania Miletu
493 – eponimos Temistokles
490 – Datys i Artaferens wyprawa na Ateny
490 – sukces Ateńczyków pod Maratonem (Miltiades)
ok. 485 – odkrycie złóż srebra w górach Laurion
482/1 – budowa floty Temistoklesa
481 – Związek Panhelleński
480 – najazd Kserksesa na Grecję
480 – klęska Sparty pod Termopilami
480 – sukces Aten pod Salaminą
479 – sukces Grecji pod Platejami
479 – sukces Przyl. Mykale
479/8 – Związek Delijski; Zw.Morski
454 – skarbiec związku do Aten
471 – ostracyjny wyrok na Temistoklesa
461 – reformy Peryklesa i Efialtesa
451 – określenie obywateli Aten
480-431 – Pentahontea
449 – pokój Kaliasza z Persami
444-429 – Perykles strategiem (do śmierci)
431-404 – wojna peloponeska
431-421 – pierwszy etap wojny peloponeskiej
421 – pokój Sparta oddaje to, co zagrabiła
421-415 – drugi etap wojny
415 – wyprawa Alkibiadesa na Syrakuzy (Ateny)
415-413 – wyprawa na Syrakuzy
413-404 – trzeci etap wojny
411-410 – oligarchia w Atenach
405 – klęska morska Aten pod Hellespontem pomoc Artakserksesa dla Sparty;
401 – walka dla Cyrusa Młodszego; bitwa pod Babilonem – ABANAZA
322 – koniec demokracji w Atenach

MACEDONIA
338 – bitwa pod Cheroneą z Atenami
– filipiki Demostenesa (Isokrates przeciwnikiem Demostenesa)
337 – Filip zakłada Zw.Koryncki
336 – Aleksander Królem
335 – bunt Teb
334 – wyprawa Aleksandra na Persję
– sukces pod Granikiem
333 – sukces pod Issos
332 – założenie Aleksandrii w Egipcie
331 – sukces pod Gaugamelą
329 – podbój stolic perskich
327 – podboje w Iranie
325 – podboje do Indusu (Baktra)
324 – powrót do Babilonu
323 – śmierć Aleksandra

323-280 – wojny koalicyjne
280-220 – wojny epigonów (synów diadochów)
III – rozwój gospodarczy państw diadochów

RZYM
1200-800 – funkcjonują Italikowie
1000 – najazd Etrusków
753 – legendarne założenie Rzymu
600 – Etruskowie podbijają Pad
753-509 – panowanie Etrusków
509-27pne – republika rzymska
494 – powstaje funkcja trybuna ludowego
451-449 – spisanie praw XII tablic
390 – klęska Rzymu pod Alią z Galami
367 – plebs może ubiegać się o konsulat
340-338 – Związek Latyński
285 – wojna z Tarntem
280 – zwycięstwo Pyrrusa pod Herakleją
279 – zwycięstwo Pyrrusa pod Ausculum
275 – zwycięstwo Pyrrusa pod Malewentum
272 – upada Tarent; Rzym ma całą Italię
264-241 – I wojna punicka
256 – Ekmonos – sukces Rzymu
238 – Rzym przejmuje Sardynię i Korsykę
218-201 – II wojna punicka
218 – Hannibal w Italii
217 – H: sukces nad Jez. Trazymeńskim
216 – H: sukces pod Kannami
205 – Publiusz Korneliusz Scypio konsulem
204 – przerzucenie wojsk rzymskich do Kartaginy
202 – H: klęska pod Zammą
190 – pierwsze pokonanie Syrii
150 – Kartagina wypowiada wojnę Numidii
149-146 – III wojna punicka
148 – podbicie Macedonii
146 – pobicie Grecji
125 – podbój Galii Zaalpejskiej
118 – podbój Galii Narbońskiej
111 – walka z Numidią
106 – klęska Jugurty w walce z Numidią
104-101 – wojna z Cymbrami i Teutonami
66 – GP: zdobywa Pont
63 – GP: Judea i Syria terenami Rzymu
58 – JC: walki z Germanami
52 – JC klęska: Gergovia
52 – JC sukces: Alezja
51 – JC: opanowanie Galii
47 – bitwa pod Zelą z synem Mitrydesa „veni, vidi, vici”
46 – JC sukces w wojnie z Numidią; król Jube; Numidia prowincją
30 – OA: podbój Egiptu
9 – OA klęska: Las Teutogurski
60 ne – podbicie Syrii

133-70 – kryzys republiki
70-30 – upadek republiki
133 – Tyberiusz Grakchus
123 – Gajusz Grakchus
100 – Publiusz Scewola – „Ius civile”
90-88 – reforma armii Gajusza Mariusza
88-86 – rywalizacja Sulli z Mariuszem
88 – walka z Mitrydesem
83 – Sulla w Rzymie
82 – Sulla dożywotnim dyktatorem
79 – Sulla rezygnuje ze stanowiska
73-71 – powstanie Spartakusa
71 – bitwa z Markiem Krassusem pod Brundyzjum
60 – I triumwirat: JC, GP, MK
59 – JC konsulem
58-53 – JC namiestnikiem Galii
55 – odnowienie triumwiratu
54 – Krassus ginie w Syrii
49 – wojna JC z GP
48 – sukces JC pod Farsalos
45 – JC w Egipcie
44 – JC dożywotnim dyktatorem
15.03 44 – zamach na JC
43 – II triumwirat: OA, Mantoniusz, Marek Lepidus
42 – bitwa pod Filippi
31 – bitwa pod Akcjum
30 – Egipt prowincją Rzymu
29 – OA cenzorem
28 – nowa lista senatorów
27 – OA prokonsulem, cezarem, imperatorem, princepsem
27 – pryncypat
14 ne – OA umiera
14-37 – Tyberiusz; dynastia julijsko-klaudyjska
37-41 – Kaligula cesarzem
41-54 – Klaudiusz cesarzem
43 – podbicie Brytanii
46 – podbicie Tracji
54-68 – Neron cesarzem
64 – pożar Rzymu
68 – bunt wojsk w Hiszpanii
68 – bunt w Judei i Rzymie
69 – 4 cesarzy

90/89 – mieszkańcy Italii to obywatele Rzymu
212 – obywatelstwo na wszystkich mieszkańców Imperium; Kalikala
284-305 – Dioklecjan cesarzem; dominat
303/4 – edykty antychrześcijańskie
286 –TETRARCHIA; drugi cesarz Maksymias
305 – abdykacja cesarzy
312 – Konstanty i Licyniusz cesarzami po wojnach domowych
313 – edykt mediolański zrównanie chrześcijan w prawach
314 - morderstwo Licyniusza
324-337 – Konstantyn Wielki na tronie; cezaropapizm
325 – sobór w Nicei
330 – stolica w Bizancjum
337 – 3 synów do władzy
Konstancjusz (dostał władzę)
Konstanty
Konstant
361-363 – rządzi Juliusz Apostata
332 – przywiązanie kolona do ziemi
355 – Frankowie w Galii
375 – Wielka Wędrówka Ludów
376 – Wizygoci przekraczają limes na Renie
378 – bunt Wizygotów- sukces Rzymu pod Adrianopolem
380/1 – edykt Teodozjusz Wlk; chrześcijaństwo religią państwową
382/3 – sobór w Konstantynopolu; religia państwowa
393 – zakaz odbywania igrzysk w Grecji
395 – podział Rzymu na 2 części przez Teodozjusza Wielkiego
435 – edykt – kara śmierci dla niechrześcijan
406 – przerwanie limes na Renie
410 – Alaryk (Wizygoci) atakuje Rzym
411 – Wizygoci w Akwitanii
429 – Genzelyk Wandalski przekracza Gibraltar
434 – państwo Wandalów w Kartaginie
435 – oficjalne uznanie państwa Wandalów
450 – ‘bicz boży’ Atylla
451 – Atylla przekracza Ren
451 – Pola Katalaunijskie sukces Aecjusza nad Hunami
453 – Atylla umiera w noc poślubną
455 – zniszczenie Rzymu przez Wandali
455-475 – 9 cesarzy
475 – Orestes przejmuje insygnia koronne
476 – bunt w Rzymie pod wodzą Odoakera
476 – insygnia Rzymu do Konstantynopola
493 – Odoaker namiestnikiem Italii