Formy opodatkowania

Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z podatkami. W zależności od wybranej formy opodatkowania dolegliwości podatkowe mogą być mniejsze lub większe, jednak zawsze występują. Należy wiedzieć, że tylko przy niektórych rodzajach działalności możliwy jest wybór rodzaju opodatkowania ( i związanej z tym metody prowadzenia rachunkowości ). W większości przypadków forma opodatkowania przypisana jest albo do formy prowadzenia działalności albo do jej rodzaju. Planujący rozpoczęcie działalności gospodarczej ma do wyboru następujące formy opodatkowania (determinujące rodzaj prowadzonych ewidencji księgowych):
- karta podatkowa (brak wydzielonej ewidencji podatkowej)

- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (ewidencja przychodów )

- opodatkowanie na zasadach ogólnych (podatkowa księga przychodów i rozchodów)

- opodatkowanie na zasadach ogólnych (księgowość tzw. pełna prowadzona wg ustawy o rachunkowości)

- podatek od osób prawnych (pełna księgowość j.w.)

Przed rozpoczęciem działalności należy zapoznać się z podstawowymi uregulowaniami prawnymi dotyczącymi samego prowadzenia przedsiębiorstwa i oczywiście podatków.

FORMY OPODATKOWANIA :
Mamy możliwość wyboru rodzaju działalności gospodarczej.
Obowiązujące przepisy podatkowe dzielą podatników na określone kategorie podatkowe, w zależności od wysokości osiąganych dochodów lub formy prowadzenia działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcy mogą w związku z tym rozliczać się z fiskusem:
- ryczałtowo,
- w formie karty podatkowej lub
- podatkowej księgi przychodów i rozchodów (albo księgi handlowej).
Planując działalność trzeba zwrócić uwagę na rozmiar planowanej działalności i rozważyć źródła kapitału mającego finansować działalność w pierwszej jej fazie, która z reguły jest kosztowna a mało dochodowa. Warto pamiętać, że niektóre z form prowadzenia działalności są bardziej kosztowne w jej trakcie, choć mogą się wydawać atrakcyjniejsze podatkowo. Koszty rejestracyjne również są nie bez znaczenia. Należy uwzględnić również łatwość i możliwość późniejszych przekształceń, sposób dysponowania środkami z prowadzonej działalności, rodzaj prowadzonej księgowości. Wybór niesie ze sobą szereg konsekwencji, z których zdajemy sobie sprawę często po po czasie.
Poniżej znajdują się skrótowe charakterystyki form prowadzenia działalności z uwzględnieniem przypisanych do nich form opodatkowania, które z kolei determinują rodzaj prowadzonych ewidencji księgowych. Mam nadzieję, że zamieszczone tu informacje pomogą w wyborze pożądanej formy tak i działalności jak i opodatkowania.

1.) KARTA PODATKOWA
Ta forma opodatkowania obejmuje osoby fizyczne prowadzące działalność indywidualnie lub w formie spółki cywilnej, Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, o których mowa w odrębnych przepisach, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę. Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik składa właściwemu urzędowi skarbowemu w deklaracji według ustalonego wzoru, w terminie do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok podatkowy, od którego ma być zastosowana karta, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w ciągu roku podatkowego - przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do końca każdego roku podatkowego objętego opodatkowaniem w formie karty podatkowej podatnik nie zgłosił likwidacji działalności, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie.
Karta podatkowa to korzystna forma dla podatnika, jednak obwarowana wieloma zastrzeżeniami dotyczącymi zatrudnienia i rodzaju wykonywanej działalności. Podatnik może w terminie do końca roku podatkowego zrzec się zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej, poczynając od roku następnego. Stawki karty podatkowej określone są w załączniku do ustawy i ulegają podwyższeniu lub obniżeniu na zasadach określonych w ustawie.
Należy pamiętać, iż podatnik rozliczający się w formie karty nie może korzystać ze wspólnego z małżonkiem opodatkowania ani nie może dokonywać żadnych odliczeń od podatku.
Podatnik korzystający z karty obowiązany jest prowadzić ewidencję pracowników, poświadczoną przez urząd skarbowy. Ze względu na wskazane ograniczenia, opodatkowanie w formie karty podatkowej
sprawdza się z reguły w małych firmach, najczęściej jednoosobowych, nie zatrudniających pracowników i osiągających niewielkie dochody.
Ponieważ rozliczenie podatku w tej formie jest proste, przedsiębiorcy nie muszą korzystać z usług księgowych; są także zwolnieni z obowiązku przeprowadzania rozliczeń za pomocą kas rejestrujących. Nie mają też obowiązku posiadania rachunków bankowych i mogą rozliczać się w formie gotówkowej.

2.) RYCZAŁT OD PRZYCHODÓW EWIDENCJONOWANYCH
Ta formą opodatkowania obejmuje osoby fizyczne prowadzące działalność indywidualnie lub w formie spółki cywilnej uzyskujące przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz osoby określone w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 20.11.1998 o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Rozliczanie dochodów w formie ryczałtu obejmuje przedsiębiorców, którzy:
- osiągnęli przychód (w roku poprzednim) nie wyższy niż 499.460 zł; jeśli chodzi o spółki, to są one ryczałtowcami, gdy łącznie dla wszystkich wspólników ich przychód nie przekroczył wskazanej kwoty;
- rozpoczynają działalność w roku bieżącym i nie korzystają z karty podatkowej, nieistotna jest przy tym przewidywana wysokość uzyskanego przychodu;
- byli opodatkowani w roku poprzednim według karty podatkowej, lub w części według karty, a w części według zasad ogólnych (księga przychodów i rozchodów) - jeśli przy tym łączny przychód za cały rok nie przekroczył kwoty 499.460 zł;
- dostali od urzędu skarbowego odmowę na opodatkowanie w formie karty podatkowej;
- zrzekli się opodatkowania w formie karty podatkowej po otrzymaniu decyzji o wysokości stawki na dany rok - muszą to uczynić w terminie 14 dni od doręczenia im decyzji w tej sprawie.
Wskazany limit przychodów w wysokości 499.460 zł jest liczony od przychodu przedsiębiorcy - jeśli zatem jest on właścicielem kilku firm jednoosobowych, to liczy się łącznie wszystkie przychody tych firm. W przypadku, gdy przedsiębiorca jest współwłaścicielem spółek cywilnych - przychód liczy się odrębnie dla obrotu każdej ze spółek, bez względu na to, jaki łączny przychód przypada na przedsiębiorcę.
Ryczałt obejmuje także m.in. niektóre przychody rolników oraz osób fizycznych prowadzących działalność hotelarską, ale tylko do 12 pokoi.

Opodatkowani na zasadach ryczałtowych nie prowadzą książki przychodów i rozchodów, a jedynie ewidencję przychodów, w g. wzoru określonego przez Ministra Finansów. W związku z tym, że objęci tym podatkiem nie uwzględniają kosztów uzyskania przychodu i opłacają podatek w formach uproszczonych - mają do spełnienia znacznie mniej wymogów dotyczących rachunkowości podatkowej. Muszą jednak prowadzić ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Stawki ryczałtu są określone są dokładnie w zależności od rodzaju przychodów w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 20.11.1998 o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne i wynoszą odpowiednio 8,5%, 5,5% oraz 3%.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest bardzo dobrym rozwiązaniem dla rozpoczynających działalność. Są oni w stanie dokładnie określić wielkość płaconego podatku w poszczególnych miesiącach, wiedząc, na jakie przychody mogą liczyć. Należy pamiętać, że w tej formie opodatkowania nie jest możliwe odliczenie poniesionych kosztów. Tak więc możliwe są przypadki, kiedy poniesiemy straty, wynikające z faktu poniesienia wysokich wydatków finansowanych z osiągniętych przychodów.
Ryczałtu można się zrzec. Zrzeczenie może być dokonane nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w ciągu roku. Zrzeczenia podatnik dokonuje przez złożenie urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika pisemnego oświadczenia. W wypadku prowadzenia działalności w formie spółki, wszyscy wspólnicy składają wspólne oświadczenie urzędom skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania każdego ze wspólników.
Minister finansów corocznie ogłasza kwotę przychodu osiągniętego z działalności w roku poprzednim, której przekroczenie powoduje utrate prawa do opodatkowania w formie zryczałtowanej.
Z tej formy opodatkowania nie mogą korzystać:
— osoby opłacających podatek w formie karty podatkowej
— osoby korzystające, na podstawie odrębnych przepisów, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego,
— osoby osiągające w całości lub w części przychody z tytułu:
— prowadzenia aptek,
— działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenia lombardów),
— działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
— wykonywania wolnych zawodów,
— świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy, z zastrzeżeniem ust. 4,
— osoby wytwarzające wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów,
— osoby podejmujące wykonywanie działalności w roku podatkowym:
— po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie na działalność prowadzoną na imię obojga małżonków, w tym także w formie spółki
z małżonkiem,
— po zmianie działalności wykonywanej na imię obojga małżonków, w tym także w formie spółki z małżonkiem, na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
— po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka
— jeżeli małżonek lub małżonkowie, na imię których prowadzona była działalność przed zmianą, opłacali z tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach,
— osoby rozpoczynające działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.
Jeżeli jednak osoby wymieniono powyżej w pkt 6 nie zamierzają wykonywać działalności na rzecz byłych lub obecnych pracodawców, mogą do dnia rozpoczęcia działalności zawiadomić urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika o korzystaniu z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W przypadku gdy podatnik lub spółka dokona sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub uzyska przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, traci prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
3.) PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW KPiR
Osoby prowadzące działalność gospodarczą, nie opodatkowane w formach zryczałtowanych i nie prowadzące ( ze względu na rozmiar działalności ) księgowości pełnej, opodatkowane są na zasadach ogólnych, a wszelkie zdarzenia dokumentują w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Osoby takie mają również obowiązek składania deklaracji podatkowych na zasadach określonych w ustawie. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 grudnia 2000 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
oraz Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 października 2001 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Rozporządzenie zawiera wzór KPiR, precyzuje zasady ujmowania poszczególnych rodzajów zdarzeń gospodarczych, oraz wyjaśnia podatnikowi co i gdzie ma zapisać. Dla prawidłowego prowadzenia dokumentów księgowych konieczna jest również znajomość ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a w szczególności z jej rozdziałem dotyczącym kosztów uzyskania przychodów i amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Opodatkowanie w formie KPiR ma swoje plusy i minusy.
Do tych pierwszych zaliczyć można konieczność gromadzenia wszystkich dokumentów księgowych, opisywania ich i sprawdzania poprawności formalnej. Musimy też na bieżąco kontrolować poprawność wszystkich zapisów - nieprawidłowo prowadzona KPiR grozi uznaniem jej przez organy kontrolujące za prowadzoną w sposób nierzetelny i / lub wadliwy - co powoduje przykre sankcje. Jesteśmy zobowiązani do dokumentowania praktycznie wszystkich wydatków rachunkami - inaczej nie zostaną zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Może się też zdarzyć, że wystawimy fakturę sprzedaży i zarachujemy ją w KPiR ( musimy to robić na bieżąco - nie możemy tego odkładać) - a kontrahent nam nie zapłaci - podatek od kwoty zarachowanej trzeba i tak zapłacić. Zalety to możliwość zaliczenia w koszta wszelkich wydatków, których związek z uzyskiwanymi przychodami jesteśmy w stanie udowodnić (za wyjątkiem wydatków na nabycie i wytworzenie środków trwałych oraz innych, wymienionych w ustawie). Mogą to być przeróżne zakupy np. materiałów biurowych, przejazdów w celach służbowych. Podatek zapłacimy od faktycznego dochodu. Tu uprzywilejowane są osoby wykonujące
wolny zawód nie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej - one za przychód uznają kwoty faktycznie otrzymane. Z drugiej strony - jeśli dostaniemy od kogoś fakturę kosztową z przedłużonym terminem płatności - możemy ją zaliczyć w koszta przed jej uregulowaniem.
Jeśli rozpoczynasz działalność i będziesz opodatkowany w formie KPiR, możesz rozważyć zlecenie rachunkowości do biura rachunkowego. Osoby prowadzące biura mają odpowiednie kwalifikacje. Będą na pewno pomocne, szczególnie na początku.

4.) ZASADY OGÓLNE - PEŁNA KSIĘGOWOŚĆ
Jeśli prowadząc działalność osiągniesz w roku podatkowym przychód z działalności przekraczający 800.000 EURO, to od następnego roku będziesz musiał prowadzić księgi handlowe , zgodnie z ustawą o rachunkowości.
Księgi handlowe muszą również prowadzić osobowe spółki kapitałowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna).
Prowadzenie ksiąg handlowych jest bardzo skomplikowane dlatego w tym przypadku stanowczo polecam skorzystanie z usług biura rachunkowego. Na początek proponuję przestudiowanie Ustawy z dnia 29 września 1994r. o rachunkowości , która w sposób dosyć precyzyjny wyjaśnia w jaki sposób należy prowadzić księgi. Załączniki umieszczone na końcu ustawy pozwolą na sporządzenie wszelkiego rodzaju bilansów finansowych.