Porównaj sposób sprawowania władzy przez Juliusza Cezara, Oktawiana oraz Dioklecjana

Postać Gajusza Juliusza Cezara to jedna z najbardziej znaczących osobowości w historii ludzkości.
W połowie I wieku p.n.e. po władze sięgnął właśnie Gajusz Juliusz Cezar (Caius Lulius Caesar). Miał on duże zasługi dla Rzymian, gdyż po walkach z ludami celtyckimi przyłączył Galię i rozszerzył granice imperium aż po Morze Północne. Juliusz Cezar był jednym z najwybitniejszych wodzów rzymskich i mężem stanu. Przez wiele lat piastował ważne stanowiska państwowe. Wykazał się wówczas jako administrator i dowódca wojskowy. Senat rzymski, obawiający się Cezara,,, zabronił powracającym z Galii wojskom pod jego dowództwem przekroczenia rzeki Rubikon, stanowiącej północną granicę Italii. Cezar pomimo zakazu, na czele 13 legionów, przeprawił się przez rzekę i wkroczył do kraju, rozpoczynając wojnę domową. Prowadził walki z wojskami Pompejusza, wybranego przez senat rzymski na stanowisko konsula . Do decydującej wygranej przez wojska Cezara bitwy obu armii doszło pod miastem Farsalos. W 48 roku p.n.e. zwycięstwo nie zakończyło jednak wojny. Zwolennicy Pompejusza, ponieśli ostateczną klęskę dopiero w 45 roku p.n.e. w bitwie pod Munda (Hiszpania).
Cezar przyjął tytuł dożywotniego dyktatora (co było sprzeczne z tradycją) i objął rządy w Rzymie. Za swego panowania osadził na tronie egipskim Kleopatrę , zwyciężył Farnakesa, króla Pontu, zajął także Brytanię. Zapoczątkował reformy państwa i wojska. Zginął zamordowany w wyniku spisku, z rąk Kasiusza i Brutusa.
Z pewnością Cezar był uzurpatorem. Osiągnął swą pozycję dzięki armii i to ona była główną podporą jego urzędów. Skupił w swoich rękach nieograniczoną władzę, do której dążył przez całe życie nie przebierając w środkach.
Chcąc ją utrzymać szukał oparcia wśród różnych grup ludności poprzez rozszerzanie kręgu rządzących. Chcąc zdobyć poparcie ogółu bogatych mieszkańców imperium rzymskiego, Cezar chciał nadać tej warstwie większe znaczenie polityczne wprowadzając wielu jej reprezentantów do senatu.
W celu uzyskania poparcia prowincji wprowadził szereg reform, przyznających prowincjom większe prawa. Najważniejszą reformą było wprowadzenie ustawy o ździerstwach oraz rozpoczęcie pobierania podatków bezpośrednio przez państwo, co ograniczyło znacznie wyzysk prowincji. Nadal wielkie ciężary ponosiła ludność wiejska, ale znacznie poprawiło się położenie arystokracji prowincjonalnej, na której poparcie liczył Cezar.

Oktawian August (Caius Octavius po adopcji Caius Iulius Caesar Octavianus). Urodził się w Rzymie 23 września 63 roku p.n.e. Był synem Gajusza Oktawiusza i Atii Starszej (Atia Maior), wnukiem siostry Juliusza Cezara i jego adoptowanym przez testament synem. Po zamordowaniu Cezara w 44 roku p.n.e. walczył z Markiem Antoniuszem. Po zwycięstwie zawarł z nim i z Lepidusem drugi triumwirat. Pokonał zabójców Cezara pod Filippi w roku 42 p.n.e.. W 35 r. p.n.e. podbił tereny Panonii. W latach 32-31 p.n.e. toczył wojnę domową z Markiem Antoniuszem. Po zwycięstwie, które odniósł dla niego Marek Agrypa pod Akcjum stał się jedynym władcą imperium. 16 stycznia 27 roku p.n.e., senat rzymski, po raz pierwszy w historii, przyznał mu na wniosek Plankusa tytuł Augustusa. W ten sposób Oktawian stał się pierwszym cesarzem rzymskim, jakkolwiek przy zachowaniu wszelkich pozorów ciągłości ustroju republikańskiego (np. sprawował wielokrotnie urząd konsula. Używał oficjalnej tytulatury: Imperator Caesar Divi filius Augustus. Przyjął tytuł princepsa, wprowadzony przez niego ustrój nazywamy pryncypatem.


Reformy Oktawiana Augusta:
· usunął Zgromadzenie Ludowe,
· ograniczył władzę senatu,
· pozostawił tylko niektóre urzędy (w tym np. konsula),
· uznał się za najwyższego kapłana (kult boski władców Imperium),
· wprowadził ścisłą kontrolę na namiestnikami prowincji,
· zreformował wojsko (służba od 16 do 24 roku życia, po zakończeniu służby duży przydział ziemi; wojsko liczylo 300tys. żołnierzy).
Powiększył państwo o nowe prowincje: Egipt, Panonię i Dalmację-Illyricum. Nie miał męskiego potomka. Na następcę wybrał Tyberiusza - syna swojej trzeciej żony - Liwii, którego adoptował.Po jego panowaniu zapanował przez dwa wieki Pax Romana, pokój rzymski.
Gruntowną reformę państwa przeprowadził w 293 roku Dioklecjan (284-305) ,dążąc do odciążenia administracji przez jej decentralizację. Dioklecjan i wyniesiony do godności współcesarza Maksymian (286) mianowali Galeriusza i Konstancjusza Chlorusa swymi następcami (Caesares). Tym samym powstał system tetrarchii. Dioklecjan otrzymał Wschód ze stolicą w Nikomedii, Maksymian Italię i Afrykę (stolica w Mediolanie), Konstancjusz Hiszpanię, Galię i Brytanię (stolica w Trewirze i Yorku), a Galeriusz Ilirię, Macedonię i Grecję (Sirmium). Po 20 latach cesarze (Augusti) mieli przekazać władzę swym następcom (Caesares), którzy z kolei ustanowiliby swoich współrządców (Apparitores). W 305 r., zgodnie z tą zasadą, nastąpiła abdykacja Dioklecjana i Maksymiana.
W 297 r. nastąpił podział imperium na 12 okręgów administracyjnych (diecezje) pod zarządem wikariuszy i na 101 prowincji. Państwo przekształciło się w monarchię absolutną. Ustrój ten nazywany jest dominatem (od słowa dominus – pan). Cesarz - bóg występował w stroju królewskim i w koronie. Obywatele stali się jego poddanymi (subiecti), którymi mógł on dysponować. Chłopi zostali przywiązani do ziemi (kolonat), a dla zaopatrzenia wojska powstały przymusowe korporacje rzemieślnicze. W 301 r. zostały też wprowadzone urzędowe ceny maksymalne w celu powstrzymania inflacji. Powstania wewnątrz imperium zostały stłumione, granice zabezpieczone, a władanie Rzymu na Wschodzie - rozszerzone.
Za Dioklecjana Senat nie miał już wpływu na rządzenie państwem, a stał się tylko radą miejską. Oparciem dla cesarskich rządów byli żołnierze gwardii przybocznej – pretorianie. Zyskali oni duży wpływ na powoływanie kolejnych władców Imperium rzymskiego.

Dodaj swoją odpowiedź