Przegląd epok literackich cz. 1 najlepsza powtórka przed maturą!

W pracy umieściłem przejrzysty przegląd najważniejszych filozofów, autorów z uwzględnieniem ich narodowości i najważniejszych utworów. Każdy utwór jest przypisany odpowiedniemu gatunkowi. Pierwsza część zawiera epoki od antyku do oświecenia. Na mature i do szkoły średniej jak znalazł:

Antyk:
Filozofia:
-Heraklit, Sokrates V w.p.n.e., Platon V w. p.n.e., Arystoteles IV w. p.n.e., Dionizos – cynizm, Zenon z Kationu II w. p.n.e. – stoicyzm, Epikur III w. p.n.e.

Literatura:
Epika – Grecja: Homer VIII w. p.n.e. - „Iliada” i „Odyseja” eposy
Rzym: Wergiliusz I w. p.n.e. – „Eneida” epos
Liryka – Grecja: Tyrtajos VII w. p.n.e. Safona VII w. p.n.e., Anakreont VI w. p.n.e., Simonides VI w.
Rzym: Horacy I w. p.n.e. „Carmina”, Satyry „List do Pizonów”
Dramat grecki: Ajschylos „Orsteja”, Sofokles „Antygona”, Eurypides – „Media”, „Elektra”, Arystofanes – komedie: „Ptaki” i „Żaby”

Średniowiecze:
Filozofia:
- św. Augustyn, św. Tomasz, św. Franciszek

Literatura:
Epos rycerski – Francja: „Pieśń o Roladzie” (cykl karoliński); „Dzieje Tristana i Izoldy”;
Hiszpania: „Pieśń o Cydzie”
Anglia: „O królu Arturze i rycerzach okrągłego stołu”
Poemat- Francja: „Pieśń o Róży”; Villon „Wielki Testament”
Hagiografia: „Kwiatki św. Franciszka z Asyżu”
Powieść ramowa- Anglia: „Opowieści konterberyjskie”
POLSKA:
Zabytki języka polskiego- IX w. Geograf bawarski; X Dagome iudex; XII Bulla Gnieźnieńska; XIII Księga henrykowska; XIII Bogurodzica; XIV Kazania świętokrzyskie; Psałterz floriański; XV Kazania gnieźnieńskie; Psałterz puławski, Biblia Królowej Zofii, XV O zachowaniu się przy stole, Legenda o św. Aleksym, Lament świętokrzyski.
Liryka maryjna: Bogurodzica , Żale Matki Boskiej pod Krzyżem
Danse macabre: Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią
Literatura świecka:słota – O zachowaniu się przy stole, Satyra na leniwych chłopów
Hagiografia: „Legenda o św. Aleksym”
Historiografia: XII w. Kronika Galla Anonima; XIII Kronika polska Wincentego Kadłubka, XIV Kronika Janka z Czarnkowa, XV Roczniki […] Królestwa Polskiego Jana Długosza

Renesans:
Filozofia:
- Michel de Montaigne Essais – Próby (esej), Tomasz Morus – Utopia, egalitaryzm – równość ludzi (Anglia), Niccolo Machiavelli makawielizm (Włochy), Erazm z Roterdamu irenizm

Literatura:
Dramat Szekspirowski: Makbet, Romeo i Julia, Hamlet, Król Lyar przełom renesansu i baroku
Nowela, powieść ramowa: Giovanni Boccaccio – Dekameron – prekursor noweli
Poemat epicki: Ludovico Ariosto Orland szalony
Sonety:Francisco Petrarka – Sonety do Laury – ostatecznie ustalił budowę
Poemat- Włochy: Dante Alighieri „Boska Komedia”
Dialog:Baltazar Castiglione – Dworzanin
Esej:Michel de Montaigne – „Próby”(Essais)
Epopeja satyryczna: Francois Rabelais – Gargantua i Pentagruel
Traktat: Tomasz Morus – Utopia
POLSKA:
- Mikołaj Rej – Krótka rozprawa między trzema osobami… Panem, Wójtem a Plebanem – dialog udramatyzowany; „Żywot człowieka poczciwego” – sielanka; „Zwierzyniec” – 700 epigramatów
- Jan Kochanowski – Fraszki (Na swoje księgi, Do fraszek, Do gór i lasów, O żywocie ludzkim, O kaznodziei, O Kapelanie, Na Świętego ojca, Do Hanny, Raki); Pieśni (Hymn do Boga – Czego chcesz od nas Pnie za Twe hojne dary; Serce roście, patrząc na te czasy; Chcemy sobie być radzi?, Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów; Pieśń o dobrej sławie; Pieśń świętojańska o sobótce; XIX Trenów; Odprawa posłów greckich – dramat renesansowy
- Szymon Szymonowic – Żeńcy – sielanka niekonwencjonalna
- Łukasz Górnicki – Dworzanin polski – dialog, paraneza o wzorcach postępowania
- Andrzej Frycz Modrzejewski – (publicysta) O poprawie Rzeczpospolitej- traktat (księgi 1.o obyczajach, 2.o poprawach, 3.o wojnie, 4. o kościele, 5. o szkole
- Mikołaj Sęp-Szażyński – przełom renesansu i baroku pisał sonety filozoficzne o przemijaniu Rymy albo wiersze polskie
- Piotr Skarga – Żywot świętych, Kazania sejmowe porównał ojczyznę do tonącego statku w drugim kazaniu(Kazanie wtórne. O miłości ku ojczyźnie i o pierwszej chorobie Rzeczpospolitej, która jest z nieżyczliwości ku ojczyźnie)

BAROK:
Filozofia:
- Giordano Bruno; Karteziusz – myślę więc jestem – racjonalizm; Galileusz, Brauch Spinowa, Blaise Pascal – zakład o Boga, Gottfried Leibniz – świat optymalna wypadkowa wszystkich możliwości; Jon Locke – tabula rasa – czyste tablice, wiedza nie jest wrodzona.

Literatura:
Epos: Torquato Tasso – Jerozolima wyzwolona (Włochy) Jon milion – Raj utracony
Powieść: Miguel Carvantes Don Kichot z la Manche(Hiszpania)
Tragikomedia: Pierze Corneille Cyd (Francja)
Komedia: Molier Świętoszek, Sąpiec (Francja)
Dramat: Jean Racine – Fedra (Francja), Lope de Vega – Rodryg, ostatni z Gotów
Poezja:Luis de Góngora gongoryzm (Hiszpania), Gambattista Marino marynizm (Włochy)
POLSKA:
- Jan Andrzej Morsztyn – poezje, tomy: Kanikuła albo psia gwiazda, Lutnia; lieratura. dworska
- Daniel Naborowski – marynizm – Krótkość żywota, Cnota gruntu wszystkiemu, Marność dworska
- Jan Chryzostom Pasek – Pamiętniki literatura ziemiańska (sarmacka)
- Wacław Potocki - publicysta, poezja: Nierządem Polska stoi, Zbytki polskie, Pospolite ruszenie, Kto mocniejszy ten lepszy, Człowiek, ziemiańska (sarmacka) epos: Transakcja wojny chocimskiej
- literatura plebejska (miejska) – Jan z Kijan Fraszki Sowizdrzała Nowego, Adam Władysławiusz, Walenty Roździeński, twórczość anonimowa
- Jan III Sobieski – epistolografia – Listy do Marii
-Zbigniew Morsztyn – twórca emblematu Muza domowa –autor wierszy
- Hieronim Morsztyn – Światowa rozkosz

OŚWIECENIE:
Filozofia:
- Wolter wolterianizm, Rousseau, Denis Diderot, Mpnteskiusz, Immanuel Kant ważna postać!

Literatura:
- Wolter (Francja): powiastki filozoficzne:Kandyd, Zadyg, Listy o Anglikach
- Jan Jakub Rousseau (Francja)– ojciec sentymentalizmu, powieść – Emil, ważna powieść - Nowa Heloiza, Umowa społeczna, Wyznania, pisał encyklopedię
- Denis Diderot – (Francja) redaktor naczelny encyklopedii, powiastka filozoficzna: Kubuś fatalista i jego pan
- Jonatan Swift – (Anglia)ważna powieść - Podróże Gulivera, uważał że koń jest szlachetniejszy od człowieka
- Daniel Defoe – (Anglia), prekursor światowego dziennikarstwa,publicysta, ważna powieść- Przypadki Robinsona Crusoe
- Henry Fielding – (Anglia) ważna powieść – Historia życia Toma Jonsa
Bajka:Jean de Lafontaine (Francja) przełom baroku i oświecenia
POLSKA:
- Ignacy Krasicki – satyry:(Do króla, Pijaństwo, Świat zepsuty, Żona modna), bajki(Wstęp do bajek, Szczur i kot, Ptaszki w klatce, Malarze, Jagnię i Wilcy, Filozof, Dewotka, Kruk i lis), poematy heroikomiczne: Monachomachia, Antymonachomachia, powieści: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Pan podstoli.
- Adam Naruszewicz – satyry: Chudy literat, próba ujęcia dziejów polski: Historia narodu polskiego
- Julian Ursyn Niemcewicz – komedia polityczna: Powrót posła, Podróże po Ameryce, Śpiewy historyczne
- Franciszek Zabłoci – komedie: Fircyk w zalotach; Sarmatyzm
- Stanisław Trembecki – bajki: Myszka, kot i kogut; Sofiówka, utwory rokoko
- Franciszek Karpiński – sentymentalista,poezja sentymentalna: Do Justyny. Tęskność na wiosnę, sielanka sentymentalna: Laura i Filon, poezja patriotyczna: Pieśń dziada sokalskiego w kordonie cesarskim; Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta, kolenda: Bóg się rodzi
- Dionizy Kniaźnin – poezja sentymentalna, Carmina, erotyka, sztuki: Spartanka, Cyganie i rokoko
- Wojciech Bogusławski – Krakowiacy Krakowiacy Górale
- Ludzie teatru: Franciszek Zabłoci, Franciszek Bohomolec, Niemcewicz, Bogusławski

P.S. Zachęcam do pobrania załącznika w którym opis ten wygląda bardziej przejrzyście.