Tkanki zwierzęce - powtórka wiadomości

TKANKI to zespoły komórek o podobnym pochodzeniu, strukturze, przemianie materii oraz funkcjach oraz wytworzonej przez te komórki substancji międzykomórkowej. Pochodzą one z trzech listków zarodkowych (ekto-, endo- i mezodermy). Stanowią one elementy składowe narządów oraz układów. U zwierząt tkankowych występują cztery ich rodzaje: łączna, nabłonkowa, nerwowa oraz mięśniowa.

KREW

U kręgowców krew krąży po całym organizmie naczyniami krwionośnymi (tętnice i żyły) oraz włosowatymi, docierając do prawie każdej komórki ciała. Można powiedzieć, że stanowi środowisko wewnętrzne organizmu.
Ten rodzaj tkanki łącznej złożony jest z płynnej istoty międzykomórkowej (osocza) oraz krwinek (elementów morfotycznych). Osocze jest żółtawym w zabarwieniu płynem, złożonym głównie z wody (ok. 90%) oraz rozpuszczonych w niej różnych substancji (ok. 10%), takich jak: białka, aminokwasy, hormony, enzymy, sole mineralne, witaminy, lipidy. Komórkami krwi są: erytrocyty, czyli krwinki czerwone, leukocyty, czyli krwinki białe oraz płytki krwi.
Erytrocyty - u ssaków bezjądrzaste, dwuwklęsłe komórki, które zawierają hemoglobinę. Jest to czerwony barwnik umożliwiający krwinkom czerwonym przenoszenie tlenu oraz dwutlenku węgla.
Leukocyty - istnieje kilka ich rodzajów, o różnej strukturze i funkcjach. Wszystkie mają wpływ na reakcje obronne organizmu (przed obcymi substancjami i mikroorganizmami) oraz jego odporność.
Płytki krwi - są najmniejsze spośród elementów morfotycznych krwi, o soczewkowatym kształcie. Biorą udział w procesach krzepnięcia krwi.

ROLA KRWI:
dostarcza do komórek tlen, a zabiera dwutlenek węgla; ,transportuje substancje odżywcze, hormony, witaminy;
odprowadza zbędne, szkodliwe substancje do narządów je wydalających; .ma udział w obronie organizmu;
bierze udział w termoregulacji; zapewnia stałe pH; utrzymuje homeostazę.

CHRZĄSTKA

Budują ją komórki chrzęstne umieszczone w jamkach, które otacza zagęszczona substancja międzykomórkowa (zawierająca różnego typu włókna). Jamki, w których znajduje się od jednej do ośmiu komórek, tworzą terytoria chrzęstne. Istnieją trzy rodzaje chrząstki: szklista (jest bardzo odporna na ściskanie), włóknista (podobna do ścięgien) oraz sprężysta (jest bardzo elastyczna).
Chrząstka to podstawowy budulec szkieletu oraz czaszki u ryb chrzęstnoszkieletowych, występuje także u pozostałych kręgowców, tworząc np. chrzęstne elementy nosa, małżowiny usznej czy tchawicy. Tkanka chrzęstna ma funkcje podporowe, zabezpieczające, ochronne.

KOŚĆ

Kości budują szkielet wewnętrzny organizmu kręgowców (ich układ kostny). Tkanka kostna jest najtwardszą spośród tkanek, ponieważ jej substancja międzykomórkowa zawiera bardzo dużo składników mineralnych, głównie fosforanu wapnia. Elementem budującym kości są blaszki kostne, które tworzy zmineralizowana istota międzykomórkowa. W takich blaszkach są jamki kostne, natomiast w nich znajdują się komórki kostne, które mają długie cytoplazmatyczne wypustki. Jamki są połączone ze sobą cienkimi kanalikami kostnymi, w których stykają się ze sobą wypustki komórek kostnych. Tędy też podążają naczynia krwionośne, więc kości są dobrze ukrwione i odżywione. Odpowiedni układ przestrzenny blaszek i beleczek kostnych zapewnia kościom odpowiednią sztywność i odporność.

FUNKCJE KOŚCI
ochrona, podpora i zabezpieczenie dla narządów;
zbiornik wapnia;
udział w ruchu (tworzą wraz z przyczepionymi do nich mięśniami szkieletowymi aparat ruchowy organizmu).

TKANKA NERWOWA

Buduje ona w organizmie układ nerwowy, którego zadaniem jest odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego oraz właściwe na nie reagowanie. Umożliwiają to komórki nerwowe, które cechują się pobudliwością (mogą reagować oraz wytwarzać bodźce) oraz przewodnictwem (dany bodziec może być przekazany dalej). Impulsy nerwowe mają charakter zjawiska elektrycznego. Dzięki układowi nerwowemu możliwe jest właściwe funkcjonowanie organizmu, ponieważ scala on i kontroluje wszystkie jego czynności życiowe.
Elementami składowymi tkanki nerwowej są neurony, czyli komórki nerwowe oraz glej, czyli komórki glejowe (ich funkcją jest ochrona, odżywianie i wspomaganie neuronów). Każdy neuron posiada ciało komórkowe (z jądrem, organellami, m.in. charakterystycznymi dla komórek nerwowych ciałkami Nissla oraz neurofilamentami i neurotubulami) oraz dwa typy wypustek: dendryty i akson. Dendryty są licznymi, mocno rozgałęzionymi wypustkami, których zadaniem jest przekazanie otrzymanego bodźca do perykarionu (ciała komórki). Natomiast akson stanowi pojedynczą wypustkę, dłuższą znacznie od dendrytów, bardzo często otoczoną osłonką mielinową, która to wypustka przekazuje bodziec od ciała komórki do następnego neuronu lub efektora (narządu wykonawczego). We wzgórku aksonalnym generowany jest impuls elektryczny. Takie jednokierunkowe przewodnictwo to charakterystyczna dla neuronów cecha.Dzięki temu neurony spełniają bardzo dobrze swoją funkcję w układzie nerwowym, czyli odbierają bodźce pochodzące ze środowiska wewnętrznego lub zewnętrznego, generują impulsy nerwowe i przekazują to pobudzenie centralnemu układowi nerwowemu, który stanowią mózg oraz rdzeń kręgowy. Centralny (inaczej ośrodkowy) układ nerwowy ma nadrzędną funkcję nad pozostałymi układami w organizmie.
Neurony, które spełniają podobne lub takie same zadania bardzo często zgromadzone są koło siebie, tworząc w ośrodkowym systemie nerwowym odpowiednie ośrodki nerwowe, a w obwodowym - zwoje nerwowe.
Przewodzi impulsy oraz odbiera, przekazuje i przetwarza bodźce docierające do narządów zmysłu.

TKANKĘ NERWOWĄ TWORZĄ
- Komórki nerwowe - zwane są neuronami. Każda komórka zbudowana jest z:
- Ciała komórki
- Wypustek nerwowych:
- Aksonu - jednego
- Dendrytów - wielu
- Tkanka glejowa

TKANKA MIĘŚNIOWA

Złożona jest z komórek mięśniowych, o wydłużonym kształcie, które posiadają możliwość kurczenia się, a także są komórkami pobudliwymi (potrafią reagować na bodźce). Zdolność mięśni do kurczenia się umożliwiło zwierzętom wykonywać ruchy. Mięśnie (razem z miejscem ich przyczepu i podporą, czyli szkieletem) tworzą aparat ruchowy organizmów. Mięśnie podzielić można na trzewiowe oraz szkieletowe (z uwagi na pełnioną funkcję oraz obszar występowania) lub na gładkie oraz poprzecznie prążkowane (z uwagi na ich budowę).

MIĘŚNIE GŁADKIE
Ich komórki są wrzecionowatego kształtu, ostro zakończone. Mają jedno ułożone centralnie jądro. Skurcz jest powolny, długotrwały, nie zależny od woli i mięśnie te nie ulegają zmęczeniu. Ten rodzaj tkanki buduje m.in.: ściany przewodu pokarmowego, płciowego, krwionośnego.

MIĘŚNIE POPRZECZNIE PRĄŻKOWANE
Ich komórki są wydłużone, tępo zakończone, z wieloma jądrami ułożonymi peryferycznie. Obserwowane na preparatach mikroskopowych włókna mają jasne i ciemne prążki. Skurcz jest szybki, zależny od woli, względnie krótkotrwały, ale mięśnie te szybko ulegają zmęczeniu. Ten rodzaj tkanki buduje: mięsnie szkieletowe.

MIĘSIEŃ POPRZECZNIE PRĄŻKOWANY SERCA
Jego komórki są wydłużonego, cylindrycznego kształtu, z wieloma jądrami ułożonymi centralnie. Włókna są poprzecznie prążkowane i rozgałęzione. Skurcz jest dość szybki, krótkotrwały, rytmiczny, nie zależy od woli. Ten rodzaj tkanki buduje: przedsionki oraz komory serca.

TKANKA NABŁONKOWA

To najbardziej pierwotna tkanka w organizmie, pojawiająca się już w trakcie rozwoju zarodkowego. Komórki nabłonkowe tworzą zwarty układ, ponieważ rozdziela je bardzo niewielka ilość substancji międzykomórkowej. Nabłonek nie jest unaczyniony i ma dużą zdolność podziałową, stąd też jego możliwości regeneracyjne są również bardzo duże. Wielowarstwowy nabłonek stanowiący powierzchnię zewnętrzną ciała rogowacieje i ulega złuszczeniu, będąc zastępowany przez głębsze, młodsze warstwy.
Komórki nabłonkowe różnią się między sobą kształtem (płaskie, sześcienne, cylindryczne) oraz mogą tworzyć różną liczbę warstw (jedną, wiele). Ze względu na pełnione funkcje nabłonek dzieli się na:powierzchniowy - naskórek, ochraniający organizm przed otoczeniem i szkodliwymi czynnikami;
śródbłonek - nabłonek wyścielający narządy i przewody wewnętrzne (np. naczynia krwionośne, układ oddechowy, jelita);
gruczołowy - jego komórki gruczołowe mogą wydzielać różne substancje (np. śluz, łój ,pot);
zmysłowy - pomagający narządom zmysłów odbierać bodźce zmysłowe (np. w uchu);
rozrodczy - wyścielający gonady oraz przewody rozrodcze (składnik układu rozrodczego).

TKANKA ŁĄCZNA

Występuje pod różnymi postaciami jako:
Tkanka kostna - tworzy głownie kości, zbudowana jest z komórek kostnych oraz substancji międzykomórkowej (blaszek kostnych)
Tkanka chrzęstna - substancja międzykomórkowa tej tkanki utworzona jest z włókien sprężystych, buduje m.in. małżowinę uszną, przegrodę nosowa
Tkanka tłuszczowa - komórki tej tkanki wypełnione są kropelkami tłuszczu, dzięki czemu tkanka ta może pełnić funkcję izolatora, ochronna, magazynującą
Krew - jest specyficznym rodzajem tkanki łącznej. Składa się z: Osocza - substancja międzykomórkowa, Elementów komórkowych ,Erytrocytów - krwinek czerwonych, Leukocytów - krwinek białych, Trombocytów - płytek krwi