Analiza i interpretacja bajek I. Krasickiego.
Bajki zwierzęce I. Krasickiego jako alegorie ludzkich wad. Przeprowadź analizę i interpretacje czterech utworów („Baran dany na ofiarę”, „Jagnię i wilcy”, „Szczur i kot”, „Kruk i lis”).
Ignacy Krasicki, to czołowy pisarz polskiego oświecenia, szczególnie upodobał sobie dwa gatunki: bajkę i satyrę. W obu przypadkach naśmiewał się z polskiej szlachty, ale jednocześnie nauczał, gdyż utwory Krasickiego miały charakter dydaktyczny. Bajka jako gatunek literacki czerpie swe tematy z życia, wybiera typowe i najczęściej spotykane zachowania.
Bajka "Kruk i lis" ma budowę udramatyzowaną, zawierającą elementy narracji, które pełnią rolę komentarza. Rozpoczyna ją podany w dwóch pierwszych wersach morał: „ Bywa często zwiedzionym, kto lubi być chwalonym”. „Kruk i lis” to przedstawienie próżności połączonej z zarozumialstwem, brakiem samokrytycyzmu. Takie właśnie cechy posiada kruk, natomiast lisa cechują przebiegłość i przewrotność. Kruk trzyma w dziobie ogromny kawał sera lis widząc to, postanawia za wszelką cenę zdobyć tenże kawałek. W tym celu ucieka się do podstępu – zaczyna prawić krukowi komplementy (które naturalnie są wyssane z palca). Lis dokładnie wie w jakie miejsce „uderzyć” kruka by uzyskać wymarzony cel- ser. Kruk, trzymający w dziobie kawałek sera nie potrafi śpiewać, jednak, gdy lis zaczyna go wychwalać i prosić by zaśpiewał, w końcu daje się ubłagać. Kruk otwiera dziób i oczywiście lis nie tracąc czasu ucieka z serem kruka.
Już w pierwszym wersie bajki „ Jagnię i wilcy” Krasicki umieszcza morał, brzmiący: „Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie”. Wyraża on przekonanie, że w świecie dominuje prawo silniejszego, że nieistotna jest racja ani prawda, gdyż one zawsze będą stały po stronie silniejszego. W późniejszych wersach utworu przekonanie to zostaje potwierdzone. Otóż małe, słabe jagnię zostaje napadnięte przez dwóch silnych i bezlitosnych wilków w lesie. Oczywiście jagnię nie ma żadnych szans na przeżycie. Mimo protestów („Jakim prawem”) zostaje zjedzone przez wilki gdyż jest smaczny i słaby a na dodatek w lesie. Jagnię w tym utworze kojarzy nam się z niewinnością, słabością, bezsilnością i wręcz naiwnością, wilki zaś z siłą, okrucieństwem, bezdusznością.
W sposób bardzo wyraźny bajka „ Szczur i kot” atakuje i ośmiesza ludzką pychę. Opowiadający o swojej wspaniałości szczur, zapomina o swoim odwiecznym wrogu- kocie, który wykorzystuje chwilę słabości, dopada szczura i dusi go. Morał bajki jest oczywisty: w życiu należy kierować się skromnością i pokorą, ponieważ nigdy nie jest się tak silnym, aby nie trafić na silniejszego. Szczur Krasickiego jest zarozumiały, kojarzy nam się z pychą, oraz czymś „śliskim”, nieprzyjemnym: „Mnie to kadzą”- rzekł hardo do swego rodzeństwa siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa”. Kot to okrutny, niezwykle przebiegły i zwinny wróg szczura.
Utwór „Baran dany na ofiarę” ukazuje utuczonego barana, który „spoczął na laurach” widząc, co dzieje się wokół niego: „Wieńce mu kładą, że mu rogi złocą”. Zaczął się pysznić i nie zauważył co tak naprawdę się z nim działo. Dopiero gdy zauważył swojego oprawcę dostrzegł swój błąd. Nie pomogły mu ani wieńce, ani złote rogi. Baran, to kolejny przykład pychy i zarozumialstwa w utworach Krasickiego. Autor ponownie stara się pokazać, że brak samokrytycyzmu i wyobraźni nie popłaca. Tak jak w utworze „Szczur i kot” śmierć barana przyszła w najmniej oczekiwanym momencie. Morał jest także podobny, skromność i pokora są bardzo ważnymi cechami, chociaż wydaje mi się, że tym razem nie uratowałyby one barana, gdyż tak, czy owak zostałby zabity.
W każdym z utworów Krasicki używa epitetów: „tłusty baran”, „los srogi”, „smacznyś, słaby”, „kadzideł zbytecznych”, „lis niby skromny”. Mają one za zadanie wyjaskrawić, niektóre cechy zwierząt, mają zwrócić na siebie uwagę czytelnika, to one opisują poszczególne zwierzęta Krasickiego. „Jagnię i wilcy” oraz „Szczur i kot” to utwory epigramatyczne, które najczęściej składają się z czterech wersów, oraz narracyjno- dramatyczne. Natomiast „Baran dany na ofiarę” i „Kruk i lis” to utwory narracyjne.
Ignacy Krasicki w swoich zwierzęcych bajkach używa tak zwanych masek. Relacje między zwierzętami są odpowiednikiem stosunków społecznych ludzi. Pod postacią zwierząt ukrywają się ludzie, których cechy charakteru są wskazane przez taki, a nie inny wybór zwierzęcia. Tak więc każde ze zwierząt jest tak naprawdę opisem człowieka. Jagnię to człowiek słaby, samotny i naiwny, wilki są utożsamieniem zła, okrucieństwa i siły. Baran, kruk i szczur to ludzie zarozumiali, pozbawieni samokrytycyzmu, cechuje ich pycha i samouwielbienie. Człowiek- kot jest zwinny, przebiegły i okrutny. Lis cechuje człowieka podstępnego i przebiegłego, przewrotnego.
Poeta w sposób zwięzły wyraża swoje poglądy i refleksje na otaczający go świat, na to co dzieje się wokół niego. Bajki przedstawiają wiele aspektów rzeczywistości XVII- wiecznej Polski. Krasicki był doskonałym obserwatorem, któremu nic nie umknie. Mimo dużej dawki humoru, ukazany w bajkach obraz świata jest raczej odległy od optymizmu. Po dokładniejszej interpretacji bajki mogą przygnębiać i zmuszać do głębszej refleksji nad światem i swoim życiem. Wydaje mi się, że właśnie o to Krasickiemu chodziło- bawiąc uczyć, uczyć bawiąc.