Biblia - omówienie poszczególnych fragmentów

Biblia
1. Geneza nazwy:
a) z języka gr. Biblos - zwój papirusu
b) biblia książki (gr.)
2. Biblia – Pismo Św. Starego i Nowego testamentu. Księgi uznane za święte za judaizm, a przez chrześcijan także za natchnione przez Boga
3. Wyraz testament oznacza przymierze
Dekalog - 10 przykazan, narod wybrany- o Izraelitach, kanon- reguła (łac.)
4. Stary testament – powstał między XIII a I w p.n.e. w języku hebrajskim, greckim, aramejskim. Tekst oryginałów zaginął a wersje istniejące opierają się na Septuagincie i Masorze.

Budowa:
1. księga praw (Tora, pięcioksiąg Mojżesza)
2. rdz (genezis)
3. geneziewj (exodus)
4. kpł (leviticus)
5. lo ( numeri)
6. pwt (deuteronomium)
7. księgi prorockie 21 ksiąg
8. pisma 13 ksiąg
9. apokryfy 7 ksiąg
10. kanon katolicki uwzględnia następują tresz ksiag ST
• historyczne 21
• prorockie
• mądrościowe

5. Septuaginta – przekład 70, najstarsze tłumaczenie ST języka hebrajskiego hebrajskiego aramejskiego na grecki. Wykonane przez 72 mędrców przez 72 dni
6. Masara – zbiór komentarzy do hebrajskiego tekstu Biblii
7. Wulgata – przekład Biblii z hebrajskiego i Greckiego na Łacinę. Dokonany przez św. Hieronima na zlecenie papieża Damazego I. tłumaczenie jest swobodne; w kościele rzymsko-katolickim uwazane za oficjalny teksts pisma Św.
8. budowa NT
Nowy Testament powstał między poł. I a poł ii w n.e. w języku greckim i aramejskim ( Ew. wg św. Marka; 7 ksiąg) 4 ewangelie (Mt, Mk, J, Łk)
Dzieje Apostolskie
Listy Apostolskie 21
Apokalipsa Św. Jana

Kanon katolicki obejmuje następujące księgi:
a) Historyczne ( ewangelie, dzieje apostolskie)
b) Dydaktyczne (14 listówŚw. Pawła i 7 Listów powszechnych)
c) Prorockie ( apokalipsa św. Jana)
9. Katolickie przekłady Biblii:
1. Królowej Zofii
2. Jakuba Wujka
3. Tysiąclecia

10. Przekłady Innowieczne
1. Brzeska
2. Gdańska
3. Nieświeska
11. Biblia jako źródło gatunków literackich
1. Literackichprzypowieść
2. Pieśni
3. Hymn
4. Epopeja
5. Kronika
6. Psalm
7. Erotyk
8. Apokalipsa
9. Kanony
10. Dialog
11. Monolog
12. Saga rodowa
13. Opowiadanie
14. Nowela
15. Aforyzmy
16. Przysłowia
17. Lamentacja
18. Mowa religijna
12. sposoby stylizowania Biblii,
1. parodia- ośmieszenie jakiegoś utworu lub gatunku
2. trawestacja- odmiana parodii, przeróbka utworu poważnego wnikająca do degradacji jego stylu
3. pastisz- wierne naśladowanie gatunku lub utworu
4. parafraza- swobodna przeróbka danego utworu w której zachowane są podst. Właściwości gatunkowe.

Wybrane przypowieści ST
1. Historia Hioba
a. Hiob zostaje wystawiony na próbę
b. Traci bały swój majątek
c. Później Bóg dotyka zdrowia Hioba
d. Hiob stał się trędowatym
e. Mimo wszystko Hiob wielbi Boga

Hiob jest symbolem człowieczeństwa, miłości do Boga i posłuszeństwa. Księga Hioba należy do pism mądrościowych lub dydaktycznych
a. Sentencje mądrościowe
b. Dialog
c. Monolog
d. Tren, lamentacja, opowiadanie
2. Historia pierwszych ludzi
a. Ewa łamie zakaz Boga i pod namową szatana spożywa zakazany owoc i częstuje Adama
b. Są symbolem nieposłuszeństwa
c. Adam (hebr) – człowiek
3. Potop i Arka Noego
a. Bóg widząc zło, które dzieje się na ziemi postanowił zgładzić cały świat. Zniszczył człowieka i wszystkie zwierzęta Od wielkiej klęski uchronił tylko Noego i niektóre zwierzęta. Kazał Noemu zbudować Arke i po siedmiu dniach zesłał na ziemię poto. Deszcz padał przez 40 dni i nocy. Potop trwał ok. roku. Noe po potopie otworzył drzwi Arki i wyszedł na ląd.
b. Arka Noego- symbol ratunku
4. Historia Kaina i Abla
a. Kain zabija Abla przez zazdrość, ponieważ Bóg pokarał Kaina i powiedział mu, że będzie prowadził życie tułacze. Namaszczył go i powiedział, że nikt go nie może zabić
b. InternetKainowe znamię, Kainowa zbrodnia – bratobójstwo
5. Zburzenie Jerycha
a. Bóg pomaga Jozuemu zdobyć miasto. Nakazuje mu wymordować cały lud. Każe mu tylko uchronić nierządnice Racha, która uchroniła szpiegów. Miasto zostało spalone
b. Trąba jerykońska- osoba głupia, ograniczona
6. Historia Dawida i goliata
a. Dawid podejmuje próbę i na wyzwanie Goliata staje do walki. Pokonał tego olbrzyma za pomocą swojej mądrości, za pomocą procy i kamieni. Wystrzelił kamienia w czoło i położył Goliata. Dawid został okrzyknięty sławą i dostał bogactwa
b. Potężny Goliat- potężny wielki mężczyzna
7. Historia króla Salomona
a. Salomonowy wyrok salomonowa Mądrość

Psalm w tradycji literackiej. Psalmy i ich interpretacja

1. Psalm to hebrajska pieśń religijna adresowana do Boga, mająca charakter podniosły, poetycki, zbliżona gatunkowo do hymnu
2. Tematyka psalmów
a. Pokutne
b. Patriotyczne
c. Dziękczynne
d. Polemizujące z Bogiem
e. Chwalebne
f. Błagaln
g. Królewski
3. Autorstwa psalmów przypisuje się Dawidowi. Psalmów powstało 150
4. Translator- tłumacz
5. Dane psalmy różnią się od siebie formą językową. Występują w nich archaizmy (1 i 2), a niektóre są napisane językiem współczesnym
6. w Niektórych psalmach występuje apostrofa, a w niektórych tekst jest ujęty w cudzysłów.
7. Występowania różnych tropów stylistycznych (nagromadzenie się lub mała liczba środków stylistycznych)
8. stylistycznych niektórych psalmach występowanie inwersji ( szyk przestawny )
9. Antomy zmieniają czas i formę wypowiedzi
10. Występowanie (sąsiadujące) lub brak rymów
a. Różna liczba wersów i sylab
b. Podobna tematyka psalmów : chwalebna
c. Wszystkie zaczynają się od formy „kto”
d. Jest to skierowany tekst człowieka do Boga
Księga Koheleta
1. Kohelet (hebr) mędrzec, nauczyciel przemawiający na zgromadzeniach(gr)
2. Dokładna data powstania księgi nie jest znana. Przypuszcza się że może być to koniec III lub początek II w p.n.e.
3. Księga ,a formę poetycką. Autor przedstawia w niej swój proces myślenia. Są to rozważania nad istotą i sensem, ludzkiego życia
4. Szczęścia człowieka nie przynoszą:
a. słowo
b. mądrość
c. bogactwo
d. rozkosz
e. uroda
Życie jest pełne przeszkód i niesprawiedliwości, a końcem ludzkiego losu jest śmierć. Człowiek jest prochem wobec Wszechświata. Przemijanie stanowi sedno bytu człowieczego
„marność na marnościami – wszystko marność”
„ wszystko ma swój czas i jest wyznaczona pora na wszystkie sprawy pod niebem.
5. Psalm 50/51
Psalm ma tematykę pokutną, ale niektóre elementy wychwalają także Boga

Dekalog z Bogiem w „pieśni nad pieśniami”
Tytuł „pieśni nad pieśniami” jest pieśnią najdoskonalszą i najwspanialszą. Jest on najpiękniejszą pieśnią w ST. Jest przerwana tropami stylistycznymi. Mówi o miłości. Jest traktowana jako erotyk. Wprowadzono w niej również formę dialogową. Jest utworem rytmicznym (śpiesznym).

Uniwersalizm wybranych przypowieści ewangelicznych. ewangelicznych podstaw chrześcijańskiej etyki miłości- „ Hymn o Miłości” św. Pawła
1. Ewangelie powstały w różnym czasie, różnych miejscach miejscach różnej sytuacji. Napisane zostały przez 4 ewangelistów
a. Ewangelistów1 ewangelia jest dziełem św. Mateusza napisana w j. aramejskim. Charakteryzuje ją kompozycyjna technika cykli. Św. Mateusz zebrał w cyklu mowy i cuda Jezusa. W 1 grupie stosuje zasadę grup siódemkowych, a w 2 grup trójkowych. Język charakteryzuje się powściągliwością. Fakty opisywane są rzeczowo, konkretnie, bez jakich kolwiek argumentów stylistycznych. Autor często cytuje słowa Chrystusa.
b. Autorstwo 2 Ewangelii przypisuje się Markowi, który pisał ewangelie wg katechety Piotra. Napisana w jez. Greckim. Nie zawiera ona tak wielu mów jak ewangelia Mateusza. Jest to raczej relacja o czynach Jezusa. Wyróżnia się prostotą i naturalnością. Autor bardzo często cytuje słowa Chrystusa ( mowa niezależna), unika długich okresów zdaniowych. Osobliwością stylistyczną jest częste występowanie sp…ójników na początku zdania.
c. Ewangelia św, Łukasza jest najobszerniejszą. Liczy 1149 wierszy. Najbardziej przypomina biografię Chrystusa. Napisana w j. greckim. Przedstawia wydarzenia w kolejności chronologicznej i ma cechy dzieła historycznego. Jest autorem „ dziejów Apostolskich”. Ewangelia pisana jest wytwornym językiem z bardzo bogatym słownictwem.
d. słownictwemEwangelia św. Jana również napisana w języku Greckim. Jest uważana za najbardziej dojrzałą z pośród ewangelii. Składają się na nią opisy cudów Jezusa oraz jego męki. Słownictwo jest najuboższe. Zdania bardzo proste, brak spójników. Cechą charakterystyczną jest posługiwanie się obrazami alegorycznymi. Jest bardzo wiarygodna, ponieważ ma bardzo wiele cech topograficznych.
e. pierwsze ewangelie nazywane są synoptycznymi ( synopsis-gr ), czyli zawierają podobne fragmenty.
Ewangelia św. Marka – 661 wierszy
Ewangelia św. Mateusza – 1068 wierszy
Ewangelia św. Łukasza 1139 wierszy

2. Przypowieść ( parabola) – jest to opowiadanie charakteryzujące się tym, że stanowi porównanie dwóch elementów lub składników. Pierwszy to obraz wzięty z życia codziennego. Drugi nie jest dostępny umysłowi. Przedstawia treść uniwersalną. Wśród przypowieści wyróżniamy : alegorie (rozbudowana przenośnia)np. „o Siewcy”, przypowieści właściwe (np. „o Synu Marnotrawnym”)

Przypowieść – symbol, przysłowie, rozwinięte porównanie
3. „List do Miłości” ma formę listu otwartego. Tematyka tego listu jest miłosna. Jest uważany za jeden z najpiękniejszych tekstów Nowego Testamentu mówiących miłości.

Atrybuty miłości to:
- cierpliwa
- łaskawa
- nie zazdrości
- nie szuka poklasku
- nie unosi się pychą
- nie dopuszcza się bezwstydu
- nie szuka swego
- nie unosi się gniewem
- nie pamięta złego
- nie liczy się z niesprawiedliwością
- współistnieje z prawdą
- wszystko znosi
- wszystkiemu wierzy
- we wszystkim pokłada nadziej
- wszystko przetrzyma
- nigdy nie ustaje

Apokalipsa
1. Apokalipsa z języka greckiego (apokalipsis) objawienie. Jest to jeden z gatunków w Piśmie Świętym należy do proroctw
2. Apokalipsa powstała na wyspie Patos, na którą karnie został zesłany św. Jan za panowania cesarza Donicjana i z oddalenia panował opieką nad chrześcijanami Azji Mniejszej jako biskup Eferu.
3. Wizja sądu ostatecznego-4 zwierzęta, 4 jeźdźców Apokalipsy
a. Siedzący na białym koniu, z łukiem i wieńcem – symbol dobra
b. Siedzący na koniu koloru ognia- zwiastun wojny
c. Siedzący na czarnym koniu, z wagą – zwiastujący głód
d. Siedzący na koniu trupiobiałym, a na imię miał śmierć
Pojawia się układ grup siódemkowych np. Siedem ???, siedem aniołów, siedem trąb
a. słońce stanie się czarne
b. księżyc stanie się czerwony jak krew
c. gromy
d. głosy
e. błyskawice
Gradacja czyli inaczej błyskawice
4. Biblia ma być źródłem
a. Myśli moralno-religijnej i filozoficznej
b. Wzorów osobowych
c. Wątków i motywów fabularnych
d. Symboliki, metaforyki, frazeologii i rytmiki
e. Stylizacji gatunkowych