Określ istotę i funkcję parodii literackiej, porównując dwa utwory Ignacego Krasickiego (Hymn do miłości ojczyzny i fragment pieśni III Monachomachii)
1. Ignacy Krasicki Hymn do miłości ojczyzny
Święta miłości kochanej Ojczyzny!
Czują cię tylko umysły poczciwe!
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny;
Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe!
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe!
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać!
2. Ignacy Krasicki Monachomachia (fragment)
Wdzięczna miłości kochanej szklenice!
Czuje cię każdy i słaby, i zdrowy!
Dla ciebie miłe są ciemne piwnice,
Dla ciebie znośna duszność i ból głowy.
Słodzisz frasunki, uśmierzasz tęsknice;
W tobie pociecha, w tobie zysk gotowy.
Byle cię można znaleźć, byle kupić,
Nie żal skosztować, nie żal się i upić.
Propozycja modelu odpowiedzi
1. Scharakteryzowanie zjawiska parodii literackiej:
1.1. karykaturalne naśladowanie właściwości stylistycznych danego wzoru,
1.2. kondensacja chwytów stylistycznych,
1.3. charakter żartobliwy lub satyryczny.
2. Rozpoznanie zabiegów parodystycznych poprzez analizę obu tekstów:
2.1. posłużenie się taką samą kunsztowną strofą – oktawą,
2.2. środki językowe zastosowane w utworach:
2.2.1. apostrofa: identyczna konstrukcja składowa początkowego wersu:
Hymn....: „Święta miłości kochanej Ojczyzny!”,
Monachomachia: „Wdzięczna miłości kochanej szklenice!”,
2.2.2. anafora jednakowa w obu tekstach: „dla ciebie – dla ciebie”,
2.2.3. wyliczenia „pożytków” płynących z miłości:
2.2.3.1. do ojczyzny: „Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny/Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe” (uszlachetnia cierpienie),
2.2.3.2. do alkoholu: „Słodzisz frasunki, uśmierzasz tęsknice/W tobie pociecha, w tobie zysk gotowy” (pomocny we wszystkich trudnych sytuacjach),
2.2.4. oksymoron:
2.2.4.1. Hymn...: „smakują trucizny”, „więza, pęty niezelżywe”, wszystkie nieszczęścia to „rozkoszy prawdziwe”,
2.2.4.2. Monachomachia: „miłe ciemne piwnice”, „znośna duszność i ból głowy”,
2.2.5. użyte oksymorony prowadzą do tego samego wniosku: dla miłości (tu: ojczyzny, tam: alkoholu) można znieść wszystko,
2.2.6. odwrócenie stwierdzenia zawartego w drugim wersie:
2.2.6.1. Hymn...: „Czują cię tylko umysły poczciwe” (miłość do ojczyzny cechuje niewielu ludzi),
2.2.6.2. Monachomachia: „Czuje cię każdy i słaby, i zdrowy” (miłość do alkoholu cechuje wszystkich).
2.2.7. z przytoczonego kontrastu płynie wniosek: w przeciwieństwie do miłości ojczyzny miłość do alkoholu jest powszechna (jest niewielu patriotów),
2.2.8. zakończenie utworu sentencją o podobnej wymowie:
2.2.8.1. Hymn...: „Byle cię można wspomóc, byle wspierać/Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać” – sensem życia jest działanie dla dobra ojczyzny, co uszlachetnia cierpienie i ofiarę,
2.2.8.2. Monachomachia: „Byle cię można znaleźć, byle kupić/Nie żal skosztować, nie żal się i upić” – najważniejsze jest zdobycie alkoholu, który pozwala znieść każde cierpienie,
2.3. Hymn.... jest pochwałą miłości ojczyzny określanej pojęciami sakralizującymi: „święta miłość”,
2.4. fragment Monachomachii jest pozorną pochwałą alkoholizmu,
2.5. we fragmencie Monachomachii występują ponadto:
2.5.1. ironia,
2.5.2. dowcip wynikający ze skojarzenia „kochanej ojczyzny” z „kochaną szklenicą”,
2.5.3. naruszenie zasady decorum, co staje się źródłem komizmu.
3. Wnioski
Pełny:
dostrzeżenie, że we fragmencie Monachomachii zostały wykorzystane i poddane żartobliwemu przekształceniu wszystkie zabiegi językowe, zastosowane we wzorcu (architekście), którym jest Hymn. Wskazanie podobieństw: identycznej konstrukcji stylistycznej – wywodu prowadzącego do puenty o charakterze sentencji, kunsztownego toku składniowego, zbliżonego toku argumentacji. Określenie funkcji parodii: ośmieszenie wady narodowej, jaką jest pijaństwo, zarzucenie Polakom, że alkohol zastępuje im ojczyznę. Nazwanie funkcji: satyryczna.
Częściowy:
dostrzeżenie podobieństwa zastosowanych środków językowych i nazwanie funkcji parodii.
Próba podsumowania:
stwierdzenie, że Monachomachia jest parodią Hymnu.
opracowała: Aleksandra Juranek