Na podstawie analizy podanych fragmentów Nad Niemnem i wykorzystując kontekst całej powieści, przedstaw, w jaki sposób charakterystyka bohaterów wprowadza w problematykę utworu. Zwróć uwagę na kontrastowość kreacji bohaterek i ich otoczenia.

Nad Niemnem jest powieścią pozytywistyczną Elizy Orzeszkowej. Krytyka literacka, która zainteresowała się utworem Orzeszkowej, uznała Nad Niemnem epopeją narodową. Początkowo utwór miał nosić nazwę „mezalians”, ze względu na ograniczenie fabuły utworu tylko do małżeństwa pomiędzy panną z wyższych sfer a mężczyzną pochodzącym ze szlachty zagrodowej, jednak w trakcie pisania zrezygnowała z tego i poszerzyła swoje dzieło o kolejne wątki. W powieści autorka wspomina również o powstaniu styczniowym poprzez motyw Mogiły.

Przedstawione fragmenty pochodzą z początku powieści, kiedy to pisarka dokonuje przedstawienia bohaterów, wprowadza czytelników w problematykę utworu. Pierwszy fragment opisuje Justynę Orzelską i Martę Korczyńską idące do kościoła w dzień wolny od pracy – niedzielę. W drugim fragmencie została przedstawiona Emilia, żona Benedykta Korczyńskiego, której towarzyszy Teresa Plińska, uboga stara panna, bardziej służąca niż przyjaciółka pani domu. Obie bohaterki, Justyna i Emilia zostały ze sobą skontrastowane. Każda z wymienionych bohaterek jest postrzegana przez pryzmat otoczenia w jakim żyje. Orzeszkowa porusza bardzo ważny problem społeczeństwa XIX wieku. Na podstawie dwóch bohaterek tak bardzo skontrastowanych, dostrzegamy jaką wartością jest praca dla danej grupy społecznej. Autorka dokonała podziału społeczeństwa na pracujących i pasożytów. Pracujący odnajdują sens życia w pracy, czerpią z niej radość, natomiast pasożyty prowadzą zabawowy tryb życia, pieniądze trwonią na zabawy i przyjemności. Eliza Orzeszkowa przedstawiła obie te grupy na podstawie opisu Emilii korczyńskiej – pasożyta oraz Justyny Orzelskiej – pracującej.

Justyna – młoda kobieta, szczęśliwa i zadowolona z własnego życia. Po ubiorze nie można tak naprawdę stwierdzić, do której warstwy społecznej należy. Justyna ubrana była skromnie, lecz materiał nie wyglądał na tani. Przedstawiona została w ruchu w otwartej przestrzeni, wśród otaczającej jej przyrody – kwiaty, łąki, słońce. W opisie Justyny dominuje naturalność: dziewczyna oddycha świeżym powietrzem i zapachem kwiatów, który sprawia jej zmysłową przyjemność. Bohaterka jest zdrowa i silna, lecz ewidentnie nie dba o wygląd, o czym świadczy brak rękawiczek i kapelusza oraz wystawianie twarzy na słońce, jak również ręce, które były spracowane. Justyna jest postacią, która buntuje się przeciwko światu, w którym zmuszona jest żyć. Nie chce podzielić losu Teresy Plińskiej- ubogiej panny do towarzystwa skazanej na życie w cieniu Emilii korczyńskiej, ani Marty korczyńskiej – nieszczęśliwej z powodu życiowego błędu. Czuje się bezużyteczna w Korczynie, nie ma zamiaru być maskotką wyższych sfer, dlatego postanawia porzucić sztuczne i nudne salonowe życie. Bohaterka decyduje się na życie i pracę u boku człowieka o niższym statusie społecznym, lecz czuje, że właśnie to jest to czego szukała – poczucie wartości oraz czerpanie radości z pracy mimo ubóstwa.

Natomiast Emilia – kobieta w średnim wieku, około 40stki. Jej uroda nie zdradza wieku jaki posiada, gdyż nie widać żadnego siwego włosa czy zmarszczek. Kobieta jest zadbana, delikatna - prawdziwa kobieta arystokratka. Bohaterka w przeciwieństwie do Justyny bardzo dba o swój wygląd, o czym świadczą jej starannie ułożone włosy oraz zadbane paznokcie i ręce. Emilia wygląda na schorowaną, wątła i słabą osobę, nie w wyniku pracy lecz poprzez samo życie. Przedstawiona jest w bezruchu, w pozycji półleżącej, jakby czekała na śmierć. W przeciwieństwie do Justyny otoczona jest 4 ścianami swojego pokoju, w którym panuje zaduch, unoszą się tylko zapachy perfum i lekarstw, a jej pokój przypomina pudełko apteczne wypełnione wonią olejków i trucizn. Bohaterka boi się tego co znajduje się na zewnątrz, okna oraz drzwi były szczelnie pozamykane. Emilia otacza się salonowymi cackami: meblami, biżuterią, porcelaną, książkami i tymi podobnymi rzeczami. Opis otoczenia Emilii wyraża jak bardzo sztuczna jest przestrzeń wokół bohaterki, wszystko sprawia „na pierwszy rzut oka wrażenie świetności.” Bohaterka jest bezużyteczna, całym majątkiem zajmuje się jej mąż, ona nie pomaga mu w niczym. Żyje w wykreowanym przez literaturę francuską świecie, dlatego nie potrafi porozumieć się z mężem. Jest słaba fizycznie co jest efektem jej biernego trybu życia. Jest egoistką, która odsuwa od siebie rodzinę: syn się buntuje, córkę próbuje wychować na podobną sobie lalkę, a męża zaniedbuje.

Kontrastowość bohaterek wyraźnie je wartościuje: Justyna jest pełna życia, naturalnego wdzięku, siły i zdrowia, budzi sympatię czytelnika, czego nie można powiedzieć o Emilii, która jest zamknięta w chorobliwym świecie salonów, żyjąca w świecie, gdzie wszystko jest sztuczne i próżne, co bardziej odrzuca czytelnika. Justyna jest przykładem kobiety, która jest nieokreślona, nie możemy stwierdzić nawet jej statusu społecznego gdyż zachowanie wskazuje na prostą dziewczynę ze wsi lecz ubiór podkreśla jej wyższość nad prostotą. Emilia natomiast jest typową lalką salonową, która jest znudzona światem w którym żyje, którą fascynuje świat przedstawiony w książkach, które czyta. Emilia jest ozdobą, dopełnieniem do wystroju swojego pudełka- salonu, w którym spędza cały swój czas bezproduktywnie. Widać, że Justyna jest otwarta na zmiany w swoim życiu, podczas gdy Emilia zamyka się na świat, trwa w bezczynności. W podanych fragmentach znajduje się opis jeszcze jednej kobiety. Jest nią Teresa Plińska, która została ukazana jako karykatura Emilii Korczyńskiej. Obie panie są do siebie podobne pod względem zachowania: przesadzonej delikatności, np. noszenie chustki na twarzy z powodu bolących zębów, obie są szczupłe, delikatne, słodkie i stale cierpiące. Różnicą jest tylko uroda, którą Teresa tak jak Emilia niestety nie może się pochwalić.

Reasumując mogę stwierdzić, iż nad Niemnem jest powieścią realistyczną, w której przedstawiona jest praca jako najważniejsza wartość w życiu. Kreacje bohaterek na wstępie lektury mają zadanie wprowadzić czytelnika w problem jaki autorka porusza w swoim dziele. Emilia nie zna wartości pracy, jej postać to przykład nieużytecznej, schorowanej kobiety w kwiecie wieku, która odsunęła się od rzeczywistości i żyje tęskniąc za czymś nierealnym. natomiast Justyna to silna, zdrowa i pełna wewnętrznego niepokoju dynamiczna bohaterka, która stoi przed wyborem prawidłowej drogi życiowej. Taki sposób przedstawienia postaci wiąże się z podkreśleniem jaką ważną role odgrywa praca i użyteczność jednostki na rzecz ogółu.