"Lalka" Bolesława Prusa powieścią o trzech pokoleniach idealistów.

Najstarsze pokolenie w ‘Lalce’ Prusa reprezentuje subiekt warszawski, Ignacy Rzecki, syn woźnego, żołnierza napoleońskiego. W 1863 utrzymywał kontakty z kołami patriotycznej młodzieży i namówił do udziału w powstaniu styczniowym swego nowego przyjaciela, Satanisława Wokulskiego. I ta kolejna klęska nie zabiła w nim wiary w opatrznościową rolę Bonapartych w Europie. Jest niepoprawnym romantykiem, uporczywie trzyma się dawnej koncepcji politycznej. Nikt nie podziela jego poglądów, jest traktowany z pobłażliwym lekceważeniem przez całe otoczenie, czuje się osamotniony.

Rozczarowanie i stracone złudzenia romantyka konfrontowane są w powieści z nadziejami pokolenia Wokulskiego i Ochockiego-idealistów doby pozytywizmu. To pokolenie nie marzy o walkach zbrojnych, o ruchach narodowowyzwoleńczych, pragnie natomiast torować drogę do ludzkości przy pomocy odkryć naukowych i postępu technicznego. Idealistą naukowym jest w ‘Lalce’ Julian Ochocki, młody uczony i wynalazca, entuzjasta nauk przyrodniczych, postępu i techniki. Wierzy w rozwój cywilizacji i pragnie, by wynalazki, postęp techniczny – zmieniły świat. Jest osamotniony w swych marzycielskich ideach.

Lata 1878-79, w których rozgrywa się akcja, ukazują przeżycia i losy Wokulskiego jako idealisty epoki przejściowej. Główny bohater łączy w sobie cechy romantyczne i pozytywistyczne, gdyż jego osobowość ukształtowała się w dobie romantyzmu, a dojrzałość przypada na okres pozytywizmu. Wokulski swoją energią przerasta społeczeństwo, w którym żyje, jednak jego inicjatywy gospodarcze nie znajdują poparcia, jest osamotniony w swoim działaniu. Wokulski to postać tragiczna, gdyż zawiodło go wszystko, w co wierzył: walka o wolność, nauka, praca, uczucia.