Przedstaw wojny polsko-tureckie w XVII wieku lata 20, lata 70

Wojna Rzeczypospolitej z  Turcją wynikała z rywalizacji obu państw o wpływy w Mołdawii i na Wołoszczyźnie. Do pierwszych starć doszło jeszcze na początku XVII w., gdy polscy magnaci osadzili na tronie hospodarskim w Mołdawii Jeremiego Mohyłę. Nie udało się jednak obronić przyjaznego Polsce rodu Mohyłów i po nieudanych wyprawach Stefana Potockiego w 1612 r. i kniaziów Wiśniowieckiego i Koreckiego w latach 1615- 1616 polska pozycja w tym rejonie osłabła.                 W 1617 r. hetman Żółkiewski  zawarł z Iskanderem Paszą traktat w Buszy uznający zwierzchność Turcji nad państwami wołoskimi i Siedmiogrodem. Wojnę sprowokowały oddziały lisowczyków i Kozaków, które w 1619 r. pokonały podległego Turcji władcę Siedmiogrodu- Gabora Bethlena. Do pierwszego starcia doszło w Mołdawii pod Cecorą, gdzie hetman Żółkiewski założył obóz obronny. 19 września 1629 r. rozegrała się bitwa, która nie przyniosła Polakom sukcesu.                  Nie była to jednak klęska. W nocy wybuchł tumult, który z trudem zdołano opanować. 29 września podje to decyzję o odwrocie. Wszystko przebiegało zgodnie z planem i w ciągu tygodnia siły koronne przebyły w szyku taborowym 165 km. Przed samą granicą Rzeczypospolitej doszło do kolejnego tumultu. Wojsko wpadło w panikę, co doprowadziło do rozerwania szyku. Stary hetman nie chciał uciekać i zginął śmiercią bohatera.                 Klęska zmusiła sejm do uchwalenia większych podatków na wojsko. Na czele nowo tworzonej armii (ze względu na brak hetmanów koronnych) stanął hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz. Siły polskie wsparli Kozacy zaporoscy prowadzeni przez Piotra Konaszewicza Sahajdacznego. Obóz obronny założono tym razem w rejonie Chocimia. 2 września 1621 r. Turcy rozpoczęli oblężenie. Polska obrona była jednak nie do złamania, a morale żołnierzy nie osłabiła nawet śmierć chorego hetmana Chodkiewicza (24 września), którego zastąpił Stanisław Lubomirski.                 9 października 1621 r. Turcy zgodzili się na pokój, który ustalał granicę na Dniestrze z Chocimiem po stronie mołdawskiej, przyznawał Turcji  zwierzchność nad państwami wołoskimi i Siedmiogrodem, ale z obietnicą, że hospodarami mołdawskimi będą przychylni Polsce chrześcijanie.  Przyczyny konfliktu                U schyłku XVI stulecia w stosunkach polsko- tureckich zaczęły się pojawiać pierwsze zadrażnienia. Powodem była rywalizacja o wpływy w księstwach naddunajskich- Mołdawii i Wołoszczyźnie. Źródłem napięć były również najazdy Tatarów krymskich (lenników sułtana) na ziemie Rzeczypospolitej oraz łupieskie wyprawy Kozaków(poddanych Polski) na Krym.                Turcja, skoncentrowana na walce z Habsburgami, długo nie była zainteresowana konfliktem z Polską. Sytuacja zmieniła się, gdy Zygmunt III wsparł cesarza w wojnie trzydziestoletniej, podejmując zarazem próby rozszerzenia polskich wpływów w Hospodarstwie Mołdawskim. Napięcie w stosunkach polsko- tureckich przerodziło się w otwarty konflikt. Pierwsza wojna z Turcją Działania wojenne rozpoczęła strona polska, której wojska pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego, wkroczyły na terytorium Mołdawii. Wyprawa, na  skutek braku dyscypliny wśród żołnierzy, zakończyła się klęską w bitwie pod Cecorą w 1620 roku. Hetman Żółkiewski poległ w czasie odwrotu armii. Rok później Turcja wznowiła działania wojenne. Polsko- litewskie wojska dowodzone przez hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, stawiły czoło wielkiej armii tureckiej w ufortyfikowanym obozie w Chocimiu. W czasie czterotygodniowego oblężenia Turcy ponieśli kilkakrotnie większe straty niż broniące się oddziały. Traktat zawarty w 1621 roku zapewnił Rzeczypospolitej długi okres pokoju ze strony Turcji. Podjęta w 1633 roku kolejna wyprawa turecka przeciwko Rzeczypospolitej została odparta przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego. Po tym zwycięstwie w stosunkach polsko- tureckich zapanował pokój, który trwał ponad 30 lat. Kolejna wojna z Turcją                W 1671 roku wielki hetman  koronny Jan Sobieski toczył ciężkie walki  z hetmanem kozackim Piotrem Doroszenką, który sprzymierzył się z Tatarami. Następny rok przeszedł do historii jako haniebny, gdyż na bezbronną Rzeczypospolitą spadł najazd turecki sułtana Mehmeda IV. Padł Kamieniec Podolski  i w ręku nieprzyjaciela znalazło się całe Podole i część Ukrainy. Udało się na szczęście obronić Lwów. Turcy w Buczaczu podyktowali polskim komisarzom  upokarzające warunki (18 październik 1672 roku). Polska straciła Podole z Kamieńcem oraz województwa bracławskie i kijowskie. Ponadto musiała płacić 22 tysiące dukatów rocznie haraczu, nazwanego upominkiem.                Równocześnie część szlachty i magnaterii pragnąc ukrócić powszechną swawolę, zawiązała pod Gołębiem konfederację stojącą przy królu. Zaś opozycja z udziałem Sobieskiego zawarła konfederację w Szczebrzeszynie. Od wojny domowej Rzeczypospolitą uratowało otrzeźwienie konfederatów, którzy wobec sukcesów tureckich zgodzili się na wzajemne pojednanie początkiem 1673 roku. Rozpoczęły się zbrojenia, które oddały pod komendę Sobieskiego kilkadziesiąt tysięcy wojska. Hetman zneutralizował dyplomatycznie Kozaków i Tatarów i starł się walnie z Turkami pod Chocimiem(11 września 1673r.). Armia Husseina Paszy została rozgromiona, ale Polacy, odzyskując honor, nie odzyskali zabranych im ziem.                Dzień przed bitwa chocimską zmarł nieudolny król Michał Korybut Wiśniowiecki. Nowym władcą okrzyknięto Sobieskiego, który jako jedyny rodził nadzieje w tych ciężkich dla państwa czasach. Polska potrzebowała lwa i takiego lwa dostała. Jan Sobieski koronował się na króla dopiero w dwa  lata później. 17 października 1676, w Żurawnie zawarto rozejm z Turcją, który nie oddawał Polsce straconych ziem, ale znosił haniebny haracz. Odsiecz wiedeńska                W 1682 roku skończyły się starcia turecko- rosyjskie (pokój w Bakczysaraju). Leopold I zagrożony powstaniem węgierskim i agresja turecką, nagle dostrzegł w Polsce cennego sojusznika. Wysłał więc do Sobieskiego poselstwo z prośbą o pomoc. Król przemógł się i zdecydował o zawarciu sojuszu, wierząc, że tylko współpraca polsko- austriacka powstrzyma nawałnicę turecką.                Czas był najwyższy, bowiem wezyr Kara Mustafa oblegał już Wiedeń. Król spiesznym marszem udał się na pomoc nowemu sojusznikowi i na wrześniowej naradzie na zamku w Stettelsdorfie objął dowództwo nad wojskami polsko-austriackimi.                12 września 1683 roku, po wysłuchaniu na Kahlenbergu porannej mszy świętej, armia Sobieskiego przystąpiła do decydującej bitwy. Po krwawej walce zwycięstwo przyszło na skrzydłach polskiej husarii, która niesiona do boju pędem tysięcy końskich kopyt złamała opór janczarów, opanowała artylerię i rozbiła większość wrogiej jazdy. O godzinie szóstej po południu zdobyto obóz wezyra, który salwował się ucieczką.                Po wspaniałej wiktorii Jan III Sobieski wysłał do papieża Innocentego XI list ze słowami: ”Venimus, vidimus et Deus Vicie (przybyliśmy, zobaczyliśmy, a Bóg zwyciężył).                Cesarz, będący zazdrosny  o sławę zwycięskiego wodza, przyjął króla polskiego niezwykle chłodno, ale nie było czasu na wzajemne waśnie. Armia turecka nie była jeszcze zupełnie rozbita i trzeba było stawić jej czoła w dwóch bitwach  pod Parkanami (jednej przegranej-7 października, drugiej zwycięskiej- 9 października). Husaria                Husaria była najcięższą formacją jazdy polskiej i litewskiej wyposażonej w hełmy i zbroje, kopie (o długości do 5,5 m), pistolety, szable i koncerze. Jej charakterystyczną cechą były skrzydła umocowane pierwotnie do siodeł, a następnie na plecach jeźdźców.                        Jak dotąd nie wyjaśniono jednoznacznie, jaką funkcję miały pełnić- czy ich szum miał płoszyć konie przeciwnika, jak chcą niektórzy historycy, czy też były one jedynie oryginalnym elementem dekoracyjnym, jak uważają inni.                W czasie wojen XVII stulecia husaria stanowiła główną siłę uderzeniową polskich i litewskich wojsk, jej szarże (przełamujące każdą formację przeciwnika) zdecydowały o rozstrzygnięciu wielu bitew, m.in. pod Kircholmem (1605 r.), Kłuszynem (1610 r.), Chocimiem (1673 r.) i Wiedniem (1683 r.). Zakończenie konfliktu polsko-tureckiego W marcu 1674 roku doszło do podpisania w Linzu aktu założenia Ligi Świętej skierowanej przeciw Turcji. Do przymierza weszła Polska, Cesarstwo Habsburskie, Wenecja i Stolica Apostolska. Ostatecznie, dopiero w 1699 roku na mocy pokoju zawartego w Karłowicach, zakończyła się sprawa konfliktu polsko –tureckiego. Polska uzyskała granice z 1672 roku w zamian za rezygnację ze zdobyczy mołdawskich. Do Polski powrócił Kamieniec Podolski.

Zagadnienie z historii od czasów nowożytnych do upadku państwa polskiego 1795

1. Omów przebieg ważniejszych odkryć geograficznych (kto, kiedy, gdzie).

W okresie renesansu dokonano pierwszych odkryć geograficznych. Europejczycy wyszli po za granice swoich krajów, a penetracja nowych obszarów wpłynęła na z...

Zagadnienie z historii od czasów nowożytnych do upadku państwa polskiego 1795.

1. Omów przebieg ważniejszych odkryć geograficznych (kto, kiedy, gdzie).
W okresie renesansu dokonano pierwszych odkryć geograficznych. Europejczycy wyszli po za granice swoich krajów, a penetracja nowych obszarów wpłynęła na zmianę lu...