Porszę o pomoc Ruch socjalistczny Przywódcy 1. 2. 3. Ruch ludowy przywódcy Ruch narodowy przywódcy

Historia ruchu ludowego w Polsce rozpoczyna się pod koniec XIX wieku. Wspomnieć należy jednak o księdzu Piotrze Ściegiennymjako jednym z pierwszych działaczy ludowych, walczącym o sprawy chłopów już w połowie XIX wieku; twórcy chłopskiej organizacji konspiracyjnej Związek Chłopski.Celem ruchu ludowego była walka: o prawa chłopów, o likwidację pozostałości epoki feudalnej, o reformę rolną i o demokratyzacje życia społecznego i politycznego. Ruch ludowy wysuwał też postulaty narodowe.W 1889 powstały pierwsze chłopskie komitety wyborcze, dzięki czemu po raz pierwszy wybrano czterech posłów chłopskich. Dotychczas chłopi zmuszeni byli głosować na kandydatów reprezentujących inne grupy społeczne i dbających o interesy tych grup, np. szlachty czy kleru. W 1891 Jan Potoczek jako pierwszy polski chłop został posłem austriackiej Rady Państwa[2].W Galicji działalność ruchu zapoczątkował ksiądz Stanisław Stojałowski. Tu w 1893 powstała też pierwsza w Europie polityczna organizacja chłopska, o nazwie Związek Stronnictwa Chłopskiego. 28 lipca 1895 powstała bardziej znacząca organizacja, partia chłopska Stronnictwo Ludowe, w której działalność prowadzili m.in.: Bolesław Wysłouch, Karol Lewakowski, Jakub Bojko, Henryk Rewakowicz i Jan Stapiński to Stronnictwo Ludowe, które w 1903 zmieniło nazwę na Polskie Stronnictwo Ludowe. Różnice powstałe między działaczami w 1907, przyczyniły się do powstania partii: PSL „Piast” i PSL Lewica.W Królestwie Polskim rozwój ruchu ludowego rozpoczął w 1904, Polski Związek Ludowy i kolejne partie ludowe. Oprócz nich działał legalnie ruch chłopski o charakterze oświatowym i gospodarczym skupiający się wokół wydawanego przez Maksymiliana Malinowskiego w latach 1907–1915 pisma „Zaranie”. Zaraniarze (wśród których byli: Tomasz Nocznicki, Irena Kosmowska i Stanisław Osiecki) prowadzili działalność w Kółkach Rolniczych. W 1915 działacze „Zarania”, Związku Chłopskiego oraz Związku Ludu Polskiego utworzyli partię PSL w Królestwie Polskim, która w 1918 przyjęła nazwę Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”.W zaborze pruskim ruch ludowy skupiał się głównie na przeciwdziałaniu germanizacji. W latach 1896–1904 na terenie zaboru działała Mazurska Partia Ludowa.W okresie I wojny światowej działacze ruchu ludowego w Galicji i Królestwie Polskim opowiedzieli się za polityką prowadzoną przez Józefa Piłsudskiego, reprezentując stanowisko rozwiązania sprawy polskiej w oparciu o Austrię.W okresie II Rzeczypospolitej[edytuj]Maciej Rataj, marszałek Sejmu pełniący obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej po śmierci Gabriela NarutowiczaWincenty Witos, działacz ruchu ludowego, jako premierrządu polskiegoPo odzyskaniu przez Polskę niepodległości dla chłopów i ruchu chłopskiego głównym zagadnieniem stały się sprawy agrarne. W niektórych rejonach kraju doszło nawet do rozruchów chłopskich, między innymi w okolicy Tarnobrzega. Osobny artykuł: Republika Tarnobrzeska.Przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 działacze ruchu ludowego budowali świadomość narodową chłopów oraz inspirowali ich do walki o niepodległość. Po uzyskaniu niepodległości zachęcali chłopów do angażowania się w życie państwowe i korzystania w pełni z praw obywatelskich. Zasięg ich oddziaływania był jednak znacznie szerszy i nie obejmował jedynie chłopów[3].W sprawie reformy rolnej stanowiska partii ludowych nie były jednolite. Część partii chłopskich była za przeprowadzeniem reformy rolnej bez odszkodowania, pozostałe za odszkodowaniem. PSL Lewica i Chłopskie Stronnictwo Radykalne opowiadały się za wywłaszczeniem bez odszkodowań natomiast PSL „Piast” i PSL „Wyzwolenie” za wywłaszczeniem za odszkodowaniem. W 1919 Sejm Ustawodawczy pod presją wystąpień chłopskich podjął uchwałę o przymusowej parcelacji części wielkiej własności ziemskiej za odszkodowaniem a w 1920 obliczu ofensywy bolszewickiej ustawę o wykonaniu reformy rolnej.Do 1926, a więc do czasu zamachu majowego, partie chłopskie odgrywały w Sejmie znaczną rolę, a ludowiec Wincenty Witos był nawet trzykrotnie premierem rządu. Po tym okresie radykalne partie chłopskie były delegalizowane, a działacze ruchu ludowego prześladowani. Zdelegalizowane zostały m.in.: Niezależna Partia Chłopska i Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej Samopomoc. Aresztowani, a następnie oskarżeni w procesie brzeskim zostali czołowi działacze ludowi, m.in.: Wincenty Witos, Władysław Kiernik, Kazimierz Bagiński, Józef Putek i Adolf Sawicki. Osobny artykuł: Proces brzeski.W okresie II wojny światowej[edytuj]Stanisław Mikołajczyk, premier rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwieTablica upamiętniająca Centrale Rozdzielczą i Archiwum Konspiracyjne pism Stronnictwa Ludowego „Roch” i Batalionów Chłopskich na ul. Ks. Kłopotowskiego 14 w WarszawiePo wybuchu wojny ruch ludowy przeszedł do konspiracji i działał już od początku okupacji niemieckiej pod kryptonimem „Roch”, a kierowany był przez Centralne Kierownictwo Ruchu Ludowego. W 1940 kierownictwo podjęło decyzję o organizacji oddziałów bojowych. Oddziały bojowe ruchu ludowego początkowo zwane Chłopską Strażą ostatecznie przyjęły nazwę Bataliony Chłopskie. W szczytowym okresie rozwoju Bataliony Chłopskie liczyły około 160 tys. ludzi, stając się po Armii Krajowej drugą co do liczebności formacją zbrojną ruchu oporu w Polsce.Głównym celem działania żołnierzy BCh była obrona ludności polskiej wsi przed terrorem okupacyjnym oraz eksploatacją gospodarczą. Przeciwdziałając rabunkowej gospodarce wroga organizowano akcje dywersyjne, polegające na: paleniu tartaków i składów drewna, unieruchamianiu gorzelni i mleczarń, niszczeniu magazynów, niszczeniu akt kontyngentowych i kartotek w arbeitsamtach i gminach, rozpraszaniu spędów bydła, odbijaniu więźniów politycznych i chłopów wziętych na roboty do Niemiec, dokonywaniu wypadów na majątki pod zarządem niemieckim, karaniu urzędników zbyt gorliwie wypełniających obowiązki, likwidowaniu band rabunkowych i konfidentów[4].W czasie II wojny światowej żołnierze Batalionów Chłopskich dokonali ponad 3 tys. różnego rodzaju akcji bojowych. W tym stoczyli około 900 bitew i potyczek, przeprowadzili ponad 200 akcji atakując transport wroga oraz około 800 akcji przeciw aparatowi administracyjno- politycznemu[5].Do najważniejszych akcji przeprowadzonych przez żołnierzy Batalionów Chłopskich należą walki w obronie pacyfikowanej Zamojszczyzny w latach 1942–1943, zwłaszcza bitwy pod Wojdą i Zaborecznem, walki w obronie tzw. Republiki Pińczowskiej,Zatopienie statku Tannenberg, Wysadzenie pociągu amunicyjnego pod Gołębiem, rozbicie więzień w Pińczowie, Krasnymstawie, Radomsku i Siedlcach oraz walki na przyczółku baranowsko-sandomierskim. Osobny artykuł: Bataliony Chłopskie.W okresie Polski Ludowej[edytuj]Po zakończeniu wojny wśród ludowców istniały rozbieżności. Do tradycji radykalnych reprezentowanych przez Niezależną Partię Chłopską, Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej „Samopomoc” i Stronnictwo Ludowe „Wola Ludu” nawiązywało prokomunistyczne Stronnictwo Ludowe powstałe 18 września 1944 w Lublinie, natomiast SL „Roch” było związane z rządem emigracyjnym.W 1945 struktury SL „Roch” zostały ujawnione i powstało Polskie Stronnictwo Ludowe, które za prezesury Wincentego Witosa i Stanisława Mikołajczyka miało charakter antykomunistyczny. Jednocześnie działało wspomniane prokomunistyczne Stronnictwo Ludowe, tzw. „lubelskie”. Po ucieczce Stanisława Mikołajczyka w 1947 i objęciu kierownictwa partii przez Józefa Niećkę, PSL odchodziło od charakteru antykomunistycznego i w 1949 połączyło się z SL, tworząc Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (było ono przez cały okres istnienia koalicjantem PZPR). Czołowymi działaczami tej partii, oprócz Józefa Niećki, byliWładysław Kowalski, Stefan Ignar, Czesław Wycech, Stanisław Gucwa i Roman Malinowski. Działaczom ZSL przypadał zwyczajowo urząd marszałka Sejmu.Przeprowadzona reforma rolna, określanie powojennej Polski, mianem Polski Ludowej a władzy władzą ludową nie zasłoniło ludowcom zachodzących w kraju zmian, czemu dał wyraz 2 marca 1988 w Kielcach, gen. Franciszek Kamiński. Były komendant Główny Batalionów Chłopskich, mówił o prześladowaniach ludowców, kolektywizacji i niszczeniu polskiego rolnictwa. Krytyka nie ominęła też kierownictwa PZPR za łamanie praworządności i ograniczanie swobód obywatelskich.W 1989 ZSL przekształcono w Polskie Stronnictwo Ludowe „Odrodzenie”. Wcześniej (w 1988) działacze antykomunistyczni powołali wilanowskie PSL.W okresie III Rzeczypospolitej[edytuj]Waldemar Pawlak z PSL, premier RP w 1992 i w latach 1993–1995W 1990, w wyniku połączenia PSL „Odrodzenie” z PSL wilanowskim, powstało jednolite Polskie Stronnictwo Ludowe. Powstawały także inne, o wiele mniej znaczące partie ruchu ludowego (m.in. PSL „Solidarność”/Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie (które współtworzyło Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe), Polskie Forum Ludowo-Chrześcijańskie „Ojcowizna”, Polskie Forum Ludowo-Chrześcijańskie „Ojcowizna”, PSL Mikołajczykowskie, PSL – Porozumienie Ludowe, Partia Ludowo-Demokratyczna, Stronnictwo Ludowe „Ojcowizna” czy PSL „Piast”/Stronnictwo „Piast”). Funkcję premiera z ramienia PSL pełnił dwukrotnie Waldemar Pawlak, a marszałkiem Sejmu był Józef Zych. Inni czołowi działacze ludowi III RP to Roman Bartoszcze, Roman Jagieliński, Artur Balazs, Adam Struzik, Jarosław Kalinowski, Janusz Wojciechowski, Zdzisław Podkański, Marek Sawicki i Janusz Piechociński.