Wyspa Wolin - referat

FAUNA I FLORA
Specyficzne położenie w przestrzeni przyrodniczo - geograficznej nad Zatoką Pomorską i Zalewem Szczecińskim oraz rzeką Dziwną w bezpośrednim sąsiedztwie morsko - lądowego Wolińskiego Parku Narodowego jest niewątpliwym atutem miasta Wolin. Obszar wyspy o tej samej nazwie należy do najpiękniejszych miejsc w Polsce. Z jednej strony mamy tu wspaniałe lasy, a z drugiej jeziora i rzeki pełne ptactwa wodnego i ryb. W granicach gminy, w okolicach Świętoujścia, znajduje się fragment wybrzeża morskiego. Wzdłuż rzeki Dziwny i Zalewu Kamieńskiego, możemy podziwiać atrakcyjne tereny. W samym Wolinie oraz nad Zalewem Szczecińskim dzikie plaże. Fauna wyspy jest bardzo zróżnicowana i bogato reprezentowana przez gatunki rzadkie. Przez Wolin przebiega główny szlak przelotu ptaków wzdłuż wybrzeża Bałtyku.

Na terenie parku stwierdzono występowanie ponad 230 gatunków ptaków, w tym lęgowych: bielika, wodniczki, biegusa zmiennego, muchołówki małej. Park spełnia doniosłą rolę w ochronie siedlisk ptaków wodno-błotnych, które tutaj znajdują spokój oraz bazę pokarmową, szczególnie w okresie wiosennych i jesiennych wędrówek. Aktualnie m.in. prowadzona jest reintrodukcja puchacza. Z bogatego świata owadów zachowały się m.in. stanowiska największego polskiego chrząszcza jelonka. Na terenie parku oznaczono 3 nowe dla nauki gatunki: chrząszcza Teredus opacus i 2 gatunki skoczogonków (Collembola). Lasy zamieszkują jelenie, dziki, sarny, lisy, kuny oraz drobne ssaki ryjówki, łasice, nornice i inne. Do rzadszych należą borsuki, gronostaje i jenoty. W obszarze Wolińskiego Parku Narodowego występuje 6 gatunków nietoperzy. Jest to niezwykle cenny zakątek, w którym zachowało się wiele ginących gatunków w skali Europy. Na całej wyspie Wolin występuje ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych między innymi mikołajek nadmorski. Strome zbocza wybrzeża klifowego oraz brzegi jeziora Turkusowego porastają zarośla rokitnika zwyczajnego.

Na terenie lądowym wyspy Wolin dominują wzniesienia morenowe pokryte lasami bukowymi, bukowo-dębowymi i sosnowymi. Głównym gatunkiem w lasach jest jednak sosna, która zajmuje 68% lądowej powierzchni parku. Buk zajmuje 23%, dąb 7% a inne gatunki (świerk, modrzew, daglezja, brzoza) pozostałą część. Wśród zespołów leśnych szczególnie dobrze zachowały się lasy bukowe, których struktura zbliżona jest do lasów naturalnych. Najlepiej zachowane zespoły buczyn są chronione w dwóch obszarach ochrony ścisłej w części południowej Narodowego Parku Wolińskiego oraz jednym w części północnej, gdzie występuje buczyna storczykowa. Wykształciła się ona na szczególnym typie gleby - naspie przyklifowej, powstającej przez nawiewanie drobnych cząstek minerałów z klifu do wnętrza lasu. W tym szczególnym zespole roślinnym rośnie m.in. 9 gatunków storczyków oraz dorastające do 2 metrów wysokości zbiorowiska litwora nadbrzeżnego. Spośród innych leśnych zespołów roślinnych na uwagę zasługują występujące w okolicach Wisełki na glebach bielicowych wytworzonych z piasków luźnych bory bażynowe. Bardzo cennym gatunkiem rosnącym w lasach na północy Dróżkowych Łąk jest długosz królewski.

Specyficzne zbiorowiska roślinności nieleśnej spotykamy na obszarze wstecznej delty Świny - rośnie tu wiele gatunków roślin rzadkich t.j. woskownica europejska, kłoć wiechowata, turówka wonna oraz szczególnie rzadkie rośliny solnisk - hallofity: świbka nadmorska, sit Gerarda, mlecznik nadmorski, czosnek kątowaty, muchotrzew solniskowy. Rośliny plaży nadmorskiej reprezentują: honkenia piaskowa, wydmuchrzyca piaskowa, rukwiel nadmorska, i solanka kolczysta. Bardzo rzadkim w Polsce gatunkiem jest występująca w ciepłolubnych murawach południowej części parku pajęcznica liliowata. Wody obok lasów to dominujące ekosystemy wyspy. od północy wody Bałtyku, od zachodu delta Świny, z południa Zalew Szczeciński a od wschodu rzeka Dziwna. Delta Świny jest to kompleks wodno - błotnych wysp i wysepek oddzielonych kanałami o zmiennych kierunkach przepływu oraz różnych poziomach wody, okresowo zalewanych - zwłaszcza w czasie cofki (wlewania się spiętrzonych przez północne wiatry wód Bałtyku do Zalewu Szczecińskiego). We wschodniej części parku w pobliżu Warnowa, znajdują się 4 polodowcowe jeziora: Warnowskie, Rabiąż, Czajcze i Domysłowskie (153 ha) oraz sztuczne: Turkusowe, Stara Kredownia (Wapnica) i Grodno.

Na wyspie Wolin stwierdzono występowanie ponad 1300 gatunków roślin naczyniowych, w tym wielu gatunków chronionych i rzadkich. Zbocza stromych klifów porastają gęste zarośla rokitnika zwyczajnego. Płytkie piaszczyste dno Morza Bałtyckiego zajmują makroglony: zielenice, brunatnice i krasnorosty, wśród których najliczniejszymi są morszczyn i zielenica Entetromoprpha intestinalis. Wody Zatoki Pomorskiej to biotop wielu gatunków zwłaszcza ryb oraz coraz rzadszych ssaków morskich - foki szarej i morświna. Woliński Park Narodowy jest obszarem unikatowym w krajobrazie Polski i jedynym tego rodzaju obiektem chronionej przyrody na wybrzeżu całego Bałtyku. Nie ma on substytutu. Ochrona tego krajobrazu i różnorodności biologicznej ma znaczenie dla zachowania dziedzictwa przyrodniczego Polski i Europy.

WARUNKI NATURALNE
Wolin - największa polska wyspa (pow. 265 km kwadratowych) oddzielona od lądu stałego cieśniną Dziwny (wschodnie ramię ujściowe Odry), a od wyspy Uznam cieśniną Świny. Geneza wyspy Wolin do dnia dzisiejszego odzwierciedla się w jej krajobrazie. Budują ją dwie formy geologiczne - trzon plejstoceński ze starszymi, mezozoicznymi utworami i późniejsze utwory holoceńskie, powstałe na skutek akumulacyjnej działalności morza, wiatru, rzek.

W zachodniej części notujemy najniżej położone tereny wyspy. Centralną część wyspy Wolin tworzą wyraźne strome krawędzie oraz obszar dużych wzniesień rzędu 60-90 m n.p.m. z górą Grzywacz (115,4 m n.p.m.) najwyższym punktem na Zachodnim Wybrzeżu. Natomiast całą wschodnią część wyspy charakteryzuje łagodny, choć niejednolity morfologicznie obszar o wzniesieniach rzędu 10-20 m n.p.m. W części północnej ciągnie się pas polodowcowych jezior tworzących tzw. Pojezierze Wolińskie, w części południowej Mokrzyckie Góry ( najwyższe wzniesienie 67,3 m n.p.m.). Od półwyspu Rów po jezioro Koprowo wzdłuż rzeki Dziwny rozciąga się nizinna płaszczyzna (Mierzeja Dziwny).

Bardzo atrakcyjnym rysem morfologicznym są kilkudziesięciometrowej wysokości klify - nadmorski i nadzalewowy. Urwiska klifu od strony morza rozciągają się od Międzyzdroji na północny-wschód aż do Świdnej Kępy na przestrzeni prawie 15 kilometrów. Mamy tu między innymi wysokie klify Kawczej Góry (61,4 m n.p.m.), Góry Gosań (95,1 m n.p.m.), Białej Góry ( około 100 m n.p.m.). Nad Zalewem Szczecińskim kilf piętrzy się na południowy-wschód od Lubina. Jego urwiska osiągają wysokość 50-80 m n.p.m.

WOLIŃSKI PARK NARODOWY
Woliński Park Narodowy został utworzony rozporządzeniem Rady Ministrów w dniu 3 marca 1960 r., na najpiękniejszej i najstarszej części wyspy Wolin, pochodzącej sprzed około 12 tys. lat. Obecnie jego powierzchnia zajmuje 10.937 ha, z czego 42 % stanowią lasy. WPN jest pierwszym polskim parkiem morskim. Obejmuje ochroną pas przybrzeżnych wód morskich oraz wód wewnętrznych tj. Bałtyk i Zalew Szczeciński. Również włączenie rozlewisk delty Świny oraz podmokłych obszarów wzdłuż wybrzeży Zalewu Szczecińskiego, jako pierwotnych środowisk, znacznie wzbogaciły zasoby przyrodnicze parku - zarówno pod względem krajobrazowym jak też rzadkich stanowisk gatunków fauny i flory. Obszar Wolińskiego Parku Narodowego, zajmujący środkową część wyspy Wolin, stanowi najbardziej typowy i najpiękniejszy pod względem krajobrazowym fragment wybrzeża bałtyckiego. Obejmuje on wszystkie elementy krajobrazu nadmorskiego, charakteryzując się zróżnicowaną rzeźbą terenu, urozmaiconą szatą roślinną i bogatą fauną.

Wszystko to w połączeniu ze śródlądowymi, malowniczo położonymi jeziorkami (w skład WPN wchodzą jeziora: Warnowskie, Czajcze, Domysłowskie, Gardno) charakterystycznymi brzegami klifowymi, wałami wydm nadmorskich sprawia, że Woliński Park Narodowy jest nie tylko zachwyt wzbudzającym terenem turystycznym i wypoczynkowym ale także obiektem badań naukowych różnych specjalności.

Nie przypadkowo jeden z największych polskich przyrodników prof. dr A. Wodziczko, wypowiedział pamiętne słowa: ..."Jak niegdyś ku Tatrom, tak również ku Wolinowi, tej źrenicy przyrody nadmorskiej, kierowac się będą uczucia i pielgrzymki wszystkich miłujących swą ziemię i swe morze obywateli?..”·

W obszarze WPN wydzielonych jest jest sześć ścisłych rezerwatów:
- rezerwat im. dr Stefana Jarosza
- rezerwat im. prof. Mariana Raciborskiego
- rezerwat im. prof. Zygmunta Czubińskiego
- rezerwat im. dr Bohdana Dyakowskiego
- rezerwat im. prof. Władysława Szafera
- rezerwat im. prof. Adama Wodziczki

Już poza rejonem WPN, na południe od Lubiewa, w pobliżu jez. Wicko Małe znajduje się jeszcze jeden rezerwat ścisły o nazwie "Dróżkowe Łąki". We wschodniej części WPN, wzdłuż wybrzeża zachowały się fragmenty nadmorskich borów z udziałem takich roślin jak bażyna czarnojagodowa, widłak czy zimoziół północny, który jest reliktem polodowcowym. W lasach można podziwiać stare, okazałe buki i sosny a wśród nich, również te najbardziej znane, dęby "Wolinian" i "Wikingów" oraz okazałą tuję w okolicach Warnowa.

Do walorów krajobrazowych WPN na pewno można zaliczyć największe w Polsce wybrzeże klifowe o długości ok. 15 km, z którego roztacza się wspaniały widok na Zatokę Pomorską. Liczne punkty widokowe m. in. na wzgórzu Zielonka pozwalają nam podziwiać przepiękną panoramę wodnej części omawianego obszaru. Inną atrakcją turystyczną jest wspomniane już jezioro Turkusowe. Rozszczepione widmo światła słonecznego w czystej wodzie i odbicie refleksu od białego podłoża dostarcza turystom niezapomnianych wrażeń.

Jednym z symboli WPN jest mikołajek nadmorski - bardzo rzadka na naszym wybrzeżu i prawie doszczętnie wyniszczona, przepiękna roślina, której siedliskiem są białe wydmy. Zasadniczą częścią Parku są tereny leśne. Ze zbiorowisk leśnych największą powierzchnię zajmują bory sosnowe. Innym zespołem leśnym charakterystycznym dla WPN są buczyny typu bałtyckiego, dąbrowy.

Oprócz drzewostanów i ciekawych roślin na terenie Parku, w jego bliższym lub dalszym otoczeniu występuje wiele innych ciekawych obiektów przyrodniczych. Przede wszystkim należy do nich zaliczyć pomniki przyrody - stare i okazałe dęby, buki ("Prastary" , wiek ponad 600 lat w Wapnicy). Podziwiając te niespotykane krajobrazy powinniśmy pamiętać, że zachowanie tego pięknego i cennego przyrodniczego zakątka jest w ręku nas wszystkich.

POŁOŻENIE
Wyspa Wolin położona na skrzyżowaniu tras tranzytowych z północy na południe i z zachodu na wschód ma szansę na większe zainteresowanie turystów. Posiada czyste plaże, bazę gastronomiczną na wysokim poziomie, dobrą infrastrukturę wypoczynkową. Wiele wspaniałych i cennych obiektów architektury murowanej i drewnianej, obszary chronione, rezerwaty i pomniki przyrody. W lasach można podziwiać stare, okazałe buki i sosny a wśród nich, również te najbardziej znane, dęby Wolinian i Wikingów oraz okazałą tuję w okolicach Warnowa. Bogato reprezentowana jest fauna parku.

Lasy zamieszkują jelenie, dziki, sarny, lisy, kuny oraz drobne ssaki ryjówki, łasice, nornice i inne. Do rzadszych należą borsuki, gronostaje i jenoty. W obszarze Wolińskiego Parku Narodowego występuje 6 gatunków nietoperzy, stwierdzono również obecność 230 gatunków ptaków, a wśród nich orzeł bielik będący jego symbolem. Jest to niezwykle cenny zakątek, w którym zachowało się wiele ginących gatunków w skali Europy.

Turysta kwalifikowany znajdzie tutaj szlaki turystyczne, ośrodki jeździeckie. Miłośnicy przyrody mają możność poznawania flory i fauny w Wolińskim Parku Narodowym. Jeśli kochasz wędrówki piesze - szlaki turystyczne zaprowadzą cię w najpiękniejsze części wyspy Wolin z zabytkami i tworami natury spotykanymi tylko u nas, klifowe brzegi nad morzem i zalewem, rezerwat żubrów, jezioro Turkusowe, Wzgórza Mokrzyckie, prastare lasy bukowe i dębowe. Przy zasadniczym założeniu, że podstawową funkcją wyspy jest ochrona środowiska przyrodniczego ( Woliński Park Narodowy, otulina WPN, i obszary chronionego krajobrazu) zaprojektowano preferowane obszary dla rozwoju turystyki. Są to:
a) wschodnia część wyspy czyli pas o głębokości około 1 km wzdłuż rzeki;
b) Wolin - Międzywodzie - Dziwnów ( 17 km);
c) obszar nadmorski ( poza Wolińskim Parkiem Narodowym);
d) teren Płocin - Sułomino - Karnocice ( 5 km);
e) teren Lubin - Wicko - Wapnica ( około 3 km).

Szlaki turystyczne:
Niebieski szlak nad zalewem Szczecińskim i Dziwną dł. 74,5 km: Międzyzdroje ( muzeum ) - Wzgórza Kozierowskiego - Wicko - Wapnica - Lubin - Karnocice - Mokrzyca - Wolin - Recław - jez. Ostrowo - Piaski Wielkie - Sibin - Połchowo - Kamień Pomorski - Żółcino - Wrzosowo - Dziwnówek. Na całej trasie można podziwiać Zalew Szczeciński, panoramę Obniżenia Kodrąbskiego oraz "wspiąć się" na Góry Mokrzyckie.
Czerwony szlak "Morski" dł. 11,8 km: Wisełka - Świetoujść. Czas przejścia około: 5-5,5 godziny. Odcinek woliński jest częścią Nadmorskiego Szlaku im. Czesława Piskorskiego i Europejskiego Szlaku Dalekobieżnego E9.
Czarny szlak "Warnowski" dł. 0,6 km", Warnowo - Warnowo.
Zielony szlak "Stepnicki" dł. 31 km: Wolin PKP - Recław - Gogolice - Zagórze - Skoszewo - Czarnocin - Gąsierzyno - Stepnica.
Zielony szlak "Leśny" dł.16.8 km: Międzyzdroje - Warnowo - Kołczewo. Czas przejścia około: 7,5-8,5 godziny.

Na wyspie Wolin i Pobrzeżu Szczecińskim jest łącznie 281 km oznakowanych szlaków. Międzynarodowa ścieżka rowerowa wokół Zalewu Szczecińskiego: Region ujścia Odry został ogłoszony przez Międzynarodówkę Przyjaciół Przyrody NFI Krajobrazem Roku 1993. Zarówno Niemcy jak i Polska zgodnie postanowili ten fakt wykorzystać dla rozwoju turystyki ekologicznej, określanej mianem łagodnej, czyli takiej, która nie zaszkodzi czystości powietrza i wód, ptactwu, zwierzynie oraz unikalnej roślinności. Staraniem Wydziału Kultury, Sportu i Turystyki UW w Szczecinie oraz Urzędu ds. Turystyki w Ueckermunde, opracowano trasę ścieżki rowerowej, biegnącej wokół Zalewu Szczecińskiego. Łącznie, po stronie polskiej i niemieckiej, liczy ona 285 kilometrów. Umownie podzielono ją na 6 odcinków. Nas najbardziej interesuje trzeci etap, prowadzi on z Ahlbeck do Wolina. Za przejściem granicznym dojeżdżamy do Świnoujścia. Na wyspę Wolin przedostajemy się promem w Karsiborze. Dalej droga prowadzi przez Łunowo do Międzyzdrojów. Nie można tu pominąć Muzeum Wolińskiego Parku Narodowego, a w samym parku rezerwatu żubrów. Stąd już "żabi" skok do Warnowa. Jezioro Warnowskie jest zaczątkiem Pojezierza Wolińskiego. Odbijając na południe, mijamy Kodrąb i Unin, bez przerwy jadąc lokalnymi drogami - alejami osiągamy Wolin.

KOMUNIKACJA
Ruch tranzytowy, lokalny wewnętrzny oraz związany z rekreacją nadmorską to główne generatory ruchu samochodowego na sieci drogowej znajdującej się na terenie Gminy. A są to: droga krajowa nr A3, której długość w obszarze Gminy Wolin szacuje się na około 24,5 km, drogi wojewódzkie, długość około 15,7 km, drogi powiatowe, długość około 96 km, drogi gminne, długość ok. 57 km, w tym o nawierzchni twardej ok. 21 km co stanowi 36,8 %, drogi lokalne, miejskie o długości około 4 km. Łączna długość podstawowej sieci dróg w Gminie wynosi 193 km, a ich stan techniczny jest zróżnicowany w zależności od pełnionej funkcji. Droga krajowa oraz drogi wojewódzki posiadają nawierzchnię ulepszoną z asfaltobetonu w średnim stanie technicznym, ale parametry te nie odpowiadają normatywom i potrzebom związanym z przemieszczaniem się już obecnego ruchu na tych terenach. Podobnie przedstawia się sytuacja z gęstą siecią dróg powiatowych, których uzupełnieniem są drogi lokalne. Większość z nich ma nawierzchnię żużlową lub gruntową, o słabym stanie technicznym. Cała sieć dróg powinna podlegać systematycznej modernizacji i przebudowie. Wpłynie to na zwiększenie dostępności i atrakcyjności Gminy oraz ograniczy, w miarę możliwości, konflikty związane z uciążliwością ruchu samochodowego. Największy problem stanowi droga międzynarodowa nr A3, stanowiąca główne połączenie drogowe z południa kraju i Europy do portu w Świnoujściu i bazy promów morskich.

Ruch na Wolińskich drogach ma charakter gospodarczy. Ze względu na lokalizację dużego węzła transportowego w Świnoujściu i przejść granicznych, a także unikalne walory uzdrowiskowo - turystyczne, rejon ten jest atrakcyjny przez cały rok. W fazie opracowań i przygotowań formalno - prawnych jest: projekt techniczny przejścia drogi krajowej nr A3 przez miasto Wolin, wstępna koncepcja przebudowy drogi nr 102 - przejście przez Kołczewo, skrócona koncepcja budowy węzła Parłówko, z obejściem miejscowości Troszyn i Ostromice w ciągu drogi nr A3. Przewiduje się m. in. budowę obwodnicy Wolina z nową przeprawą mostową. Jej długość, wraz z estakadą wyniesie 2,400 metrów, a zacznie się w Recławiu. Nad drogą tą stanie wiadukt. Pozostała część obwodnicy, aż do rzeki, pobiegnie nasypem. Będzie to droga dwupasmowa o szerokośći jednego pasa: 7 metrów. Most nad Dziwną będzie miał długość 420 metrów, zejście z mostu i estakady – 230 metrów, wiadukt nad ulicą – 45 metrów. Kolejne odcinki to: nasyp do ul. Mickiewicza, i dalsza droga nasypem do końca zabudowań miejskich. Kolej: przez gminę przebiega zelektryfikowana magistrala kolejowa Szczecin - Świnoujście. W sezonie letnim, w ciągu doby kursuje tędy kilkanaście pociągów łącznie z pośpiesznymi: "Baltic" do Pragi przez Szczecin, Poznań, Wrocław (2/3.VI - 29/30.IX), "Barbakan" do Krakowa przez Poznan, Wrocław, Katowice ( cały rok ), "Hotel" do Warszawy (22.VI - 31.VIII). Po sezonie letnim PKP zmniejszają liczbę połączeń. Prognozy na rok 2000 mówią o dalszym zwiększeniu ruchu, do około 7000 pojazdów na dobę.

Następnym szlakiem komunikacyjnym jest rzeka Dziwna. Lokalne zapotrzebowanie na przewozy rzeczne towarów jest niewielkie. Możliwy jest natomiast wzrost zapotrzebowania na przewozy turystyczno - rekreacyjne, gdyż do Wolina prowadzą dwa tory rzeczne: tor wodny od strony południowej, który umożliwia komunikację z portami Zalewu Szczecińskiego i położonymi na terenie Niemiec oraz połączenie ze Świnoujściem, a tym samym z Morzem Bałtyckim przez cieśninę Świny. Tor wodny od strony północnej, który umożliwia połączenie z portami usytuowanymi w cieśninie Dziwny, takimi jak w Kamieniu Pomorskim i Dziwnowie.

Zagrożenie czy rozwój
Groźnym paradoksem rozwoju wyspy jest możliwość utraty jej naturalnych walorów wskutek ich dużej atrakcyjności. Nadmierny ruch turystyczny, budowa kombinatów rozrywki, sportu i rekreacji, pogoń za łatwym pieniądzem szybko doprowadzą do drastycznych zmian w naturalnym, jeszcze mało skażonym środowisku. Znalezienie skutecznego kompromisu pomiędzy rozwojem a ochroną jest nakazem chwili.

Największa wyspa - Wolin
Wyspa Wolin ma pow. 265 km kwadratowych. Największym wzniesieniem jest - Grzywacz (115 m. n. p. m.).Wybrzeże klifowe osiąga do 95 m wysokości i tym samym stanowi najwyższy odcinek wybrzeża polskiego. Oddziela Zalew Szczeciński od Zatoki Pomorskiej. Rzeźba jest urozmaicona - moreny, wały wydmowe, mierzeje, w obniżeniach jeziora (największe: Wicko Wielkie, Koprowo). Na terenie wyspy utworzono Woliński Park Narodowy. Przy południowo-zachodnim wybrzeżu wyspy leży szereg małych wysepek.

Regulacja stosunków wodnych

Uwarunkowania
Wyspa Wolin położona jest w obrębie Pobrzeża Szczecińskiego otaczającego obszar ujścia Odry i Zalew Szczeciński. Wyspę Wolin (powierzchnia 265 km2) oplątują ujściowe ramiona Odry prowadzące wody Zalewu Szczecińskiego do Bałtyku - Dziwna i Świna. Zasadniczy trzon wyspy stanowią plejstoceńskie wzgórza morenowe o wysokościach maksymalnych do 115 m n.p.m. (Pagórki Lubińsko-Wapnickie, Wolińska Morena Czołowa, Wzgórza Mokrzyckie. Do wysoczyznowego trzonu wyspy przylega strefa współczesnej (holoceńskiej) akumulacji morskiej, deltowej i organogenicznej rozciągająca się od Międzyzdrojów do Śwnoujścia. Jest to teren wydzielonej jednostki fizjograficznej o nazwie Półwysep Przytorski cechujący się pasmowym układem rzeźby - od pasa akumulacji wydmowej, poprzez przejściowy pas kumulacji mineralno-organicznej do strefy wysp, kanałów, łąk torfowych i wetlandów (delta wsteczna Świny).

Hydrosfera
Stosunki wodne omawianego obszaru związane są z układem sieci cieków, kanałów, jezior i obszarów podmokłych wyspy Wolin oraz z udziałem hydrograficzno-hydrologicznym Morza Bałtyckiego i Zalewu Szczecińskiego, Świny i Dziwny.
Bezpośrednimi odbiornikami ścieków oczyszczonych dla systemów kanalizacyjnych w gminie Międzyzdroje (oczyszczalnia komunalna i projektowana oczyszczalnia w Wapnicy są jeziora Wicko Małe i Wicko Wielkie.
Wymienione akweny zaliczone są do morskich wód wewnętrznych (ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej - Dz.U. Nr 32 poz.131 z 18.IV.1991 r.).
Wyspa Wolin podzielona jest granicami 4-ch zlewni: Dziwny, Świny, Zalewu Szczecińskiego i Bałtyku.
Analiza regulacji stosunków wodnych dotyczy głównie obszarów zlokalizowanych w zlewni jezior Wicko Małe i Wicko Wielkie (Zalew Szczeciński).
Sieć hydrograficzną zachodniej części wyspy Wolin stanowi Kanał Zdrojowy odprowadzający m.in. ścieki z oczyszczalni w Międzyzdrojach do jeziora Wicko Małe oraz ciek okresowo płynący w osi Doliny Trzciągowskiej. Ponadto zawodnione wyrobiska kredy (jezioro Turkusowe i Stara Kredownia) i nieliczne źródła.

Warunki hydrogeologiczne
Na obszarze wyspy Wolin występują dwa zasadnicze poziomy wodonośne:
- wody w otworach mezozoicznych, przy czym silnie zmineralizowane (solanki) w utworach jury i zmineralizowane, w partiach stropowych wysłodzone – w utworach kredy,
- wody w utworach czwartorzędowych, przy czym wydzielić tu należy poziom wodonośny Półwyspu Przytorskiego (piaski morskie i piaski mierzei oraz piaski rzeczne i wodnolodowcowe piaski i żwiry) oraz zasadniczy użytkowy poziom wodonośny wysoczyznowej części wyspy Wolin (2-3 warstwy wodonośne w utworach piaszczysto-żwirowych między i nadglinowych, połączone hydraulicznie).

Z uwagi na korzystne warunki hydrogeologiczne (zasobność wód i ich jakość) obszar wyspy Wolin oznaczony został za Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP Nr 102). Aktualnie po zatwierdzeniu przez Komisję Dokumentacji Hydrogeologicznych przy MOŚZNiL projektów prac geologicznych trwają prace przygotowawcze do udokumentowania zasobów i strefy ochronnej GZWP nr 102 wyspy Wolin.

Zasilanie meteoryczne
Na obszarze wyspy Wolin notowana jest duża zmienność zasilania opadami. Średnie roczne sumy opadu odniesione do wielolecia wynoszą od 546 mm w Świnoujściu, 622 mm w Warnowie i 645 mm w Kamieniu Pomorskim. Charakterystyczną jest tu układ izohiet odzwierciedlający orografię terenu.
W układzie półroczy przeważa zasilanie letnie (PV-X = 362 mm, PXI-IV = 280 mm), przy czym najwyższe miesięczne sumy opadów notowane są w lipcu i sierpniu (pow.70 mm), natomiast najniższe zimą i na przedwiośniu (P = 30 mm).
Cechą zasilania meteorycznego wyspy Wolin jest duża częstotliwość opadów z przewagą opadu drobnego i rozproszonego poziomego - średnia liczba dni z opadami wynosi 129,7 w roku. W okresach zimowych przeważa opad deszczu nad śniegiem - udział opadu śniegu wynosi 2 - 4 % rocznej sumy.
Pochodną dużej częstotliwości opadów oraz bliskości morza i zalewu jest wysoka wilgotność powietrza. W ciągu roku amplituda wahań wilgotności powietrza wynosi 10 % (przy średniej rocznej 82,5%).

Temperatura
Cechą klimatu wyspy są stosunkowo niskie temperatury lata oraz wyższe niż na pozostałym obszarze temperatury zimy. Średnia T roku dla okresu 1931-60 wynosiła 8,3oC. Najwyższe temperatury notuje się latem (lipiec - Tśr = 16,9 oC); najniższe w lutym (Tśr = -1,5 oC).Cechą jest mały udział dni upalnych (średnio 17 dni w roku).Zimą w większości są łagodne i trwają ok. 40 dni. co jest wartością najniższą w Polsce.

Wiatry
Sytuacja aerograficzna południowego rejonu gminy Międzyzdroje sprawia, że najbardziej reprezentatywną dla tego terenu jest róża wiatrów Świnoujścia.
Wg procentowego rozkładu miesięcznego i rocznego rozkładu prędkości wiatru dla 8 kierunków w Świnoujściu (wg Atlasu Klimatycznego Polski) oraz róży wiatrów 200 Świnoujście (opracowanej przez PROAT Szczecin) przeważają tu wiatry zachodnie i południowo-zachodnie oraz północno-wschodnie. Średnie prędkości wiatru wynoszą tu od 2,5 m/s (VIII) do 3,7 m/s (I). Cechą jest mały udział cisz (średnio 6,8%).
Zróżnicowanie róż wiatrów uzależnione jest od położenia miejscowości i warunków orograficznych. Wg badań IMGW w Lubinie, w rejonie Lubina i jezior Wicko Wielkie oraz Wicko Małe przeważają wiatry SW i NE powodujące dużą dynamikę zmian stanów wody jezior, co sprzyja mieszaniu i wymianie wód.
Wiatry niszczą strukturę termiczną i zasoleniową jezior. Generalnie zróżnicowanie termiczne omawianych akwenów jest małe. Wody przez większą część roku są jednorodne termicznie (z wyjątkiem okresów zlodzenia).
Zasadniczą cechą hydrologiczną jezior Wicko Wielkie i Wicko Małe jest zmienność stanów wody oraz chemizmu wód uzależniona od czynników zewnętrznych o znaczeniu ponadregionalnym. Z uwagi na współzależność stanów wody Bałtyku i Zalewu Szczecińskiego (piętrzenia napływających wód odrzańskich, wlewy wód morskich) przedstawiono w poniższej tabeli charakterystykę dynamiki wód w oparciu o dane z mareografów w Świnoujściu i Trzebieży.

Data wystąpienia:
1) 18.X.1967 r.
2) 10.II.1874 i 30.XII.1913 r.
2) 21.III.1928 r.
4) 31.XII.1913 r.

Z uwagi na zagospodarowanie terenów w strefie przybrzeżnej jezior Wicko Wielkie i Wicko Małe przedstawia się dane odnośnie prawdopodobieństwa wystąpienia maksymalnych stanów wody.
Na podstawie analizy ciągu rozdzielczego danych z okresu 1901-1990 dla mareografu Świnoujście przedstawia się prawdopodobieństwo wystąpienia maksymalnych stanów wody.

Według powyższych obliczeń woda stuletnia może osiągnąć rzędną 1,35 m npm uwzględniając poprawkę wygaszenia fali spiętrzenia na Zalewie Szczecińskim.
W dynamice wahań wód Bałtyku i Zalewu Szczecińskiego w układzie roku hydrologicznego wyróżnia się 3 okresy:
1) zimowy (XI-III) o największej dynamice wahań
2) wiosenny (IV-V) i jesienny (IX-X) o średniej dynamice wahań.
3) letni (VI-VIII) o najmniejszej dynamice wahań

Jakość wód jeziora Wicko Wielkie uzależniona jest od czynników zewnętrznych:
a) napływu wód z Zalewu Szczecińskiego
b) dopływu zanieczyszczeń z Międzyzdrojów i jeziora Wicko Małe.

Zasadniczy ładunek zanieczyszczeń dopływa rzeką Odrą przy czym aglomeracja szczecińska potęguje stopień zanieczyszczenia wód Zalewu Szczecińskiego.
W Zalewie zachodzą procesy samooczyszczania toteż niewielki procent niesionych z wodami Odry zanieczyszczeń dociera do rejonu jeziora Wicko Wielkie i dalej do Odry. Głównym miejscem deponowania substancji szkodliwych w zalewie jest powierzchniowa warstwa osadów oraz zawiesina nieorganiczna i organiczna (PIOS, Zalew Szczeciński. Zmiany jakościowe w wieloleciu, 1994).

Od strony jeziora Wicko Małe dopływały wody znacznie obciążone substancjami organicznymi (G.Foleszczuk 1993). Jednak po uruchomieniu nowej oczyszczalni w Międzyzdrojach, stwierdza się zapoczątkowanie procesu wyraźnej poprawy jakości wód jeziora Wicko Małe (F.Nowacki, W.Jakuczun, R.Rydzyński 1996 r.). Na podstawie badań wód i osadów dennych pobranych w strefie buforowej jezior
Wicko Małe i Wicko Wielkie (05.10.1995) w.w. autorzy stwierdzili, że:
- wody jeziora Wicko Wielkie w strefie projektowanego odprowadzania ścieków z Wapnicy z uwagi na przekroczoną zawartość fosforanów nie mieszczą się w III klasie jakości wód powierzchniowych (Rozp.MOSZNiL z 05.11.1991 r.)
- osady denne w pobliżu boji nr 13, posiadają odczyn słabo kwaśny, o wyraźnym roślinnym zapachu, zwiększonej utlenialności (6,91 mg/dm3).
Stwierdzono zawartość amoniaku w ilości 6,27 mg NH4/dm3, fosforanów - 0,72 mg PO4/dm3, azotanów 0,27 mg NO3/dm3 i azotynów - 0,04 mg NO2/dm3, NO2, potasu - 3,91 mg K/dm3, żelaza - 0,25 mg Fe/dm3.

Badania metali ciężkich wykazały nieznaczne zawartości w wodzie i osadach dennych baru. strontu i cynku. Stężenia As, Cd, Cr, Co, Ni, Pb, V w wodzie i osadach dennych mieściły się poniżej dolnych granic wykrywalności (spektrograf atomowy Perkin Elmer Plasma II).
Nie stwierdzono tu zanieczyszczeń fenolami i cyjankami. W wodzie nie wykryto zanieczyszczeń związkami ropopochodnymi, natomiast w próbie osadów dennych stwierdzono śladowe ilości węglowodorów C-13 - C-14.

W próbkach wody i osadu stwierdzono substancje o czasie retencji WWA (antracen).

W próbie wody wykryto pestycydy chloroorganiczne (lindau), natomiast w próbie osadu - lindan i aldrin. Zarówno w próbie wody i osadu wykryto substancje o czasie retencji lotnych węglowodorów chlorowanych (tetrachloroetan), nie stwierdzono detergentów w wodzie, w osadach wystąpują śladowe ilości.
W bezpośrednim sąsiedztwie odbiorników ścieków (jezior Wicko Małe i Wicko Wielkie) znajduje się złoże borowiny Międzyzdroje (działka oznaczona na mapie katastralnej pod nr 1940t-IV wpisana do księgi wieczystej KW 4709 PBU w Świnoujściu dnia 05.01.1973 r.)

Aktualnie w kat.”B” udokumentowany jest mały fragment złoża (14100 m3). Wg badań i zaleceń "Balneoprojektu" (1991 r.) zwraca się uwagę na konieczność ochrony złoża borowiny, gdyż kopalnia ta jest podatna na wszelkiego rodzaju skażenia i zanieczyszczenia. Złoże należy chronić poprzez właściwie zabezpieczenie oraz prawidłowo prowadzoną eksploatację (zgodnie z Projektem eksploatacji złoża borowiny "Międzyzdroje”).

Poprawa jakości wód zrzucanych do jeziora Wicko Małe eliminuje zagrożenia zanieczyszczeń złoża wodami powierzchniowymi w okresie wysokich stanów.
Informacje związane z podstawowymi danymi dotyczącymi warunków hydrogeologicznych, hydrologicznych i atmosferycznych pochodzą z opracowania pt. ”Ocena oddziaływania na środowisko projektowanej oczyszczalni ścieków w Wapnicy oraz systemów kanalizacji sanitarnej południowej części wyspy Wolin” wykonanej przez dr inż. Ryszarda Rydzyńskiego i mgr Franciszka Nowackiego - Wrocław-Szczecin luty 1996 r.