Ruch jednostajny to ruch, w którym ciało w jednakowych odstępach czasu przebywa jednakowe odcinki drogi. Stosunek ten określa prędkość ciała. Jest to więc ruch, w którym wartość prędkości ciała jest stała. W rzeczywistości prędkość ciał jest bardzo łatwo zmienić i dlatego idealny ruch jednostajny jest rzadko spotykany. Ale możemy go zaobserwować np., gdy na prędkościomierzu samochodu przez jakiś czas utrzymuje się stała prędkość. Ruch prostoliniowy jednostajnie przyspieszony to ruch, w którym prędkość wzrasta jednostajnie - tzn. w każdej sekundzie jej wartość wzrasta o tyle samo metrów na sekundę (lub innych jednostek prędkości). Dzięki temu stałe jest w przyspieszenie, gdyż wyraża ono stosunek przyrostu prędkości do przyrostu czasu. Umownie przyjęto, że w tym ruchu wartość przyspieszenia podaje się ze znakiem "+", sugerując w ten sposób, że przyspieszenie ma zwrot zgodny ze zwrotem prędkości. Torem tego ruchu jest linia prosta. Przykładem takiego ruch jest swobodny spadek ciał na Ziemi, rozważany bez oporów ruchu - np. jabłko spadające z drzewa (rolę przyspieszenia spełnia tu przyspieszeni ziemskie). Ruch prostoliniowy jednostajnie opóźnionyto ruch, w którym prędkość jednostajnie maleje - tzn. w każdej sekundzie jej wartość maleje o tyle samo metrów na sekundę (lub innych jednostek prędkości). Dzięki temu stałe jest przyspieszenie, gdyż wyraża ono stosunek przyrostu prędkości do przyrostu czasu. Umownie przyjęto, że w tym ruchu wartość przyspieszenia podaje się ze znakiem "-", sugerując w ten sposób, że zwrot przyspieszenia jest przeciwny do zwrotu prędkości. Torem tego ruchu jest linia prosta. Przykładem takiego ruchu jest lot piłki, którą wyrzucono pionowo w górę - od momentu wyrzucenia do chwili osiągnięcia przez nią najwyższego punktu lotu. Ruch po okręgu to ruch, którego torem jest okrąg. Ciało, które porusza się tym ruchem posiada dwie prędkości: prędkość liniową - szybkość zmiany długości pokonywanej drogi po okręgu. Wektor tej prędkości jest ciągle zakrzywiany w kierunku środka okręgu, prędkość kątową - szybkość zmiany kąta zakreślanego przez ciałoPrzykładem ruchu po okręgu jest np. ruch małego przedmiotu położonego na obracającej się płycie gramofonowej, ruch karuzeli kołowej, ruch Ziemi wokół Słońca. Ruch drgający to ruch, w którym okresowo - w sposób powtarzający się - ciało odchyla się z położenia w którym jest w stanie równowagi. Pojedyncze drganie, to ruch ciała z punktu równowagi do punktu wychylenia i z powrotem do punktu równowagi. Największe wychylenie ciała z położenia równowagi nazywamy amplitudą (ozn.: , jedn.: metr). Okresem drgań (ozn.: T, jedn.: sekunda)- czas jednego pełnego drgania . Częstotliwość drgań (ozn.: f, jedn.: herc - Hz) - ilość pełnych drgań przypadających na jedną sekundę. Drgania mogą wygasać - zanikać lub nie. Przykład ruchu drgającego: gasnące - rozkołysana huśtawka niegasnące - ruch wahadła zegara. Fale sprężyste natomiast są to rozchodzenie się mechanicznych zaburzeń ośrodka sprężystego. Zaburzenia te polegają na drganiach cząstek ośrodka przez źródło fali. Małe zaburzenia tego typu nie mają własności przenoszenia substancji. Drgania ośrodka sprężystego mogą mieć różne kierunki. Dlatego rozróżniamy fale sprężyste podłużne i poprzeczne. Fala poprzeczna, to fala w której cząsteczki ośrodka drgają prostopadłe do kierunku rozchodzenia się fali. Przykładowo: gdy umocujemy jeden koniec długiego sznura, a drugim będziemy wykonywać pionowe ruchy w górę i w dół, to powstanie fala poprzeczna. Fala podłużna to fala, w której cząsteczki ośrodka drgają równolegle do kierunku rozchodzenia się fali. Fala głosowa, to rodzaj fali dźwiękowej -fala sprężysta, podłużna o częstotliwości 20 - 20000 Hz. Rozchodzi się jako słabe drgania (zagęszczenia i rozrzedzenia ośrodka) cząstek w ośrodku sprężystym, przenoszące energię mechaniczną. Fala elektromagnetycznato rozchodzenie się w przestrzeni zaburzeń pola elektromagnetycznego. Są to fale poprzeczne, w których prostopadle do kierunku rozchodzenia się fali następują zmiany wzajemnie prostopadłych pól: elektrycznego i magnetycznego. Rodzaje fal elektromagnetycznych: fale radiowe, mikrofale, podczerwień, światło widzialne, ultrafiolet, promieniowanie X - rentgenowskie, promieniowanie gamma. Odbicie fali to zmiana kierunku rozchodzenia się fali na granicy dwóch różnych ośrodków, ale z równoczesnym powrotem fali do pierwszego ośrodka. Odbicie fali podlega prawu odbicia: kat padania jest równy katowi odbicia oraz promień padający, promień odbity i normalna do powierzchni leżą w jednej płaszczyźnie. Przykład: powstawanie lustrzanego odbicia na gładkiej powierzchni dzielącej dwa ośrodki. Przejście między odbiciem, a załamaniem światła - przy małych kątach padania tylko mała część światła jest odbijana, prawie całe jest załamywane, przy coraz większych kątach coraz mniej światła jest załamywane, a więcej odbijane. Ugięcie fali (dyfrakcja) - to zjawisko rozchodzenie się fali we wszystkich kierunkach po przejściu przez wąską szczelinę. Jednak światło nie ulega ugięciu, gdy rozmiary szczeliny są znacznie większe od długości fali. Przykład: jeśli przez dziurkę od klucza do ciemnego pokoju wpada światło, to widzimy że po przejściu przez dziurkę światło rozchodzi się promieniście i delikatnie oświetla całość pokoju, a nie tylko jeden punkt. Interferencja fal (interferencja światła)- to zjawisko nakładania się fal (świetlnych), rozchodzących się wspólnie na pewnym obszarze. Powoduje to ich lokalne wzmocnienia lub osłabienia, a nawet zagaszenia - w postaci tzw. prążków interferencyjnych. Przykład: zjawisko to możemy zaobserwować, gdy z odległości 2m obserwujemy płomień świecy przez cienką chusteczkę. Echo, pogłos - to bardzo efektowne zjawisko głosowo - słuchowe. Powstaje ono w wyniku odbicia się fal dźwiękowych (np. naszego głosu) od twardych powierzchni (ściana, skała, zbocze góry, itp.). Gdy krzykniemy jakieś słowo w kierunku takiej przeszkody, to powróci ono do nas również w postaci naszego głosu, ale z charakterystycznym opóźnieniem. Bezwładność to tendencja ciał do zachowania niezmienności swojej prędkości. Gdy nie działa na nie żadna siła lub działające siły równoważą, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym. Aby nadać ciału przyspieszenia, trzeba podziałać na niego siłą niezrównoważoną. Efektem "ubocznym" bezwładności jest np.: Siedzimy przodem do kierunku jazdy, w pociągu na stacji, a nad głową na półce mamy położony bagaż. Gdy pociąg rusza zarówno walizka jaki nasze ciało "chcąc" zachować swą bezwładność w pierwszym momencie "pozostaną w tyle względem pociągu" - dlatego i walizka i my zostaniemy dopchniemy do ściany. Przy nagłym hamowaniu, sytuacja będzie odwrotna. Nasze ciało i walizka, w pierwszym momencie hamowania będą "chciały" nadal poruszać się z prędkością pociągu przed hamowaniem. Dlatego też w tej chwili zostaniemy wypchnięci do przodu, a walizka może nam nawet spaść na kolana. Miarą bezwładności ciał jest ich masa. Dlatego cięższą walizkę będzie trudniej zrzucić w wyniku jej tendencji do zachowania swej bezwładności. Tarcie to zjawisko "przeszkadzania" w ruchu. Powodowane jest siłą tarcia powstającą w wyniku pocierania o siebie chropowatych powierzchni. Tarcie zależy od rodzaju powierzchni, a jego skutki są czasem korzystne, a czasem nie. Siłą tarcia jest zawsze skierowana przeciwnie do ruchu. Np.: po betonowej lub ubitej szosie możemy z łatwością chodzić, a po gładkim lodzie nie; z kolei łatwiej jest przesuwać przedmiot po gładkiej powierzchni niż po chropowatej. Ciążenie powszechne - grawitacjato zjawisko wzajemnego przyciągania się ciał w całym Wszechświecie. Jest to jedno z podstawowych oddziaływań fizycznych, zależne od masy posiadanej przez poszczególne ciała i od odległości między nimi. Np.: planety krążą wokół Słońca. Dyfuzja to samorzutne mieszanie się różnych substancji, np. obserwujemy ją wlewając atrament do wody, itp. Rozszerzalność temperaturowa to zwiększanie się objętości ciała pod wpływem wzrostu temperatury, np. jeśli nie możemy otworzyć słoika, na zakrętkę lejemy gorącą wodę; szyny torów kolejowych w czasie upałów rozszerzają się i trą o koła tramwaju, wywołując charakterystyczny pisk. Izochronizm wahadła to niezależność okresu drgań wahadła od amplitudy drgań tego wahadła. Np.: gdy obserwujemy kołyszące się wahadło, to kolejne wahnięcia będą mniej wychylone (na mniejszą wysokość), to jednak czas każdego pełnego wahnięcia będzie nadal taki sam. Topnienie to przechodzenie substancji ze stanu stałego w ciekły, głownie pod wpływem ogrzania. Np.: na wiosnę mocniej grzejące Słońce powoduje topienie się śniegu i lodu. Krzepnięcie to przechodzenie substancji ze stanu ciekłego w stały, głównie pod wpływem oziębiania poniżej temperatury krzepnięcia, charakterystycznej dla każdej substancji. Np. przy temperaturze poniżej 00C woda zaczyna zamarzać - krzepnąć. Parowanie to przechodzenie substancji ze stanu ciekłego w lotny, pod wpływem ogrzewania cieczy. Np. woda wylana na posadzkę po pewnym czasie "wyschła" - wyparowała; podobnie jest z suszącym się praniem. Skraplanie to przechodzenie substancji ze stanu lotnego w ciekły, głównie pod wpływem spadku temperatury poniżej temperatury krytycznej, charakterystycznej dla danej substancji. Np. niekiedy sprawdza się czy człowiek oddycha, przystawiając mu lusterko w pobliże ust - wydychane ciepłe powietrze skrapla się na chłodniejszym lusterku. Sublimacja to przechodzenie substancji ze stanu stałego bezpośrednio w stan lotny, np. suszenie bielizny na zewnątrz budynku w czasie mrozu - najpierw mróz "scina" wodę w lód, a mimo to pranie po jakimś czasie wysycha, bez rozmrażania lodu z powrotem w wodę. Indukcja elektrostatyczna to zjawisko polegające na elektryzowania ciała w wyniku zbliżenia do niego innego naelelektryzowanego ciała. Gdy pierwsze ciało znajduje się w obszarze wpływu elektryczności ciała naelektryzowanego, mówimy, że znajduje się ono w polu elektrycznym wytworzonym przez drugie ciało. W przewodnikach zjawisko to powoduje przesunięcie swobodnych elektronów ze środka przewodnika na boki. Wtedy w środku przewodnika nie ma pola elektrycznego, całość przewodnika zachowuje obojętność elektryczną, ale kawałki z przesuniętymi elektronami ulegają naelektryzowaniu. Zjawisko to ustępuje po odsunięciu ciała wywołującego indukcje. Samo słowo "indukcja" oznacza "wpływ". Indukcja elektromagnetyczna (odkrywca M. Faraday, w 1831r.) - to zjawisko powstawania siły elektromotorycznej w przewodniku pod wpływem zmian pola magnetycznego wokół tego przewodnika. Identyczny efekt zachodzi również w czasie poruszania przewodnika w polu magnetycznym. Zjawisko to jest wykorzystywane do wytwarzania prądu elektrycznego w zamkniętym obwodzie z przewodnika (np. zwojnicy, gdy zmienia się pole magnetyczne wewnątrz tej zwojnicy). Jest również podstawa działania takich urządzeń jak, np.: prądnica, transformator, alternator, itp.
