Jak napisać scenariusz

I Wprowadzenie
1. Co to jest scenariusz?

Termin scenariusz pochodzi z łaciny i oznacza: „dotyczący sceny; sceniczny. Scenariusz to utwór literacki przystosowany i przeznaczony do realizacji filmowej i wystawienia na scenie.” (Słownik wyrazów obcych)

Rodzaje scenariuszy:
• Przebiegu imprezy (posiada stały układ, schemat; łatwo go odwzorować)
• Artystyczny - tym będziemy się zajmować
• Lekcji – mylnie tak zwany. Zapis planowanego przebiegu lekcji to konspekt

2. Cele czyli po co tworzę scenariusz? Co chcę osiągnąć?

• temat (coś) przekazać interesująco,
• pobudzić emocje,
• zainteresować odbiorcę,
• nakłonić do refleksji.

3. Co może być tematem scenariusza?

WSZYSTKO! No, prawie wszystko. Zależy to od naszej wyobraźni i umiejętności

4. Jak przekazywać treść?

• zwięźle
• ciekawie
• różnorodnie, tzn. łącząc różne formy:
- słowną
- muzyczną
- taneczną
- pantomimiczną
• w różnych konwencjach
komediowo
poważnie
mieszając gatunki (Wskazany jest jednak umiar i wyczucie.
Łatwo bowiem można uzyskać efekt odwrotny od zamierzonego).
II Budowa scenariusza
Scenariusz zawiera:

1. Tekst główny (wypowiadany) – dialog. Unikać długich wypowiedzi jednej osoby. Wartki dialog jest lepiej odbierany. Ważne są też postacie, ich dobór.

2. Tekst poboczny (tzw. didaskalia) zawierający instrukcje, wyjaśnienia. Są raczej ogólne, w zarysach. Dotyczą:
- sposobu mówienia (ujawniają charakter postaci)
- ruchu na scenie (unikać bezruchu)
- scenografii czyli
- miejsca
- tła muzycznego (lepsza jest muzyka „żywa” od mechanicznej. Jeżeli stanowi podkład do wypowiadanych słów, nie może to być piosenka z tekstem, a raczej sama melodia).
- dekoracji } najlepsze są proste, umowne symbole
- rekwizytów itp. } łatwo czytelne
III Ćwiczenia
A. Oglądanie gotowych scenariuszy
B. Odpowiedzi na ewentualne pytania
C. Rozdanie krótkich fragm. tekstów i praca nad nimi (grupy 1-2 os.)
D. Próba tworzenia - rozpisania scenariuszy (można skracać tekst; wychwytywać, co najistotniejsze):
- załącznik nr 1 - "Pani Twardowska" A. Mickiewicz
- cele:
podział na role,
wykluczenie narratora,
uświadomienie celowności ruchów.
- załącznik nr 2 - "Szła dzieweczka..."
- cele:
uświadomienie sposobu przekazu
przewidywanie efektu końcowego
- załącznik nr 3 - "Stulecie XX kłamców" W. Lysiak
- cele:
stworzenie dialogu
wybór postaci - kto rozmawia? (politycy, rodzice,
kosmici, przewodnik i turyści w r. 2085)
- załącznik nr 4 - "Reprezentacja narodowa" j. Fedorowicz
- cele jak wyżej
E. Prezentacja
F. Pytania, odpowiedzi, wnioski.
Załącznik nr 1
Adam Mickiewicz "Pani Twardowska" (fragment)
Jedzą, piją, lulki palą,
Tańce, hulanka, swawola;
Ledwie karczmy nie rozwalą,
Cha, cha, chi, ch, hejże, hola!

Twardowski siadł w końcu stała,
Podparł się w boki jak basza;
„Hulaj dusza! Hulaj!” – woła,
śmieszy, tumani, przestrasza,

Żołnierzowi, co grał zucha,
Wszystkich łaje i potrąca,
Świsnął szablą koło ucha,
Już z żołnierza masz zająca.

Na patrona z trybunału,
Co milczkiem wypróżniał rondel,
Zadzwonił kieską pomału,
Z patrona robi się kondel. (...)

Wtem gdy wódkę pił z kielicha,
Kielich zaświstał, zazgrzytał;
Patrzy na dno: co u licha?
Po coś tu, kumie, zawitał?
Załącznik nr 2
"Szła dzieweczka..."
Szła dzieweczka do laseczka,
do zielonego.
Napotkała myśliweczka
bardzo szwarnego.

Myśliweczku, kochaneczku
bardzom ci rada.
Dałabym ci chleba z masłem,
alem go zjadła.

Jak żeś zjadła, to żeś zjadła,
to mi się nie chwal.
Bo jak bym cię w lesie spotkał,
to bym cię zabrał
Załącznik nr 3
Waldemar Lysiak "Stulecie XX kłamców" wyd. II, s. 163
Drogę globalną wyznacza postęp elektroniki – komputery; ekrany, „myszy” i „piloty” rządzą światem. Kłamstwo, które dotknie nas tutaj (już w ostatniej dekadzie wieku dotknęło mocno), jest tym samym handicapem dla półgłówków, jaki niepowstrzymanie otrzymuje cały glob ziemski. System tradycyjny miał taki cykl: babcia, tato, wujek lub inny członek rodu czytał dziecku bajeczkę, później dziecko brało do ręki elementarz, jeszcze później samo czytało bajeczkę, by wreszcie jako człek gramotny sięgać po księgi dające wiedzę i kulturę, czyli inteligencję erudycyjną oraz refleksyjną.
Dzisiaj nie musi umieć czytać – musi tylko umieć naciskać klawisze komputerowe. Wysiłek intelektualny zostaje zastąpiony manualnym; książeczka z bajeczką – bajeczką na kasecie wideo; księga z mądrością – tekstem lub obrazkiem na ekranie. (...) Ale nie wmawiajcie mi, że ludziom będzie się chciało czytać z ekranu wszystko to, co czytali z zadrukowanych stron papieru. Ten postęp przyniesie „wtórny analfabetyzm”, vulgo: trochę bardziej ogłupi ludzkość, zmniejszając liczbę inteligentów i humanistów.
Załącznik nr 4
Jacek Fedorowicz "Reprezentacja narodowa" w: "Gazeta Telewizyjna" nr 255, s. 14
Przepraszam, że wracam do tematu sprzed kilku tygodni, ale znów nachodzą mnie złe myśli w związku z nasilającymi się kontaktami naszych posłów ze światem zewnętrznym. Wciąż mnie dręczy pytanie: Czy nie można by zakazać lepperowcom noszenia biało – czerwonych krawatów? No bo tak: idzie korytarzem siedziby Parlamentu Europejskiego jakiś poseł, urzędnik, dostojnik, dziennikarz, wszystko jedno, wielu tam się różnych kręci i nikt nie wie, z jakiego kraju ten człowiek przyjechał. Niektórzy są powszechnie znani, ale przytłaczającej większości nikt nie zna. Tylko jedna nacja jest rozpoznawalna natychmiast, bo afiszuje się barwami narodowymi pod podgardlem. My wiemy, że to nie jest próbka reprezentatywna. Że mamy też innych posłów, i to całkiem, całkiem. Ale ci tam, na Zachodzie, niestety, tego nie wiedzą. Jest to niesprawiedliwe, bo dlaczego tylko jeden naród ma być wytykany palcem? A jeszcze jak zaczną blokować trybunę...