1.
Konrad, główny bohater „Dziadów“ cz. III, z Gustawa, romantycznego kochanka, przechodzi metamorfozę w zdeterminowanego patriotę, gotowego do największych poświęceń dla narodu. Widzimy to w Prologu, gdzie na ścianie celi napisał węglem , że umarł Gustaw, a narodził się Konrad.
W scenie więziennej , w wygłoszonej „Małej Improwizacji" Konrad chce przekazać światu, iż stał się prorokiem głoszącym przyszłość swojego narodu. W tym celu wzniósł się ponad ludzkość w postaci orła ale pojawiający się czarny kruk, symbolizujący cara miesza myśli bohatera , co powoduje jego omdlenie.
W „Wielkiej Improwizacji“ natomiast ujawnia się osobowość bohatera jako natchnionego poetę i bojownika o wolność Polski. Ogarnia go duma , a nawet pycha, czuje się jednostką wyjątkową. Wygłasza swoją wyższośc nad innymi, ubliżał poetom, prorokom i wielkim tego świata: „Depcę was, wszyscy poeci, / Wszyscy mędrcy i proroki.“
Konrad czując swoja potęgę, stawiając się na równi z Bogiem, chce wykorzystać ją dla sprawy narodu. Buntuje sie przeciw Stwórcy, mając pretensje, że tak dotkliwie doświadcza Polskę. Żądał od Niego władzy nad „rzędem dusz“, aby móc poprowadzić naród do wolności. Jego narastająca pycha prowadzi go do bluźnierstwa przeciwko Bogu i jego nieuchronnej klęski, bo nikt z Wszechmocnym nie może wygrać.
2.
Przedstawiony w utworze naród polski jest bardzo zróżnicowany. W scenie więziennej autor przedstawił obraz martyrologi narodu polskiego. Jeden z więźniów Sobolewski opowiada o tym, jak był świadkiem wywózki młodzieży a nawet dzieci na Sybir. Był wśród nich Janczeswki, ktory mimo tego, że był skatowany, nie tracił ducha walki i wołał „Jeszcze Polska nie zginęła“. Opowiada też o Sobolewski, który był tak pobity, że nie mógł o własnych siłach iść do kibitki, więc niósł go rosyjski żołnierz. W „Salonie warszawskim“ widzimy podział społeczeństwa polskiego na prawdziwych patriotów (stojący przy drzwiach) i sprzedawczyków na usługach cara (siedzący przy stolikach) czyli elita, piękne damy, carscy urzędnicy i oficerowie. Patrioci dyskutują o sytuacji, jaka panuje w kraju, o prześladowaniach, przesłuchaniach, zesłaniach, o carskiej polityce, o aresztowaniu Cichowskiego. Natomiast towarzystwo przy stolikach rozmawia o balach wydawanych przez senatora Nowosilcowa, o jego wyjeździe z Warszawy , o muzyce i poezji, nie interesują ich sprawy narodu.
W scenie VIII widzimy natomiast zdrajców narodu i popleczników Senatora, ktoózy za wszelką cenę próbują mu się przypodobać. Osoby takie jak jak Pelikan i Doktor, wyrzekły się swojej narodowości, zaprzedając się rządowi carskiemu. Są wśród Polaków i tacy,którzy siłą zostali zmuszeniu do służby carowi jak Kapral, stary legionista, który siłą został wcielony do armii carskiej.
3. „Lalka“ jako powieść o Warszawie -mieście i ludziach.
W powieści Warszawa została przedstawiona miniatura całej Polski pokazując wszystkie ówczesne warstwy społeczne. Arystokracja jest przedstawiona negatywnie. Jej przedstawiciele uważają siebie za klasę wyższą, najważniejszą, będąc przy tym próżniakami, żyjący z procentów od swoich majątków. Brak im woli działania, zmieniania społeczeństwa, choć to właśnie oni posiadają środki, żeby coś zrobić. Do nich należą m.in. Izabela Łęcka. Żyją w przepychu, w pięknych domach, bawią się na balach, w teatrze.
Mieszczaństwo jest warstwą bardzo podzieloną pod względem wykształcenia, pochodzenia, i zawodu. Jest to warstwa pozbawiona energii, niezdolna do przedsiębiorczości. Ktoś taki jak Wokulski traktowany jest jak szaleniec, który chce ulepszyć świat. Często nie wierzą we własne siły i często nie chcą pracować. Jaskrawym przykładem podziału wśród społeczeństwa jest Powiśle, gdzie bród, nędza i choroby są codziennością.
Grupą wyróżniającą się z mieszczaństwa są Żydzi, z jednej strony są to ludzie przedsiębiorczy, mający wiele zalet i żyłkę do handlu, z drugiej strony ukazane są ich negatywne cechy, takie jak dążenie do osiągnięcia zysków za wszelką cenę, zainteresowanie pieniędzmi. W najgorszej sytuacji jest prosty lud, są warstwą najuboższą, nie mającą możliwości rozwoju, wydźwignięcia się z trudnej sytuacji. Dzieje się im ogromna krzywda, są wyzyskiwani przez inne klasy.
Arystokracja jest zdemoralizowana, lud upadły, mieszczaństwo podzielone i bez możliwości rozwoju. Cały organizm społeczny jest chory.
4.
Stanisław Wokulski już w młodości był zafascynowany nauką i wierzył w jej postęp. Sam pragnął zdobyć wykształcenie dlatego ciężko pracował w winiarni Hopfera, by móc się uczyć. Interesowały go różne eksperymenty, np. zbudował latający balon: „ Wziął dużą butlę i w niej za pomocą witriolu preparował jakiś gaz (już nawet nie pamiętam jaki) i napełniał nim balon nieduży wprawdzie, ale przygotowany bardzo sztucznie. Była pod nim maszynka z wiatraczkiem...No i latało to pod sufitem, dopóki nie zepsuło się przez uderzenie o ścianę"- tak wspomina Rzecki. Później podjął naukę w Szkole Głównej , którą przerwał biorąc udział w powstaniu, za co został zesłany na Sybir. Jednak tam nie osiadł na laurach i czas ten poświęcił na naukę. Po powrocie z zesłania kontaktuje się profesorem Geistem w Paryżu , by finansować jego badania nad metalem lżejszym od powietrza. Pomaga też młodemu naukowcowi Ochockiem, przekazując pieniądze na jego prace badawcze.
5.
Wokulski jest bohaterem przełomu epok posiada cechy romantyka i pozytywisty. Przeżył nieszczęśliwą miłość. Czytywał romantyczne książki, które wywarły wpływ na jego podejście do tego uczucia. Zakochał się bez pamięci w Izabeli Łęckiej. Idealizuje ją, i jak stwierdza Szuman: „w pannie Łęckiej widzi bóstwo. On się już nie tylko kocha, ale uwielbia ją, modli się, padałby przed nią na twarz...“. Jest to jednak miłość nieszczęśliwa, nieodwzajemniona. Izabela bawi się nim, gardzi. Jednak, gdy wspiera finansowo jej ojca, zmienia zdanie, zaczyna go kokietować i nawet zostaje jego narzeczoną.
Podczas podróży pociągiem, Izabela zdradza go ze swoim kuzynem , czego był świadkiem. Właśnie ta sytuacja pchnęła go do próby samobójczej, chciał zginąć pod kołami pociągu ale przeszkodził mu w tym dróżnik Wysocki.
O jego romantycznej osobowości świadczy też jego działalność niepodległościowa. Brał udział w powstaniu styczniowym, za co został zesłany do Irkucka, na Syberii.
W osobowości bohatera zauważyć też możemy cechy pozytywistyczne. Już w młodości pogłębiał swą wiedzę najpierw w Szkole Przygotowawczej, później w Szkole Głównej, gdzie studiował nauki ścisłe. Naukowe wykształcenie zdobył na zesłaniu. Zajmował się się też działalnością naukową. Budował perpetum mobile.
Wokulski pracowitością i ambicją pomnaża swój majątek, prowadzi rozległe interesy, zakłada Spółkę handlową i nowy sklep. Jego wiara w postęp naukowy i techniczny objawia się w pomocy naukowcom Giestowi i Ochockiemu.
Wciela w życie ideał pracy u podstaw i pracy organicznej. Pomaga potrzebującym, a jego sklep zatrudnia kilkuset ludzi, polepszając ogólne, społeczne, narodowe dobro.
Pozytywistyczne są też jego poglądy w kwestii asymilacji Żydów. Znając historię mówił: „W antyżydowskich prześladowaniach zginęły najszlachetniejsze jednostki, a zostały tylko takie, które mogły uchronić się od zagłady. I oto jakich mamy dziś Żydów: wytrwałych, cierpliwych, podstępnych, solidarnych, sprytnych i po mistrzowsku władających jedyną bronią, jaka im pozostała - pieniędzmi. Tępiąc wszystko, co lepsze, zrobiliśmy dobór sztuczny i wypielęgnowaliśmy najgorszych."
Stanisław Wokulski nie jest postacią jednoznaczną. Najlepiej określają go słowa Szumana:
„Stopiło się w nim dwu ludzi: romantyk sprzed roku sześćdziesiątego i pozytywista z siedmdziesiątego”.
6. Historia w „Lalce“
Ważne wydarzenia historyczne poznajemy dzięki zapiskom Ignacego Rzeckiego w jego pamiętniku. Opisuje tam wydarzenia związane z działalnością całego rodu Bonaparte, przebieg Wiosny Ludów na Węgrzech oraz współczesną sytuację polityczną.
Wiosna Ludów (1848 r.) na Węgrzech przybrała kształt zrywu narodowowyzwoleńczego, w którym brało udział wielu Polaków.
W powieści wspomina się także o wojnie rosyjsko-tureckiej o Bałkany (1877-1878). Toczyła się ona głównie na terytorium Bułgarii, gdzie pojechał Wokulski. Ważnym wydarzeniem było powstanie styczniowe (1863), w którym brał udział Wokulski.
Historia w ‚Dziadach“.
Utwór został napisany po klęsce powstania listopadowego. Wzmogły sie wtedy represje na młodych ludziach , działaczach tajnych stowarzyszeń. Wielu z nich zostało wtrąconych do więzienia, gdzie wielu straciło życie, a inni przeżyli wielką traumę. Adam Mickiewicz także przebywał w celi więziennej klasztoru bazylianów. Został skazany na zesłanie w głąb Rosji.
W „Dziadach” cz. III autor przedstawił fakty historyczne a także ukazał męczeństwo narodu polskiego dążącego do odzyskania niepodległości. Postaci ukazanych więźniów są autentyczne. Wydarzenia opisane przez Mickiewicza miały swoje miejsce w historii, a dodatkowo on sam był ich uczestnikiem.
7. Ballada „Romantyczność“
Balladę rozpoczyna motto: „Zdaje mi się, że widzę... gdzie? / Przed oczyma duszy mojej.”Zostało ono zaczerpnięte z „Hamleta“ Szekspira.
Ballada opowiada o obłąkanej dziewczynie Karusi, która po śmierci swego ukochanego nadal z nim rozmawia i śmieje się do niego . Objawił się jej jako zjawa , potwierdzając łączność świata pozagrobowego ze światem żywych. Potwierdza to nie tylko obserwujący dziewczynę tłum:„Jasio być musi przy swojej Karusi, / On ja kochał za żywota!”, ale również narrator:
w utworze: „I ja to słyszę, i ja tak wierzę, / Płaczę i mówię pacierze.“
Wszystkiemu sprzeciwia się uczony starzec, który mówi , by ufali jego oku i szkiełku, bo on „Nic tu nie widzę dokoła”. Sprzeciwia się temu narrator, który przyznaje nauce nieograniczone możliwości w badaniu świata materialnego, ale w sprawach dotyczących nie tego świata nakazuje zawierzyć „uczuciu i wierze“ .
