Notatki z działu rolnictwo

Przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa:
-ukształtowanie terenu (poniżej 300m niziny, pow. wyżyny i góry; najlapsze dla rolnictwa są ołaskiem faliste niziny; ekspozycja stoków - ustawienie stoku w stosunku do kierunku padania promieni słonecznych);
-klimat(nasłonecznienie-kąt padania prom. słonecznych; usłonecznienie-ilość godzin w ciągu dnia ze słońcem; długość okresu wegetacyjnego(liczba dni w ciągu roku ze śr. temp. dobową pow.5oC));
-opady;
-zaleganie pokrywy śnieżnej;
-gleba;

Pozaprzyrodnicze:
-zasoby pracy(siła robocza; państwa bogate-wykształcenie, wiek rolników; pańs. biedne-siła robocza);
-wielkość gospodarstw;
-struktura agrarna(wielkości i własności gospodarstw); -
-poziom kultury rolnej(stosowanie nowoczesnych metod uprawy i hodowli, noawożenie, mechanizacja);
-polityka rolna(gwarantowane dotacje, system kredytów, cła itp).

Cechy charakteryzujące rolnictwo krajów:
-słabo rozwiniętych(niska towarowość, wysoki udział w PKB, głównie produkcja roślinna, gospodarstwa o małych powierzchniach(wyjątek plantacje), niska kultura rolna, brak nadwyżek eksportowych);
-wysoko rozwiniętych(wysoka towarowość, niski udział w PKB, głównie produkcja hodowlana, gospodarstwa o dużej powierzchni, wysoka kultura rolna, nadwyżki eksportowe).

Rolnicze systemy użytkowania roli:
-żarowo-odłogowe-karczowanie kawałka lasu, uprawa na nim przez 2-3 lata i gleba się wyjałowi, potem wykorzystuje się inny kawałek lasu;
-trójpolówka-co 3 lata jedena z 3 części pola odpoczywa;
-dwupolówka-połowa ziemi odpoczywa a połowa pracuje;
-płodozmian-co jakiś czas zmiana zasiewu

Kryterium przeznaczania produkcji:
a)samozaopatrzeniowa(gospodarka rolna przeznaczona na wyżywienie osób, które przyczyniły się do jej wytworzenia);
b)towarowe(godpodarka rolna przeznaczona na sprzedaż).

Efektywność rolnictwa(praca ludzka, kapitał, grunt):
a)rolnictwo intensywne(wysoki nakład kapitału i siły roboczej na jednostkę uprawną czego efektem są wysokie plony lub wysokie efekty hodowli; wskaźnikami są: zużycie nawozów sztucznych na 1ha, mechanizacja(ilość ciągników na 100ha)):
-rolnictwo kapitało-chłonne(wysoko intensywne; mały nakład pracy w rolnictwie ale wysoki poziom mechanizacji; wysoka towarowość; duże nakłady finansowe; wprowadzenie nowych odmian roślin uprawnych; dużo środków ochrony roślin; zwiększenie pow. gospodarstw; skażenie nawozami wód, gleb, roślinności);
-rolnictwo plantacyjne o dużej towarowości(np.strefa międzyzwrotnikowa Azji, Afryki, Amperyki PŁD; wyspecjalizowane w produkcji określonych artykułów przeznaczonych na rynki zagraniczne w któych ze względów klimatycznych produkcja taka jest niemożliwa; główne uprawy(kauczuk, herbata, kawa, banany, ryż, tytoń); plantacje są własnością zagranicznych spułek; uprawa monolulturowa(przez wiele lat to samo));
-rolnictwo wysoko intensywne typu pracochłonnego(duży nakład pracy; niska towarowość; np.Korea PŁN, Chiny, Wietnam, Filipiny);
-umiarkowanie intensywne rolnictwo indywidualne i prywatyzowane rolnictwo wielkoprzestrzenne (kraje postkomunistyczne np. Polska).
b)rolnictwo ekstensywne(występuje na obszarach małej gęstości zaludnienia i dużym areale uzytków rolnych; cechy: małe nakłady pracy i kapitału, małe efekty produkcji(małe plony ale bardzo elologiczne):
- o małych zasobach pracy, dużej mechanizacji(wysoka towarowość oraz tendencja do przemysłowej organizacji pracy, np.Wielkie Równiny w USA, Pampa w Argentynie, Australia),
- o dużych zasobach pracy i b.małej mechanizacji(przeznacza na rynek niewielkie, uzyskiwane ponad własne potrzeby nadwyżki produkcyjne. np.Afryka Zach.).

Użytkowanie ziemi: użytki rolne(grunty orne; pastwiska, łąki; sady); lasy; nieużytki.
Europa-druga pod względem liczby lasów na świecie; Azja, Europa-najwięcej gruntów ornych i sadów; Ameryka Płn-drugie pod względem nieuzutków; Ameryka Płd-najwięcej lasów; Afryka-najwięcej nieużytków; Australia i Oceania-najwięcej łąk i pastwisk.

Uprawa roslin:
a)zboża(alimentacyjne-do bezpośredniego spożycia; pastewne-na pasze; przemysłowe-przerabiane na coś innego np.burak cukrowy w cukier):
-pszenica(żyzne gleby, dostateczna wilgoć, duże nasłonecznienie i usłonecznienie; producenci: Chiny, Indie, USA, Francja(USA i Kanada to główni eksporterzy),
-ryż(dużo wilgoci, dużo słońca, wysoka temp.; producenci: Chiny, Indie, Indonezja, Bangladesz; gdzie się uprawia: delta Nilu, Brazylia, niź.Zatokowa, zatoka gwinejska; eksport: USA, Tajlandia),
-kukurydza(30oC temp., nie lubi przymrozków, żyzne gleby, niskie opady,(strefa podzwrotnikowa najlepsza); producenci: USA, Chiny, Brazylia, Meksyk; eksport: USA),
-żyto(małe wymogi glebowe, odporne na mróz,(Europa wschodnia i środ.); producenci: Rosja, Polska);
-jęczmień(wrażliwy na przymrozki, dobrze znosi susze i upał,(Europa Zach.); producenci: Rosja, Kanada, Niemcy),
-proso i sorgo(wytrzymałe na brak wody, mogą być uprawiane na ubogich glebach,(Afryka); producenci: Indie, Nigeria, Nigor, samo Sorgo: USA, Indie, Nigeria).
b)rośliny okopowe:
-ziemniaki(niewielkie wymagania, klimat umiarkowany chłodny, nie lubi mrozu, nie lubi dużej wilgotności jesienią a latem tak; producenci: Chiny, Polska, Rosja, Indie),
-maniok, bataty, paro(klimat ciepły wilgotny, małe wymogi glebowe, bataty głównym wyżywieniem w Azji płd-wsch, Chinach; maniok: Nigeria, Dem. Rep. Konga, Brazylia; paro: Azja płd-wsch, Afryka),
c)rośliny przemysłowe:
-oleiste(soja-duże wymogi termiczne, klimat podzwrotnikowy i umiarkowany ciepły); produkcja: USA, Brazylia, Argentyna, Chiny),
-cukrodajne(trzcina cukrowa- strefa międzyzwrotnikowa ciepła, klimat wulgotny, zyzne gleby; producenci: Indie, Brazylia, Chiny; buraki cukrowe-umiarkowany, wumagające gleby(długa wegetacja, duże naslonecznienie, zyzne gleby); producenci: Francja, USA, Niemcy, Rosja).
d)używki:
-kawa(dużo wilgoci, duzo światła, uprawa często na stokach górskich; producenci: Brazylia, Kolumbia, Wietnam, Indonezja);
-kakao(duzo wilgoci; producenci: Wybż. Kości Słoniowej, Indonezja),
-herbata(producenci: Indie, Chiny, Sri Lanka),
-tytoń(producenci: Chiny, Brazylia, USA, Indie).

Produkcja zwierzęca na świecie:
a)chów zwierząt - zapewnienie zwierzętom użytkowym i hodowlanym prawidłowych warunków bytowania i rozwoju, dzięki którym możliwy jest pełny rozwój pożądanych cech.
b) Hodowla(zespół zabiegów i procesów w wytwarzanych sztucznie optymalnych warunkach dla rozwoju hodowanego zwierzęcia bądź rośliny):
-bydło(Azja Płd-wsch., Europa(mleczna), USA, Brazylia Płd-wsch; najwięksi producenci mleka: USA, Indie, Rosja).

Przyrodnicze warunki rozwoju ronictwa w Polsce:
-ukształtowanie terenu(90% niziny, 40% obszary objęte erozją),
-klimat(umiarkowany ciepły, przejściowy pomiędzy morskim a kontynentalnym, raz lata suche i ciepłe, raz chłodne i mokre(susze lub powodzie)),
-okres wegetacyjny(najdłuższy na płd-zach(niź. śląska) 220-230 dni; nakrutszy na suwalszczyźnie 180dni),
-średnie opady(śr-600; na obszarch górskich i przedgórskich wynoszą ponad 1000mm rocznie; na kujawach około 450mm rocznie);
-pokrywa śnieżna(obszary górskie 180 dni; wschód Polski 90-100 dni; zach Polska 50-60 dni),
-gleby(średnie-40%, słabe i b.słabe-35%, dobre-22%, b.dobre-3%, najlepsze-0,5%),

Pozaprzyrodnicze warunki rozwju rolnictwa w Polsce:
-struktura agralna(dominują gospodarstwa prywatne; śr. wielkość godpodarstw to 8 ha, śr. w UE ok 31 ha, największe: Szwecja-82ha, Luksemburg-63ha, Francja-62 ha; połowa gospod. w Polsce nie jest większa niż 5 ha),
-zatrudnienie w rolnictwie(najbogatsze państwa-10 %(przez mechanizacje), w Polsce 24 %),
-chemizacja rolnictwa(do lat 70 wzrost potem spadek przez zaprzestanie dotacji na nawozy),
-mechanizacja rolnictwa(na płd Polski więcej bo więcej gospod.),

Rolnictwo w Polsce:
-duży udział osób zatrudnionych w rolnictwie(24%),
-duzy udział małych gospodarstw rolnych,
-duzy udział gospod. produkujących na własne potrzeby,
-mała wydajność pracy,
-niski stopień mechanizacji,
-niski poziomrolinczego wykształcenia,
W Europie tylko Dania i Węgry maja więcej od Polski(45%) gruntów ornych.

Rolnictwo elologiczne w Polsce:
aktywizuje przyrodnicze mechanizmy poprzez stosowanie środków naturalnych, nieprzetworzonych technologicznie.
Zapewnia trwałą żyzność, nie zatruwa środowiska, nie zagraża zwierzętom.

Za gospodarkę ekologiczne uznaje się:
- te w których nie stosuje się chemicznych środków ochrony roślin,
-prowadzony jest prawidłowy płodozmian,
-nie stosuje się wielohektarowych monokultur, za to prowadzi się uprawy w systemie mozaikowym,
-w terenie uprawnym pozostawia się zbiorniki wodne,
-stosuje się nawozy zielone,
-uzywa się maszyn i narzędzi chroniących glebę,
-w odżywianiu zwierzat hodowlanych nie stosuje się substancji czynnych takich jak antybiotyki, hormony,

Niektóre tereny nie nadaja się do upraw, są zbyt zdegradowane. Ziemia przy drogach zawiera zbyt duzo ołowiu, w innyc miejscach występuje zbyt duzy opad zanieczyszczeń z pobliskich zakładów przemysłowych.

Produkcja roślinna w Polsce(wzrasta ogólna pow. uprawy zbóż, maleje pow. upraw ziemniaków, warzyw i buraków cukrowych):
a)zboża:
-dominuje pszenica(żyzne gleby, długi okres wegetacyjne, zach-płd, zach Polska, ololice Trójmiasta, okolice Torunia),
-żyto(Polska środ i środ-wsch, mniej wymagające od pszenicy),
-pszenżyto(połączenie żyta i przenicy, plony jak pszenica, wymagania jak żyto, zach Polska),
-jęczmień(gł. dla trzody chlewnej, płd, płn, płn-zach, zach Polska),
-owies(pasza dla koni, wsch i płd Polski
b)ziemniaki(na płd Polski, małe gospodarstwa indywidualne),
c)rośliny przemysłowe:
-buraki cukrowe(żyzne gleby, blisko cukrowni, w gospod. drobnych, oklolice Zamościa, Lublina, rejon Wielkopolski, Kujawy, żuławy),
-rzepak(płn, płn-zach, płd-zach Polska, do zbiorów muszą być specialne maszyny),
d)warzywa i owoce(najwięcej sadów w strefach przedmiejskich miast i blisko przetwórni owocowarzywnych, na odcinku Sandomierz, Toruń),

Chów i hodowla zwierząt w Polsce: największe obszary(Wielkopolska, Kujawy, płn. część niz. mazowieckiej);
a)bydło(wielkopolska, kujawy obszary górskie i polska płn-wsch(dużo łąk i pastwisk)).
b)owce(obszary górskie, wielkopolska i poj. pomorskie).

W krajach biednych głód utajniony (niedobory witamin, soli mineral. i białka), powodem wielu chorób.
Obszary głodu na świecie: permanentny(Afryka środ., Indie, środ. Arabia Saudyjska); częsty(chiny, Indonezja).
Przyczyny głodu:
-kolonializm(założenie plantacji);
-brak wody i systemów nawadniania;
-mało pow. nadających się do uprawy(przez pustynnienie i degradacje);
-szkodniki;
-konflikty zbrojne;
-analfabetyzm;
-nadwyżki żywności w państwach bogatych powoduje brak importu z krajów biednych.

Sposoby zwiększania produkcji żywności na świecie:
a)akwakultura-zarybianie stawów, mórz i oceanów; marikultura-zarybianie tylko w wodach słonych.
b)zielona rewolucja(program rozwoju w latach 60 przez ONZ, celem było zlikwidowanie zjawiska głodu dzięki zastosowaniu wydajniejszych odmian roślin i rozwoju agrotechniki),
c)powiększenie areału gruntów ornych poprzez osuszanie niektórych bagien i nawadnianie obszarów półpustynnych półpustynnych pustynnych,
d)zwiększenie wydajności gospodarstw rolnych,
e)długotrwała pomoc finansowa, naukowo techniczna i organizacyjna,