Opowiadanie. Tworzenie opowiadań przez dzieci. O linii i polu narracji.

Opowiadanie jako forma wypowiedzi

Opowiadanie - jednostkowa, fabularna forma wypowiedzi, która przedstawia zdarzenia w ich chronologicznym i przyczynowo- skutkowym powiązaniu.

Rodzaje opowiadania:
1) Odtwórcze - opowiadanie własnymi słowami o wydarzeniach przeczytanych lub usłyszanych.

2) Twórcze
a) opowiadanie na podstawie lektury; polega ono na wymyślaniu zdarzeń związanych z postacią literacką, uzupełniających fabułę tekstu literackiego.
b) oparte na doświadczeniach ucznia, czyli przedstawiające wydarzenia, których był on uczestnikiem lub świadkiem
c) wymyślone przez ucznia (fikcyjne)

3) Z dialogiem - opowiadanie z wkomponowaną rozmową postaci- bohaterów opowiadania np. opowiadanie na podstawie „Powrotu taty” może być opowiadaniem z dialogiem.

4) Proste (klasy I-III)- Zwracamy uwagę na logiczną spoistość treści kolejnych zdań. Jedno wynika z drugiego

5) Złożone (klasa III)- charakteryzuje je żywość i barwność

6) barwność użyciem dialogu - ćwiczenia w rozróżnianiu mowy zależnej i niezależnej oraz ćwiczenia w gromadzeniu czasowników bliskoznacznych wprowadzających przytaczane w opowiadaniu słowa.

7) Z użyciem opisu

8) Z zastosowaniem dialogu i opisu

Wskaźniki komunikatywności opowiadania

1) Eksplikatywność - w jakim stopniu w opowiadaniu zawarte są wyczerpujące relacje o zdarzeniach wraz z wątkiem głównym; wątkami uzupełniającymi; mało eksplikatywny - brak logiki

2) Stopień kompletności strukturalnej - czy w narracji zdarzenia tworzą fabularną całość tzn. czy ujmują rozwinięcie, zawiązanie, rozwiązanie akcji; ujmują tych samych bohaterów, są spójne i tożsame.

3) Stopień niezależności tekstu opowiadania od kontekstu, sytuacji opowiadanego przez autora- sposób przedstawiania zdarzeń ma być jasny i zrozumiały dla czytelnika (odbiorcy) niezależnie od kontekstu sytuacyjnego; opowiadania mówione

Źródła treści:
- literatura
- doświadczenia
- wyobraźnia zainspirowana doświadczeniami
- materiał konkretny, spostrzeżeniowy
- obrazy, historyjki obrazkowe -> co się dzieje na obrazku ?
nadawanie tytułu obrazkowi
tworzenie planu opowiadania

- ćwiczenia dramowe
- utwory muzyczne

Narracja

Narracja - opowiadanie serii zdarzeń, które miały miejsce w przeszłości lub, które przedstawione są tak, jakby w przeszłości faktycznie się wydarzyły. Te wydarzenia mogą być umiejscowione także w fikcyjnej rzeczywistości. Czasem mogą być relacjonowane na bieżąco (my jako świadkowie zdarzenia). Narracja odpowiada na pytania: co się zdarzyło? Kiedy? Gdzie? Komu?

Narracja- odnosi się do zdarzeń niecodziennych, wyjątkowych.

Struktura narracji zawiera 3 elementy:
- wstęp
- rozwinięcie
- zakończenie,
które stanowią całość (makrostrukturę).

Poziomy szczegółowe:
1) Ekspozycja - przedstawienie czasu, miejsca, warunków i zdarzeń poprzedzających główny wątek + prezentacja bohaterów

2) Komplikacja - właściwy ciąg zdarzeń, w których pojawiają się zdarzenia niezwykłe, niecodzienne tworzące dramatyzm, napięcie opowiadania

3) Rozwinięcie - część opowiadania zawierająca konsekwencję działań, zdarzeń zawartych w poprzednim punkcie; efekt działań podmiotu starającego się znaleźć wyjście z tej trudnej, kłopotliwej i niecodziennej sytuacji

4) Ocena i morał - podsumowanie

Wymiary tekstów narracyjnych:
1) Linia narracji - ciąg następujących po sobie zdarzeń, zmian w rzeczywistości przedstawionej ( świat przedstawiony w opowiadaniu )

2) Pole narracji
- ujmuje sytuacje i stany rzeczywistości, które wykraczają poza granice chronologiczności (np. tło)
- wzbogacają wiedzę na temat szczegółów; detali, motywów działania, sytuacji
- perspektywa zewnętrzna- dodatkowe informacje, stany w tle, pola zdarzeń
- perspektywa wewnętrzna- refleksje, odczucia, emocje bohaterów opowiadania

Linia i pole narracji mogą być spójne i rozbieżne. Zależą od tego cechy tekstu literackiego.

Tekst literacki
Cechy tekstu literackiego:
- spójność
- komunikatywność
- ekspresywność (autor ujawnia swoje emocje)

Autor: Barbara Bokuska