Zwierzęta Afryki

Krokodyl nilowy

(Crocodylus niloticus), gad z rodziny krokodyli właściwych rzędu krokodyli, z nadrzędu gadów naczelnych. Krokodyl nilowy występuje w środkowej i południowej Afryce. Zamieszkuje duże jeziora, rzeki i rozległe tereny bagniste, rzadziej - ujścia rzek do morza oraz przybrzeżne strefy mórz. Rośnie do 6 m (od głowy do końca ogona), ciężar do 750 kg. Krokodyla nilowego charakteryzuje głęboko wcięta paszcza oraz potężne stożkowate zęby nierównej wielkości. Dobrze wykształcone oczy o zielonych lub żółtozielonych tęczówkach mają pionowo ustawione, szparowate źrenice. Zielone lub brązowe w różnych odcieniach ubarwienie grzbietowej powierzchni ciała zdobią liczne, małe, czarne plamki. Brzuch jest żółty. Krokodyl nilowy prowadzi lądowo-wodny tryb życia. Dzień spędza w wodzie, wygrzewając się na ławicach piasku na noc zaś wchodzi do wody, w której żeruje. Na lądzie porusza się ociężale, w wodzie sprawnie pływa i nurkuje, posługując się głównie ogonem działającym jak płetwa. Żywią się rozmaitymi stawonogami, ssakami, gadami (ich ofiarami padają również inne krokodyle), ptakami, rybami oraz padliną. Duże krokodyle nilowe są również groźne dla człowieka. Krokodyl nilowy może przeżyć bez pożywienia nawet kilka miesięcy. Dojrzałość płciową krokodyl nilowy osiąga w 6–7 roku życia. Pora godowa najczęściej przypada na lipiec; liczba składanych jaj od 30 do 70 sztuk; po okresie od 60 do 90 dni następuje wylęg młodych, które mierzą od 20 do 30 cm. Krokodyle nilowe łowi się dla zdobycia mięsa oraz cennej skóry, służącej do wyrobu przedmiotów galanteryjnych.

Gepard

Acinonyx jubatus), drapieżnik z rodziny kotów, rozpowszechniony dawniej w południowo-wschodniej Azji i na terytorium całej Afryki, na skutek postępu cywilizacji i polowań oraz odłowów żywych okazów przeznaczonych do tresury, występuje obecnie w małych stadach w kilku populacjach w środkowej, południowej i wschodniej Afryce. Nieliczna, szacowana na ok. 200 zwierząt populacja zamieszkuje tereny położone w południowym Kazachstanie, Turkmenistanie, północnym Afganistanie i Iranie. Reprezentuje ostatni z kilku gatunków gepardów, jakie żyły w plejstocenie. Wysokość w kłębie ponad 80 cm, długość ciała do 1,5 m, ogona 65-80 cm, ciężar ciała dochodzi do 65 kg. Ubarwienie śeirśći szarożółte lub żółte z licznymi drobnymi czarnymi cętkami, spód ciała biały. Na szyi sierść nieco dłuższa, od oczu do kącików pyska czarna pręga po obydwóch stronach głowy. Występuje odmiana barwna geparda tzw. gepard królewski, o sierści pokrytej dużymi czarnymi plamami w miejsce drobnych cętek. Gepard prowadzi dzienny tryb życia, ma dobrze rozwinięty wzrok, węch i słuch. Najszybszy w biegu spośród obecnie żyjących ssaków, bez wysiłku osiąga prędkość 75 km/godz., w pogoni za zdobyczą w ciągu 3 s rozwija prędkość dochodzącą do 120 km/godz., potrafi ją jednak utrzymać na odcinkach nie dłuższych niż 500 m. Jedyny duży kot, który nie ryczy, potrafi warczeć, syczeć, a nawet ćwierkać. Z reguły nie atakuje ludzi. Oko geparda posiada okrągłą źrenicę, czym różni się od pozostałych kotów mających źrenice o kształcie owalu pionowego. Poluje na średniej wielkości antylopy oraz małe ssaki i ptaki. Ciąża trwa 91–95 dni, samica rodzi 2–6 ślepych i niedołężnych młodych, pozostających 8–9 miesięcy pod opieką matki. W odróżnieniu od pozostałych kotów gepardy posiadają tępe, niewciągalne pazury oraz niską zmienność genetyczną w obrębie gatunku (świadczącą o niedawnym przejściu tego gatunku przez tzw. wąskie gardło, tj. znaczny spadek liczebności populacji).

Żyrafa

(Giraffa camelopardalis), ssak zaliczany do rodziny żyrafowatych, zamieszkujący sawanny Afryki na południe od Sahary. Najwyższy przedstawiciel współcześnie żyjących zwierząt, osiąga wysokość do 5,8 m, długość ciała do 3-4 m, ogona 90-110 cm, wysokość w kłębie do 3,4 m, ciężar największych osobników przekracza 1000 kg. Samice mniejsze od samców. Na głowie zazwyczaj 2, rzadziej 3-5 krótkich wyrostków kostnych, porośniętych skórą, oczy bardzo duże, o długich rzęsach, niezwykle długa szyja, zawierająca, jak u innych ssaków, 7 kręgów, mająca specyficzną budowę naczyń krwionośnych, zapewniających prawidłowe ciśnienie krwi w mózgu dzięki licznym zastawkom i sieci włosowatych tętniczek. Kończyny długie, ogon zakończony pękiem długich włosów. Żyrafę cechuje inochód. Sierść krótka, gęsta, na karku krótka, stojąca grzywa, ubarwienie żółtawobiałe lub żółtobrązowe, z ciemnobrunatnymi plamami o kształcie wielokątnym, od trójkąta do sześciokąta, bądź o karbowanych brzegach, przypominającymi liście. Rzadko spotykane są osobniki białe. Znanych jest kilka podgatunków żyraf, różniących się ubarwieniem i wzorem plam. Żyrafa jest aktywna w dzień, żyje w niewielkich stadach. Ma doskonale rozwinięte zmysły wzroku i słuchu. Żywi się liśćmi, pąkami, korą drzew, głównie akacji. Potrafi długo obejść się bez wody. Ciąża trwa 450-488 dni, samica rodzi z reguły 1 dobrze rozwinięte młode. Dojrzałość płciowa samic w wieku 4,5 roku, samców - 3,5. Gatunek objęty programami hodowlanymi w ogrodach zoologicznych, m.in. EEP (Europejski Program Hodowlany dla Ratownia Zagrożonych Gatunków Zwierząt).

Słoń afrykański

(Loxodonta africana), ssak zaliczany do rodziny słoni, z rzędu trąbowców, zamieszkujący lasy, sawanny i stepy Afryki, w niektórych rejonach występowania wytępiony całkowicie, m.in. w Afryce Północnej. Długość ciała do 9 m, do 4 m wysokości w kłębie, ciężar największych samców przekracza 7,5 t (największy ze znanych okazów zastrzelony w Angoli w 1974 roku ważył 12 ton, miał długość ponad 10 metrów). Czoło płaskie, uszy bardzo duże, trąba zakończona dwoma przeciwstawnymi wyrostkami chwytnymi (osiąga wagę do 200 kg), ciosy u samic mniejsze niż u samców (największe znane ciosy samca maiłt 340 cm długości i ciężar 107 kg każdy ). Ciosy słoni afrykańskich pojawiają się ok. 2 roku życia, roczny przyrost wynosi ok. 17 cm. Tułów nieco mniej masywny niż u słonia indyjskiego, ogon i kończyny dłuższe. Skóra na grzbiecie ma ponad dwa i pół centymetra grubości, zaś wokół pyska maksymalnie dwa milimetry. Powierzchnia ucha dochodzi do dwóch metrów kwadratowych. Słoń afrykański żyje w stadach złożonych z samic, młodzieży i młodych karmionych przez matki. W stadzie zazwyczaj znajduje się jeden lub (rzadziej) więcej dorosłych samców. Samce często tworzą oddzielne stada, stare samce są samotnikami. Stado prowadzone zawsze przez doświadczoną samicę liczyć może nawet do 50 sztuk. Więź pomiędzy członkami stada jest niezwykle silna, osobniki ranne lub chore są natychmiast otaczane opieką. Porozumiewają się na odległość ponad pięciu kilometrów za pomocą infradźwięków (o częstotliwości 14-20 herców). Słoń afrykański osiąga w biegu na krótkich odcinkach prędkość ok. 35 km/godz., w szybkim, wytrwałym marszu 12-15 km/godz. Na krótkim dystansie przenosi ciężar o wadze 1000 kg. W ciągu doby może pokonać trasę do 100 km. Żywi się głównie trawą, podczas pory suchej konarami i korą drzew, wyrządza często szkody na polach uprawnych, ponadto przewraca lub łamie drzewa, aby dosięgnąć gałęzi. Dziennie zjada 150-250 kg pożywienia i wypija do 200 l wody. Ciąża trwa 646-722 dni (średnio 22 miesiące), samica rodzi jedno młode, które ma 80-90 cm wysokości w kłębie i waży ok. 100 kg. Młode ssą matkę przez ok. 10 miesięcy, w nielicznych przypadkach do 2 lat, osiągają dojrzałość płciową pomiędzy 9-12 rokiem życia. Słoń afrykański żyje do 80 lat.Wyróżnia się podgatunki: słoń afrykański stepowy (Loxodonta africana oxyotis), największy podgatunek, o potężnych ciosach, osiągający do 4 m wysokości w kłębie, słoń afrykański zamieszkujący głównie sawanny Afryki Południowej (Loxodonta africana africana), słoń afrykański leśny (Loxodonta africana cyclotis), mniejszy podgatunek, samce do 250 cm wysokości w kłębie, występujący głównie w lasach Afryki Zachodniej i Środkowej. Słoń afrykański jest chroniony przepisami Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) jako gatunek ginący, głównie w wyniku kłusownictwa dla pozyskania kości słoniowej, a także wskutek niszczenia środowiska naturalnego.

Lemur katta

(Lemur catta), ssak z rodziny lemurowatych, rzędu naczelnych (Primates), jedyny gatunek pośród lemurów prowadzący naziemny tryb życia, zamieszkujący południowo-zachodnie rejony Madagaskaru. Żyje w stadach liczących do 20 osobników. Ubarwienie sierści popielate, brzuch jaśniejszy, sierść wokół oczu ciemnoszara, nos ciemnobrązowy, pozostała część pyska biała, długi i puszysty ogon pokryty na przemian czarnymi i białymi pierścieniami. Długość ciała do 45 cm, ogona do 55 cm, ciężar ciała do 2,5 kg. Pożywienie stanowi pokarm roślinny (owoce, nasiona, zielone części roślin), owady i drobne zwierzęta kręgowe, jaja ptaków. Ciąża trwa 131-136 dni, samica rodzi 1-2 młode, które w wieku 18 miesięcy osiągają dojrzałość płciową. Cechą charakterystyczną jest ogon, którym zwierzę sygnalizuje swą obecność na danym terytorium. Znakowanie terenu odbywa się również przy pomocy wydzieliny gruczołów podskórnych, umieszczonych na przedramieniu, którą lemury nacierają także ogon. Stado katt o swojej obecności informuje także wydawaniem odgłosów przypominających mruczenie i gwizdy.