MIESZKO I (960-992)- zjednoczenie ziem, które później będą tworzyć trzon państwa polskiego: Wielkopolski, Małopolski, ziemi lubuskiej, Kujaw, ziemi łęczycko-sieradzkiej, Śląska (bitwa pod Cedynią 972 rok), Pomorza. Ziemie Mieszka objęły w ten sposób obszar 250 tys. km2, na którym mieszkało przypuszczalnie około miliona ludzi;- małżeństwo z księżniczką czeską Dobrawą i chrzest Polski (966). Dzięki temu podkreślona została jedność i niezależność państwa Piastów, Mieszko stał się w pełni europejskim władcą, szanowanym i poważanym, wspieranym przez papieża, pod którego opiekę pierwszy Piast oddał siebie, swoją rodzinę i podległe jej ziemie w dokumencie Dagome Iudex (około 992 roku). Chrzest Polski był początkiem kształtowania się nowoczesnej organizacji państwowej oraz impulsem dla rozwoju kultury (pismo);- utworzenie pierwszego biskupstwa na ziemiach polskich (968, Poznań, biskup Jordan).BOLESŁAW CHROBRY (992-1025)- podboje: Milsko i Łużyce (pokój w Budziszynie w 1018 roku), Grody Czerwieńskie (1018), przejściowo również Czechy, Morawy i część Słowacji (1002 - 1003), strata Pomorza Zachodniego;- uzyskanie zgody na koronację. Początkowo Bolesław zabiegał o nią u cesarzy niemieckich, w związku z czym w 1000 roku do Gniezna przybył cesarz Otto III. Wydawało się, że wszystko jest na dobrej drodze, cesarz podarował piastowskiemu władcy diadem i włócznię św. Maurycego jako zapowiedzi insygniów koronnych, snuł też plany stworzenia wspólnie z Bolesławem nowego imperium rzymskiego, obejmującego Galię, Germanię, Italię i ziemie Słowian. Niestety przedwczesna śmierć Ottona pokrzyżowała te plany, bowiem kolejny cesarze niemieccy odnosili się do państwa Piastów wrogo i toczyli z nim wojny terytorialne, W związku z tym Bolesław podjął wysiłki na rzecz otrzymania korony z rąk papieża i zakończyły się one sukcesem w 1025 roku;- reorganizacja organizacji kościelnej: uzyskanie zgody papieskiej na utworzenie w Gnieźnie arcybiskupstwa oraz biskupstw w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie;- po tragicznej śmierci biskupa Wojciecha w Prusach podczas misji chrystianizacyjnej Bolesław Chrobry doprowadził do jego kanonizacji w 999 roku, dzięki czemu państwo zyskało swego pierwszego świętego, swój pierwszy "państwowy" symbol, mający ogromne znaczenie dla procesu formowania w jedną całość niedawno zjednoczonych, pogańskich państewek plemiennych. Kanonizacja biskupa Wojciecha odbiła się tez głośnym echem w Europie, dzięki czemu młode państwo piastowskie stawało się znane i zyskiwało przychylność chrześcijańskich władców . Pomogła też utworzyć arcybiskupstwo w Gnieźnie;MIESZKO II LAMBERT(1025-1034)Okres kryzysu państwa Piastów, spowodowany między innymi zbyt szybkim wchłanianiem nowych obszarów, któremu nie towarzyszyła ich integracja z głównym ośrodkiem władzy w Gnieźnie, państwo nie posiadało odpowiedniego potencjału administracyjnego, by zapanować nad tak ogromnym terytorium. Długoletnie wojny wymagały nakładania na poddanych coraz to większych obciążeń podatkowych. Okazało się również, że przeceniono stopień przyjęcia i akceptowania przez ludność chrześcijaństwa. Na domiar złego w tym samym czasie rozkwit przeżywały kraje ościenne: Ruś Kijowska, Czechy, państwa niemieckie. W efekcie okres panowania Mieszka II oraz pięć lat po jego śmierci (1034 - 1039) to same klęski i niepowodzenia: utrata Grodów Czerwieńskich (na rzecz księcia kijowskiego Jarosława Mądrego), Milska i Łużyc (cesarz Konrad II), Śląska (1039, Czechy), usamodzielnienie się Mazowsza (pod władzą Masława, czy też Miecława), Pomorza Gdańskiego. To również spustoszenie Wielkopolski przez wojska księcia czeskiego Brzetysława oraz bunty ludowe w Wielkopolsce (sprzeciw wobec nadmiernemu uciskowi podatkowemu, pojawiły się też hasła powrotu do pogaństwa), wywiezienie z Polski relikwii św. Wojciecha i insygniów koronnych, likwidacja arcybiskupstwa gnieźnieńskiego.Wydawało się, że nastąpił totalny krach państwa.KAZIMIERZ ODNOWICIEL(1039-1058)- odbudowa państwa piastowskiego (przy pomocy księcia kijowskiego Jarosława Mądrego, króla węgierskiego oraz króla niemieckiego Henryka III). Ponowne przyłączenie Mazowsza (1047) i Śląska (w 1050 roku, z obowiązkiem płacenia corocznego trybutu państwu czeskiemu);- odbudowa aparatu państwowego i sieci biskupstw;- reforma wojska: zamiast utrzymywać stałą, kosztowną armię Kazimierz zaczął przekazywać wojom w posiadanie ziemię, zobowiązując ich jednocześnie do natychmiastowego stawienia się u boku księcia, gdy ten tego zażąda. To oznaczało również początek kształtowania się stanu rycerskiego w Polsce.- przeniesienie stolicy kraju ze zniszczonej Wielkopolski do Krakowa.BOLESŁAW ŚMIAŁY - SZCZODRY (1058-1079)- w wielkim europejskim sporze między cesarzem niemieckim Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII Bolesław Szczodry opowiedział się za papieżem. Dzięki temu uzyskał dla kraju przywrócenie arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz utworzenie nowego biskupstwa w Płocku. Przede wszystkim jednak udało się odzyskać koronę - uroczystość koronacyjna odbyła się w 1076 roku;- odzyskanie Grodów Czerwieńskich oraz zaprzestanie płacenia trybutu za Śląsk;- ingerencje w spory dynastyczne na Węgrzech i Rusi tak, by osadzić na tamtejszych tronach kandydatów przychylnych Królestwu Polskiemu;- powrót do samodzielnej polityki monetarnej (emisja srebrnej monety).Wzrost znaczenia państwa piastowskiego na arenie międzynarodowej nie przyniósł równoczesnej stabilizacji wewnątrz kraju. Twarde, zdecydowane rządy króla nie podobały się możnym. Niezadowolenie stało się powodem zawiązania antykrólewskiego buntu, na czele którego stanął biskup ze Szczepanowa, Stanisław. Celem spiskowców było obalenie Bolesława i powołanie na tron krakowski jego brata, Władysława Hermana. Kiedy zmowa wyszła na jaw, Bolesław Śmiały podjął decyzję o pozbawieniu buntowniczego biskupa życia, a dla przykładu również o poćwiartowaniu jego ciała. Tak surowa kara wywołała powszechne oburzenie w kraju. Ostatecznie król został zmuszony do ucieczki zagranicę (1079). Zmarł na Węgrzech w 1081 roku, przyczyny śmierci do dziś są tajemnicą.
