Pedagogika postmodernizmu - zarys.
ćwiczenia - współczesne nurty pedagogiczne
PEDAGOGIKA POSTMODERNIZMU
ŹRÓDŁO: *Pedagogika [w] ponowoczesności. W: Śliwerski B.: Współczesne teorie i nurty wychowania. IMPULS, Kraków 2003; str. 357 – 386.
*Ożóg J., Żak B.: Leksykon pojęć teologicznych i kościelnych. [Postmodernizm]. WAM, Kraków 2002. W: www.opoka.org.pl/slowniki/.
*Wielgus S.: Postmodernizm. W: Czekalski R. (red.): Katecheza. PIW, Płock 2001. W: www.opoka.org.pl/biblioteka.
*www.pl.wikipedia.org.
PLAN WYPOWIEDZI:
1. Geneza postmodernizmu – powstanie, definicja, myśliciele tego kierunku, podstawy i problematyka.
2. Postmodernistyczna pedagogika. Edukacyjny dyskurs postmodernistyczny.
3. Teorie i założenia w postmodernizmie.
4. Zalety i krytyka postmodernizmu.
1. Geneza postmodernizmu – Ogólnego znaczenia nabrał w latach 40. XX w. Od lat 70. XX w. powszechnie używane w odniesieniu do kultury zachodniej zniechęconej do rozumu, metod naukowych i wiary w postęp.
Definicja: postmodernizm definiuje się jako m.in.: schyłkowy okres modernizmu, charakteryzujący się rozpadem idei uznanych w nowożytności za obowiązujące; sposób filozofowania krytyczny wobec filozofii nowożytnej; nowy stan ducha współczesnej kultury i społeczeństwa wraz z jego takimi tendencjami, jak: fragmentaryczność widzenia świata, pluralizm, dechrystianizacja życia i myślenia, relatywizm poznawczy i etyczny, otwartość na łączenie różnych systemów filozoficznych, religijnych i innych, itd.
Podstawy postmodernizmu: psychoanaliza i dekonstrukcja. Estetyka postmodernistyczna łączy się z hiperrealizmem, pozbawianiem rzeczy ich rodzimego kontekstu i wystawianie na próbę w zmienionych realiach.
Problematyka: problematykę stanowi rewizja i reforma kultury społeczeństwa, które wkroczyło lub znacznie się zbliżyło do stadium informatycznego rozwoju.
W postmodernizmie można mówić o kulturze wyczerpania – wykpionych autorytetów i zrelatywizowanych systemów wartości (wg Lyotarda).
Prekursorzy i myśliciele: tutaj wymienia się m.in.: Marksa, Kirkegaarda, Freuda. Współcześnie np.: F. Fukuyamę i T. Szkudlarka.
2. Postmodernistyczna pedagogika. Dyskurs edukacyjny – Perspektywa pedagogiki jest widokiem na coś, co dopiero może w niej nastąpić, przejściem ku czemuś nowemu, jeszcze nieznanemu bądź też jest kojarzona z dystansem do swojej dotychczasowej modernistycznej konwencji.
Edukacyjny dyskurs postmodernistyczny – zapoczątkowany przez Z. Kwiecińskiego, L. Witkowskiego, kontynuowany przez T. Szkudlarka, Z. Melosika. Zawiera on wiele wartościowych przesłanek do zrozumienia rzeczywistości społeczno-kulturowej społeczeństw poststrukturalnych (ponowoczesnych). Pedagogika postmodernizmu jest formą pedagogiki krytycznej. W jej świetle każdy powinien móc się maksymalnie samorealizować. Ujawniają się tutaj wzajemne relacje między pedagogiką a emancypacją – która jest jednym z podstawowych celów i układów odniesienia większości teorii i praktyk edukacyjnych w ponowoczesnym świecie. Uważa się, że teoria pedagogiczna jest „integralną częścią rzeczywistości, którą opisuje, wyjaśnia i pragnie zmieniać”.
Ważną rolę odgrywają takie dyskursy, jak: (1)poststrukturalizm, (2)postmodernistyczne kontrowersje wokół edukacji globalnej; (3)głęboka ekologia; (4)edukacja wielokulturowa; (5)edukacja i kultura upozorowania; (6)postmodernistyczny świat konsumpcji; (7)kultura popularna; (8)muzyka młodzieżowa.
Pedagogika staje się terenem walki o dopuszczalną i obowiązującą społecznie wersję rzeczywistości (S. Best, D. Kellner).
System oświatowy cechuje – wielobarwność, rozproszenie, nienormatywna samoregulacja, uwodzenie klientów edukacji, odstąpienie od monopolu władzy państwowej bazującej na środkach przemocy, indoktrynacji ideowej, rutynie, lojalności, mechanizmach kontroli i selekcji wobec obywateli (Bauman). Występuje tu niedookreśloność i wieloznaczność form kształcenia. Uspołecznienie i regulację z zewnątrz zastępuje samostanowienie, samorealizacja i autoedukacja jednostek.
Pedagogia postmodernistyczna zwraca uwagę na centralną pozycję obrazu we współczesnej kulturze.
3. Teorie i założenia w postmodernizmie:
POSTMODERNIZM: *zrywa się z poszukiwaniem optymalnego wychowania; *nie obowiązuje autorytet; *nie ma apelowania do posłuszeństwa, przestrzegania norm, postępowania wg wzorów, zobowiązania do umów, żadnej wspólnoty między kontrahentami; *dominującą kategorią jest dobrowolność; *są 3 implikacje w wychowaniu (wg Kupffera): 1)zanika logika przyczynowości; 2)wszystko jest inscenizowane; 3)nie istnieje niezawodna rzeczywistość; *jedno z podstawowych pytań: „Jaką społeczną funkcję spełnia dzisiaj wychowanie?”; *pedagog uznaje prawo do wolności; *podmiotowość wychowawców i ich wychowanków może pojawić się tylko w takich instytucjach czy wspólnotach edukacyjnych, w których wolność istnieje jako relacja społeczna; *występuje społeczeństwo otwarte, pluralistyczne, w którym jest wiele sprzeczności; *oprócz pluralizmu społeczeństwa, jest też pluralizm ekspertów; *wartości i normy są szeroko rozumianymi ramami orientacyjnymi; *występuje to forma państwa – gwaranta praw i wolności; *świat jest zbudowany antagonistycznie, będąc nieustanną walką o władzę, o dominację jednego dyskursu nad drugim.
Można tu wyróżnić podstawowe zasady w 5 obszarach systemu kształcenia:
1)właściciel systemu oświatowego i instytucji oświatowych;
2)pojedyncze instytucje oświatowe;
3)program kształcenia - pojawia się tutaj pojęcie rozumu transwersalnego. Miarą edukacji jest jej elastyczność i „tworzenie otwartości”;
4)style i strategie uczenia się – istotne jest eksponowanie kategorii podmiotu, indywidualizacji osobowości. Konieczna jest mnogość stylów uczenia się, akceptacja strategii uczenia się i stworzenie odpowiednich warunków do uczenia się. Interesująca jest pedagogiczna wersja strategii dekonstrukcji tekstu;
5)dydaktyczne modele i metody uczenia się.
4. Zalety i krytyka postmodernizmu – zalety, to m.in.: *rozstanie się z autorytaryzmem filozofii; *nadzieja na ogólnoludzką solidarność; *przyjęcie postawy podejrzliwości; *twierdzenie o wielości i względności prawd prowadzi do tolerancji, sprzyja twórczemu ich współistnieniu.
Krytyka postmodernizmu - *postmodernizm ma kłopoty sam z sobą, z określeniem swojego miejsca w dziejach myśli i samookreśleniem; *tezy postmodernistów uznaje się za banalne, albo „niezrozumiałe”, albo błędne; *postmodernistyczna rewolucja filozoficzna jest pozorna; *sterylność postmodernizmu; *utrudnia człowiekowi zajęcie miejsca w perspektywie transcendentnej, odrywając go od Boga i postulując całkowite wyzwolenie się od wszelkich religii; *istnieje zagrożenie dla współczesnej teorii i praktyki edukacyjnej itp.