Antropogeneza - pojęcia, cechy, charakterystyka hominidów

ANTROPOGENEZA

1. Antropogeneza – nauka zajmująca się badaniem pochodzenia człowieka tj. jego korzeni i przodków

2. Homeostaza – równowaga. Kiedy zachodzą zmiany w środowisku, organizmy w nim żyjące muszą się do tych zmian przygotować

3. Cechy wspólne człowieka i małp człekokształtnych
- chwytne dłonie, 5 palczasta dłoń i paznokcie
- podobne rozmieszczenie zębów
- stadne życie
- dwunożność
- wzrok skierowany do przodu
- szerokie kości biodrowe
- brak ogona
- schemat budowy czaszki
- pofałdowana kora mózgowa
- silny rozwój mózgu

4. Cechy charakteryzujące człowieka rozumnego
- dwunożność
- nogi dłuższe i silniejsze niż ręce
- wysklepione stopy
- naturalne wygięcie kręgosłupa (lordoza- kierunek brzuszny, kifoza- kierunek grzbietowy)
- duża pojemność mózgu ok.1300 cm3
- kły niewystające poza linię zgryzu
- słabe owłosienie
- paluch u stopy nie przeciwstawny
- wystająca bródka
- czerwień wargowa
- bruzda nad górną wargą
- dobrze wykształcona przegroda nosowa
- długa opieka nad potomstwem
- zdolność abstrakcyjnego myślenia
- konstruowanie wypowiedzi
- przyswajanie określonych zachowań ( kultura )
- przekazywanie doświadczeń innym pokoleniom

5. Dwa poglądy na pochodzenie Homo sapiens
- multiregionaliści twierdzą, że Homo sapiens pojawił się w wielu miejscach na ziemi jako potomek Homo erectus, który opuścił Afrykę 2 mln lat temu
- zwolennicy kilkakrotnego exodusu uważają, że Homo sapiens pojawił się w Afryce i stąd około 100 tys. lat temu zaczął kolonizacje pozostałych ziem

6. Sposoby datowania
- pomiar metodą węgla radioaktywnego 14C- stosuje się do określania wieku szczątków organicznych (np. kości, muszli). Węgiel w niewielkich ilościach jest pobierany przez żywe organizmy a po ich śmierci ulega rozpadowi w ciągu 5730 lat
- rozpad połowiczny zawartych w skałach pierwiastków promieniotwórczych. Czas połowicznego rozpadu jest stały. Pomiar stosunku masy radioizotopu do masy produktów jego rozpadu umożliwia określenie wieku skamieniałości.


- Metoda fluorowa – znajdujące się w ziemi kości przyjmują obecne w wodzie gruntowej jony fluoru. Oznaczenie ilości fluoru w znalezionych kościach pozwala na określenie ich wieku.
- Analiza pyłkowa – opiera się na różnorodności i swoistości pyłków i zarodników roślin występujących na ziemi w znanych nam przedziałach czasu

7. Charakterystyka wybranych Hominidów
- australopitek „ małpa południowa”, pojemność puszki mózgowej ok. 500 cm3, występowały różne gatunki podobne do siebie, zróżnicowane jedynie co do wagi i wzrostu. Waga ok. 35 kg, wzrost ok. 1-1,5 m. Cechy budowy wskazują, że były to postacie spionizowane, przystosowane do życia na otwartym terenie. Uzębienie wskazuje na spożywanie pokarmu roślinnego i zwierzęcego. Uważa się, że mogły używać kamieni do rozbijania ptasich jaj lub kości w celu wysysania pokarmu. Gatunki: wszystkożerne africanus i afarensis i roślinożerne boisei i robustus

- homo habilis - „człowiek zręczny, zdolny”. Pojemność puszki mózgowej ok. 630 – 80 cm3. Żył w Afryce równocześnie z roślinożernymi australopitekami boisei i robustus. Proporcje szkieletu zbliżone do ludzkiego, mniejsze niż u australopiteków szczęki i zęby. Zmiany klimatyczne wymusiły na nim zmianę diety, był wszystkożercą spożywającym znacznie więcej mięsa niż australopiteki. Pojemność mózgu powyżej 650 cm3 dawała prawdopodobnie możliwość myślenia abstrakcyjnego

- homo erectus – „człowiek wyprostowany”. Masa ciała ok. 50kg. Silniejszy niż Homo habilis. Kostne wały nadoczodołowe, duży mózg . Długi okres dzieciństwa, a to w opiece nad potomstwem stwarzało konieczność porozumiewania się, istnienia więzi społecznych oraz tworzenia norm i zwyczajów grupy. Surowy klimat spowodował konieczność odziewania się i osiadłego trybu życia w jaskiniach. Posługiwał się ogniem. Zawędrował do Europy i Azji. Jego szczątki znaleziono w Chinach i na Jawie.

- Człowiek neandertalski. Pojemność mózgu 1200 – 1750 cm3. Krępa budowa ciała, silnie umięśniony. Wzrost ok. 160-168cm, waga 50-65kg. Wały nadoczodołowe, cofnięta bródka. Powszechnie stosował różnorakie narzędzia, np. dzidy służące do polowań na duże zwierzęta. Mózg większy u człowieka współczesnego powodował wysoką śmiertelność okołoporodową. Rozwinięte zachowania społeczne, jak opieka nad chorymi i starymi, grzebanie zmarłych.

- Kromaniończyk – najstarszy dotychczas odnaleziony przedstawiciel naszego gatunku, zamieszkujący niegdyś Europę. Zasłynął jako twórca pięknych malowideł naskalnych, sporządzonych zgodnie z podstawowymi kanonami konstrukcji rysunku, których funkcją było prawdopodobnie przekazywanie innym członkom społeczności inf. i doświadczeń. Z budowy jego krtani wynika, iż mógł posługiwać się mową, dzięki czemu wskazywali sobie stada zwierząt, bezpieczne schronienia. Wytwarzali narzędzia, którymi później handlowali z innymi plemionami. Czerpali korzyści z tworzenia dużych współpracujących z sobą grup społecznych.