„Inny świat" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego - zapis doświadczeń narratora-bohatera z pobytu w sowieckim łagrze.To wstrząsające świadectwo bestialstwa ludzi, ale także bezprzykładnego bohaterstwa w walce o zachowanie własnej godności.
System sowieckich obozów pracy miał na celu niszczenie człowieka, gdzie najpierw odzierano go godności, a dopiero potem mordowano. W takich warunkach ludzie dopuszczali się różnych czynów, by przeżyć , ale czy można ich oceniać? Jak pisał autor:
„Człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach i nonsensem jest sądzenie go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach nieludzkich.“
„Pożegnanie z Marią“ zbiór opowiadań Borowskiego - pisarz opisał swoje doświadczenia obozowe w zbiorze, ukazując w nich "człowieka zlagrowanego", obojętnego, często pozbawionego człowieczeństwa który , aby przeżyć zmuszony był do przystosowania się do rzeczywistości obozowej, podejmując walkę o życie i zgadzając się na bierne uczestnictwo w zbrodni. Tylko zupełne podporządkowanie się swoim oprawcom i bezdyskusyjne wypełnianie ich rozkazów mogło ocalić , to co był najważniejsze dla więźnia - życie.
W tytułowym opowiadaniu (Pożegnanie z Marią) autor przedstawia okupowaną Warszawę która rządzi się swoimi prawami. Każdy robi wszystko, by przeżyć. Drobne oszustwa, kradzieże, łapówki były na porządku dziennym. Nie miano skrupułów przed handlem ludzkim życiem, towarem na którym można było zarobić, by utrzymać własną rodzinę. Dlatego wydostawano Żydów z getta i udzielano pomocy za odpowiednią opłatą. Podczas okupacji obowiązują inne prawa niż w czasie pokoju. Teraz nadaje się postępowaniu dotąd nieuczciwemu sankcji prawomocnego. Na przykład kradzież jest zgodna z prawem, bo bez niej nie można by było przeżyć.
„Zdążyć przed Panem Bogiem“ Hanna Krall - historia życia Marka Edelmana przez pryzmat II wojny światowej. Opowiada o okupowanej warszawie, getcie i wywózce Żydów do obozu.
Jak ocenić zachowania niektórych przedstawionych postaci? Czy zachowały się nieetycznie?
Opowieść o przydzielaniu tzw. „numerków życia”- Niemcy dali 40 tys. numerków na życie, białą kartkę z pieczątką do rozdania w getcie (kto go dostał nie był wywożony). Dwa dni przed likwidacja getta lekarz naczelny szpitala dostała kilkanaście numerków.Jeden numerek dała Frani , gdy stała w szeregu jej matka nie chciała od niej odejść, ta odpychała ją ręka mówiąc by odeszła.
W czasie likwidacji w szpitalu na piętrze młoda kobieta rodziła dziecko, był przy niej lekarz i pielęgniarka, gdy przyszło na świat lekarz podał je pielęgniarce a ta udusiła je poduszką.
Ciekawą pozycja do wykorzystania w tym temacie jest "Pięć lat kacetu" Grzesiuka (życie obozowe)
